మహారాష్ట్ర గవర్నరు శ్రీ రమేష్ బైస్ గారు, ముఖ్యమంత్రి శ్రీ ఏక్ నాథ్ షిండే గారు, మంత్రివర్గంలోని నా సహచరులు నిర్మలా సీతారామన్ గారు, భగవత్ కరాడ్ జీ మరియు పంకజ్ చౌదరి గారు, మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఉప ముఖ్యమంత్రులు దేవేంద్ర (ఫడ్నవీస్) గారు మరియు అజిత్ (పవార్) గారు, రిజర్వ్ బ్యాంక్ గవర్నర్ శక్తికాంత దాస్, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా అధికారులు, ఇతర ప్రముఖులు, మహిళలు మరియు పెద్దమనుషులు.

నేడు రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా చారిత్రాత్మక మైలురాయిని చేరుకుంది. ఆర్బీఐ 90 ఏళ్లు పూర్తి చేసుకుంది. ఒక సంస్థగా, ఆర్బిఐ స్వాతంత్ర్యానికి పూర్వం మరియు స్వాతంత్ర్యానంతర యుగాలకు సాక్షిగా ఉంది. నేడు, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆర్బిఐ యొక్క గుర్తింపు దాని ప్రొఫెషనలిజం మరియు నిబద్ధతకు కారణం. రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా స్థాపించి 90 ఏళ్లు పూర్తయిన సందర్భంగా ఆ సంస్థ ఉద్యోగులు, అధికారులందరికీ నా అభినందనలు.

అంతేకాకుండా, ఈ సమయంలో ఆర్బిఐతో సంబంధం ఉన్నవారు చాలా అదృష్టవంతులుగా నేను భావిస్తాను. ఈ రోజు మీరు రూపొందించే విధానాలు, మీరు చేసే పని, రాబోయే దశాబ్దానికి ఆర్ బిఐ దిశను నిర్ణయిస్తాయి. ఈ దశాబ్దం ఈ సంస్థను శతాబ్ది సంవత్సరానికి తీసుకెళుతుంది. 'వికసిత్ భారత్' 'సంకల్ప యాత్ర'కు ఈ దశాబ్దం కూడా అంతే కీలకం. అందుకోసం, మీ మంత్రం సూచించినట్లుగా - ఆర్బిఐ యొక్క వేగవంతమైన వృద్ధికి అధిక ప్రాధాన్యత ఇస్తూనే, నమ్మకం మరియు స్థిరత్వంపై దృష్టి పెట్టడం కూడా అంతే ముఖ్యం. ఆర్ బిఐ లక్ష్యాలు, తీర్మానాలకు నేను శుభాకాంక్షలు తెలియజేస్తున్నాను.

మిత్రులారా,

మీరు ఆయా రంగాల్లో నిపుణులు. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ, జీడీపీ ఎక్కువగా ద్రవ్య, ఆర్థిక విధానాల సమన్వయంపై ఆధారపడి ఉంటుందని మీకు తెలుసు. 2014లో రిజర్వ్ బ్యాంక్ '80వ' సంవత్సర కార్యక్రమంలో నేను పాల్గొన్నప్పుడు పరిస్థితి పూర్తిగా భిన్నంగా ఉండేది. భారత్ లోని మొత్తం బ్యాంకింగ్ రంగం సమస్యలు, సవాళ్లతో కొట్టుమిట్టాడుతోంది. ముఖ్యంగా నిరర్థక ఆస్తుల (ఎన్పీఏ) విషయంలో భారత్ బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ స్థిరత్వం, దాని భవిష్యత్తుపై ఆందోళనలు విస్తృతంగా ఉన్నాయి. పరిస్థితి ఎంత దారుణంగా ఉందంటే ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు దేశ ఆర్థిక పురోగతికి గణనీయంగా దోహదపడలేకపోయాయి. అందరం అక్కడి నుంచే మొదలు పెట్టాం. చూడండి, ఈ రోజు భారతదేశ బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ప్రపంచంలో బలమైన మరియు స్థిరమైన వ్యవస్థగా పరిగణించబడుతుంది. ఒకప్పుడు పతనం అంచున ఉన్న బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ఇప్పుడు లాభాలను ఆర్జిస్తూ, రుణాల్లో రికార్డు వృద్ధిని కనబరుస్తోంది.

మిత్రులారా,

కేవలం 10 సంవత్సరాలలో ఇంత ముఖ్యమైన మార్పు అంత సులభం కాదని మీకు తెలుసు. మా విధానాలు, ఉద్దేశాలు, నిర్ణయాల్లో స్పష్టత ఉండటం వల్లే ఈ మార్పు వచ్చింది. మా ప్రయత్నాల్లో దృఢ సంకల్పం, నిజాయితీ ఉండటం వల్లే ఈ మార్పు వచ్చింది. ఉద్దేశాలు సరైనప్పుడు, విధానాలు కూడా సరైనవని నేడు దేశం చూస్తోంది. విధానాలు సరిగ్గా ఉన్నప్పుడు నిర్ణయాలు కూడా సరైనవే. నిర్ణయాలు సక్రమంగా ఉన్నప్పుడు ఫలితాలు కూడా సక్రమంగా ఉంటాయి. సంక్షిప్తంగా, నేను చెప్పదలుచుకున్నది ఏమిటంటే - ఉద్దేశాలు సరైనప్పుడు, ఫలితాలు సరైనవి.

దేశ బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ఎలా రూపాంతరం చెందిందనేది అధ్యయనం చేయాల్సిన అంశం. ఏ అవకాశం కూడా వదల్లేదు. మా ప్రభుత్వం 'గుర్తింపు', 'తీర్మానం', 'రీక్యాపిటలైజేషన్' విధానంపై పనిచేసింది. ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల పరిస్థితిని మెరుగుపరచడానికి, ప్రభుత్వం దాదాపు 3.5 లక్షల కోట్ల రూపాయల మూలధనాన్ని చొప్పించింది మరియు అనేక పాలనా సంబంధిత సంస్కరణలను అమలు చేసింది. దివాలా చట్టం కొత్త ఫ్రేమ్ వర్క్ ఒక్కటే దాదాపు రూ.3.25 లక్షల కోట్ల రుణాలను పరిష్కరించింది.

పౌరులు తెలుసుకోవాల్సిన ఒక విషయం ఏమిటంటే, ఐబిసిలో చేరడానికి ముందే 9 లక్షల కోట్ల రూపాయలకు పైగా డిఫాల్ట్లతో 27,000 కి పైగా దరఖాస్తులను పరిష్కరించారు. ఇది ఈ కొత్త వ్యవస్థ సమర్థతను తెలియజేస్తుంది. 2018లో 11 శాతంగా ఉన్న బ్యాంకుల స్థూల నిరర్థక ఆస్తులు 2023 సెప్టెంబర్ నాటికి 3 శాతానికి తగ్గాయి.

నేడు, ట్విన్ బ్యాలెన్స్ షీట్ యొక్క సమస్య ఇప్పుడు గతంలో భాగంగా ఉంది. ప్రస్తుతం బ్యాంకుల రుణ వృద్ధి 15 శాతానికి చేరింది. ఈ విజయాలన్నింటిలోనూ ఆర్ బిఐ భాగస్వామిగా గణనీయమైన పాత్ర పోషించింది, దాని కృషి ప్రశంసనీయం.

మిత్రులారా,

ఆర్ బిఐ వంటి సంస్థల గురించి చర్చ తరచుగా ఆర్థిక నిర్వచనాలు మరియు సంక్లిష్ట పరిభాషలకే పరిమితం అవుతుంది. మీ పని  సంక్లిష్టతలను బట్టి ఇది సహజం. అయితే, మీరు చేసే పని సాధారణ పౌరుల జీవితాలను ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. గత పదేళ్లుగా కేంద్ర బ్యాంకుకు, బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థకు, క్షేత్రస్థాయిలో సామాన్యులకు మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని ఎత్తిచూపాం. పేదలకు ఆర్థిక సమ్మిళితం నేడు ఒక ముఖ్యమైన ఉదాహరణ. దేశంలో 52 కోట్ల జన్ ధన్ ఖాతాలు ఉన్నాయని, వీటిలో 55 శాతానికి పైగా ఖాతాలు మహిళల పేరిటే ఉన్నాయి. వ్యవసాయం, చేపల పెంపకం వంటి రంగాల్లో కూడా ఈ ఆర్థిక సమ్మిళిత ప్రభావాన్ని చూడవచ్చు.

ప్రస్తుతం 7 కోట్ల మంది రైతులు, మత్స్యకారులు, పశువుల యజమానులకు రైతు క్రెడిట్ కార్డులు ఉన్నాయి. ఇది మన గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థకు గణనీయమైన ప్రోత్సాహాన్ని ఇచ్చింది. సహకార రంగానికి కూడా గత పదేళ్లలో భారీ ప్రోత్సాహం లభించింది. సహకార బ్యాంకింగ్ రంగంలో సహకార సంఘాలు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి, ఇది రిజర్వ్ బ్యాంకుకు నియంత్రణ మరియు పర్యవేక్షణలో ఒక ముఖ్యమైన ప్రాంతం. యూనిఫైడ్ పేమెంట్స్ ఇంటర్ఫేస్ (యూపీఐ) ఇప్పుడు ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందిన ప్లాట్ఫామ్గా మారింది. ఇది ప్రతి నెలా 1200 కోట్లకు పైగా లావాదేవీలను ప్రాసెస్ చేస్తుంది.

ఇప్పుడు మీరు సెంట్రల్ బ్యాంక్ డిజిటల్ కరెన్సీ (సిబిడిసి) పై కూడా పనిచేస్తున్నారు. ఇది కూడా గత పదేళ్లలో జరిగిన పరివర్తనకు సంబంధించిన స్నాప్ షాట్. ఒక దశాబ్దంలో, మనం పూర్తిగా కొత్త బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ, కొత్త ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు కొత్త కరెన్సీ అనుభవంలోకి ప్రవేశించాము. నేను ముందే చెప్పినట్లు గత పదేళ్లలో ఏం జరిగిందో అది కేవలం ట్రైలర్ మాత్రమే. ఇంకా చేయాల్సింది చాలా ఉంది, దేశాన్ని మరింత ముందుకు తీసుకెళ్లాలి.

మిత్రులారా,

వచ్చే పదేళ్లకు సంబంధించి స్పష్టమైన లక్ష్యాలను కలిగి ఉండటం చాలా ముఖ్యం. రాబోయే దశాబ్దంలో డిజిటల్ లావాదేవీల అవకాశాలను విస్తరించడానికి మనం కలిసి పనిచేయాల్సిన అవసరం ఉంది. నగదు రహిత ఆర్థిక వ్యవస్థ వైపు మళ్లడం వల్ల వస్తున్న మార్పులపై కూడా ఓ కన్నేసి ఉంచాలి. ఆర్థిక సమ్మిళితం మరియు సాధికారత ప్రయత్నాలను మరింత మెరుగుపరచడానికి కూడా మనం కృషి చేయాలి.

మిత్రులారా,

ఇంత పెద్ద జనాభా బ్యాంకింగ్ అవసరాలు వాస్తవానికి విస్తృతంగా మారవచ్చు. కొంతమంది సాంప్రదాయ ఫిజికల్ బ్రాంచ్ మోడల్ ను  ఇష్టపడతారు, మరికొందరు డిజిటల్ డెలివరీని ఇష్టపడతారు. బ్యాంకింగ్ సౌలభ్యాన్ని మెరుగుపరిచి, ప్రతి ఒక్కరి అవసరాలకు అనుగుణంగా రుణ సదుపాయం కల్పించే విధానాలను రూపొందించడం చాలా అవసరం. డిజిటల్ పేమెంట్స్ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్ (డీపీఐ) రంగంలో భారత్ ను  అగ్రగామిగా నిలిపేందుకు కృత్రిమ మేధ, మెషిన్ లెర్నింగ్ ను నిరంతరం వినియోగించుకోవాలి. భారతదేశ పురోగతి వేగంగా, సమ్మిళితంగా, సుస్థిరంగా ఉండాలంటే రిజర్వ్ బ్యాంక్ స్థిరమైన చర్యలు తీసుకుంటూనే ఉండాలి. నియంత్రణ సంస్థగా బ్యాంకింగ్ రంగంలో నియమ ఆధారిత క్రమశిక్షణ, ఆర్థికంగా వివేకవంతమైన విధానాలను ఆర్బీఐ కల్పించింది.
 
ఏదేమైనా, ఆర్బిఐ వివిధ రంగాల భవిష్యత్తు అవసరాలను అంచనా వేయడం, ముందుగానే సిద్ధం చేయడం మరియు వారి అవసరాలను అంచనా వేసేటప్పుడు చురుకైన చర్యలు తీసుకునేలా బ్యాంకులను ప్రోత్సహించడం కూడా చాలా అవసరం. ప్రభుత్వం మీకు అండగా ఉంటుందని హామీ ఇస్తున్నాను. రెండంకెల ద్రవ్యోల్బణంతో వ్యవహరించడం పదేళ్ల క్రితం ఆర్థిక విధానాల్లో ప్రతిబింబించలేదని మీకు గుర్తుండే ఉంటుంది. ఈ సవాలును పరిష్కరించడానికి, మా ప్రభుత్వం ద్రవ్యోల్బణ లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించే అధికారాన్ని రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియాకు అప్పగించింది. ఈ ఆదేశాన్ని నెరవేర్చడంలో మానిటరీ పాలసీ కమిటీ అద్భుతంగా పనిచేసింది. దీంతోపాటు యాక్టివ్ ప్రైస్ మానిటరింగ్, ఫైనాన్షియల్ కన్సాలిడేషన్ వంటి చర్యలను ప్రభుత్వం చేపట్టింది. అందువల్ల, కోవిడ్ సంక్షోభం, వివిధ దేశాలలో యుద్ధ పరిస్థితులు మరియు ఉద్రిక్తతలు ఉన్నప్పటికీ, భారతదేశంలో ద్రవ్యోల్బణం ఒక మోస్తరు స్థాయిలో ఉంది.

మిత్రులారా,

స్పష్టమైన ప్రాధాన్యాలున్న దేశం పురోగతిని అడ్డుకోలేం. కోవిడ్ సంక్షోభ సమయంలో, మనం ఆర్థిక వివేకానికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చాము, అదే సమయంలో సాధారణ పౌరుల జీవితాలకు కూడా అధిక ప్రాధాన్యత ఇచ్చాము. అందుకే భారత్ పేద, మధ్యతరగతి ప్రజలు ఇప్పుడు సంక్షోభం ఉన్నప్పటికీ ఆర్థిక వ్యవస్థను ముందుకు నడిపిస్తున్నారు. ప్రపంచంలోని అనేక అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థలు ఇప్పటికీ షాక్ నుండి కోలుకోవడానికి కష్టపడుతుంటే, భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ కొత్త రికార్డులను సృష్టిస్తోంది. భారత్ విజయాన్ని ఆర్బీఐ అంతర్జాతీయ స్థాయికి తీసుకెళ్లగలదు.

ద్రవ్యోల్బణ నియంత్రణ, వృద్ధిని సమతుల్యం చేయడం ఏ అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశానికైనా ఒక ప్రత్యేకమైన సవాలు. ఈ సవాలును పరిష్కరించడానికి ఏ ద్రవ్య సాధనాలను ఉపయోగించవచ్చో ఆలోచించడం చాలా అవసరం. ఈ విధానానికి ఆదర్శంగా నిలవడం ద్వారా ఆర్బీఐ ప్రపంచ నాయకత్వ పాత్ర పోషించగలదు. పదేళ్ల అనుభవం ఆధారంగా, ప్రపంచాన్ని నిశితంగా పరిశీలించిన తర్వాత, అర్థం చేసుకున్న తర్వాత చెబుతున్నాను. ఇది మొత్తం గ్లోబల్ సౌత్ కు ఎంతో ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.

మిత్రులారా,

రాబోయే పదేళ్లకు లక్ష్యాలను నిర్దేశించేటప్పుడు, భారత యువత ఆకాంక్షలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. ప్రస్తుతం ప్రపంచంలోనే అతి పిన్న వయస్కులు కలిగిన దేశాల్లో భారత్ ఒకటి. యువత ఆకాంక్షలను నెరవేర్చడంలో ఆర్బీఐ కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. గత పదేళ్లుగా ప్రభుత్వ విధానాల వల్ల కొత్త రంగాలు ఆవిర్భవించి దేశ యువతకు కొత్త అవకాశాలను కల్పిస్తున్నాయి. నేడు గ్రీన్ ఎనర్జీ వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న రంగాలలో విస్తరణను మనం చూడవచ్చు.

సోలార్ ఎనర్జీ, గ్రీన్ హైడ్రోజన్ వంటి రంగాలను ప్రభుత్వం ప్రోత్సహిస్తోంది. దేశంలో ఇథనాల్ మిశ్రమంలో స్థిరమైన వృద్ధి ఉంది. డిజిటల్ టెక్నాలజీలో భారత్ అగ్రగామిగా అవతరించింది, స్వదేశీ 5జీ టెక్నాలజీ దిశగా ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. అంతేకాకుండా రక్షణ రంగ ఎగుమతిదారుగా గణనీయమైన పాత్ర పోషిస్తున్నాం.

ఎంఎస్ఎంఈలు భారత ఆర్థిక వ్యవస్థకు, తయారీ రంగానికి వెన్నెముక. ఈ రంగాలన్నింటికీ వివిధ రకాల ఫైనాన్సింగ్ అవసరం, మరియు కోవిడ్-19 మహమ్మారి సమయంలో, ఎంఎస్ఎంఈల క్రెడిట్ గ్యారంటీ పథకం ఈ రంగానికి గణనీయమైన ప్రోత్సాహాన్ని అందించింది. రిజర్వ్ బ్యాంక్ కూడా ఔట్ ఆఫ్ ది బాక్స్ పాలసీల గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరం ఉంది. మన శక్తికాంత గారు అలా ఆలోచించడంలో ఎక్స్ పర్ట్ అని నేను చూశాను. మరియు ఈ విధంగా చెబుతున్నపుడు ఎక్కువ మంది ప్రశంసించడం చూసి  నేను సంతోషిస్తున్నాను. మన యువతకు తగినంత రుణ లభ్యత లభించేలా చూడటం చాలా ముఖ్యం, ముఖ్యంగా కొత్త రంగాలలో.

మిత్రులారా,

21వ శతాబ్దంలో ఇన్నోవేషన్ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది . ఇన్నోవేషన్ లో ప్రభుత్వం రికార్డు స్థాయిలో పెట్టుబడులు పెడుతోంది. ఇటీవలి మధ్యంతర బడ్జెట్ లో ఇన్నోవేషన్ కోసం లక్ష కోట్ల రూపాయల రీసెర్చ్ ఫండ్ ను కేటాయించడం మీరు చూశాం. వచ్చే ప్రతిపాదనలను పరిగణనలోకి తీసుకొని అత్యాధునిక సాంకేతిక రంగంలో పనిచేయాలనుకునే వారిని ఎలా సన్నద్ధం చేయాలో ఆలోచించడం చాలా అవసరం. ఆర్బీఐ కూడా వారికి ఏ విధంగా సహాయం చేస్తుందో ఆలోచించాలి. అలాంటి వారిని గుర్తించి బృందాలను ఏర్పాటు చేయాలి. సంప్రదాయ వ్యాపారాలు, రాబోయే సబ్జెక్టుల్లో నైపుణ్యాన్ని పెంపొందించుకోవాలి.

అదేవిధంగా అంతరిక్ష రంగం కొత్త స్టార్టప్ లు పుట్టుకొస్తుండటంతో తెరుచుకుంటోంది. వారికి క్రెడిట్ కోసం ఎలాంటి సపోర్ట్ అవసరమో చూడాలి. అదేవిధంగా, భారతదేశంలో పూర్తి శక్తితో ఉద్భవిస్తున్న అతిపెద్ద రంగాలలో పర్యాటక రంగం ఒకటి. పర్యాటక రంగం అభివృద్ధి చెందుతోంది, ప్రపంచం మొత్తం భారత్ కు రావాలని, భారత్ ను చూడాలని, భారత్ ను అర్థం చేసుకోవాలని కోరుకుంటోంది. రాబోయే సంవత్సరాల్లో, అయోధ్య మతపరమైన పర్యాటకంలో ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద రాజధానిగా మారుతుందని పర్యాటక నిపుణులు చెప్పారని నేను ఎక్కడో చదివాను. ఈ రంగాన్ని ఆర్థికంగా ఆదుకునేందుకు సన్నాహాలు చేయాలి. దేశంలో కొత్త రంగాలు పుట్టుకొస్తున్న నేపథ్యంలో ఇప్పటి నుంచే వాటిలో నైపుణ్యాన్ని పెంపొందించుకుని, వాటిని ఏ విధంగా ఆదుకుంటామో మేధోమథనం చేయాలి.

నేను రాబోయే 100 రోజులు ఎన్నికలతో బిజీగా ఉన్నాను, కాబట్టి మీకు ఆలోచించడానికి చాలా సమయం ఉంది, ఎందుకంటే ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన రెండవ రోజు నుండి చేయవలసిన పని చాలా ఉంటుంది.

మిత్రులారా,

ఫైనాన్షియల్ ఇన్ క్లూజన్, డిజిటల్ పేమెంట్స్ పై మేం చాలా కృషి చేశాం. ఫలితంగా మన చిరువ్యాపారులు, వీధి వ్యాపారుల ఆర్థిక సామర్థ్యం ఇప్పుడు పారదర్శకంగా కనిపిస్తోంది. ఇప్పుడు, ఈ సమాచారాన్ని ఉపయోగించి, మనం వారిని ఆర్థికంగా బలోపేతం చేయాల్సిన అవసరం ఉంది.

మిత్రులారా,

వచ్చే పదేళ్లలో భారత్ ఆర్థిక స్వావలంబనను మరింతగా పెంపొందించేందుకు కలిసికట్టుగా పనిచేయాల్సిన అవసరం ఉంది . ప్రపంచ సంక్షోభాల వల్ల మన ఆర్థిక వ్యవస్థ దెబ్బతినకుండా చూసుకోవాలి. నేడు ప్రపంచ జీడీపీ వృద్ధిలో 15 శాతం వాటాతో భారత్ ప్రపంచ వృద్ధికి చోదకశక్తిగా మారుతోంది. ఈ పరిస్థితుల్లో మన కరెన్సీని ప్రపంచవ్యాప్తంగా మరింత అందుబాటులో, ఆమోదయోగ్యంగా మార్చేందుకు కృషి చేయాలి.

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా గమనించిన మరొక ధోరణి మితిమీరిన ఆర్థిక విస్తరణ మరియు పెరుగుతున్న అప్పులు. చాలా దేశాల ప్రయివేటు రంగ రుణాలు వాటి జీడీపీని రెట్టింపు చేసే స్థాయికి చేరుకున్నాయి. అనేక దేశాల రుణ స్థాయి ఆ దేశాలను ప్రభావితం చేయడమే కాకుండా మొత్తం ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రభావితం చేస్తుంది. దీనిపై రిజర్వ్ బ్యాంక్ అధ్యయనం చేయాలి.

భారత్ వృద్ధి అవకాశాలు, సామర్థ్యాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుని రుణ లభ్యత ఎంత ఉండాలో, ఆధునిక పరిస్థితుల్లో దాన్ని ఎలా సుస్థిరంగా నిర్వహించాలో నిర్ణయించడం చాలా అవసరం.

మిత్రులారా,

దేశానికి అవసరమైన ప్రాజెక్టులకు నిధులు సమకూర్చడానికి మన బ్యాంకింగ్ పరిశ్రమ ముందుకు సాగడం కూడా అంతే ముఖ్యం. ఈ అవసరం మధ్య, నేడు అనేక రంగాలలో సవాళ్లు కూడా ఉన్నాయి. ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్, బ్లాక్ చైన్ వంటి కొత్త టెక్నాలజీలు బ్యాంకింగ్ పద్ధతులను మార్చివేశాయి, మొత్తం విధానాన్ని మార్చాయి. పెరుగుతున్న డిజిటల్ బ్యాంకింగ్ యుగంలో సైబర్ సెక్యూరిటీ పాత్ర కీలకంగా మారింది. ఫిన్ టెక్ లో ఆవిష్కరణలు బ్యాంకింగ్ కు కొత్త మార్గాలను సృష్టిస్తున్నాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో దేశ బ్యాంకింగ్ రంగ నిర్మాణంలో అవసరమైన మార్పుల గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరం ఉంది. దీనికి కొత్త ఫైనాన్సింగ్, ఆపరేటింగ్ మరియు వ్యాపార నమూనాలు అవసరం కావచ్చు. గ్లోబల్ ఛాంపియన్ల రుణ అవసరాల నుంచి వీధి వ్యాపారుల అవసరాల వరకు, అత్యాధునిక రంగాల నుంచి సంప్రదాయ రంగాల వరకు ఈ అవసరాలను తీర్చడం 'వికసిత్ భారత్'కు కీలకం.

'వికసిత్ భారత్' కోసం బ్యాంకింగ్ దార్శనికత యొక్క ఈ మొత్తం అధ్యయనానికి రిజర్వ్ బ్యాంక్ చాలా సముచితమైన సంస్థ. 2047 నాటికి 'వికసిత్ భారత్' అభివృద్ధికి మీ కృషి కీలకం.

మరోసారి మీ అందరికీ నా శుభాకాంక్షలు.

ధన్యవాదాలు!