કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહ શુક્રવાર, 8 માર્ચ, 2024ના રોજ નવી દિલ્હીમાં રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝનું લોકાર્પણ કરશે. કેન્દ્રીય સહકાર મંત્રી ‘નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેટાબેઝ 2023: એક રિપોર્ટ’ પણ બહાર પાડશે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના "સહકાર દ્વારા સમૃદ્ધિ"ના વિઝનને સાકાર કરવા માટે સહકાર મંત્રાલયની આ બીજી મહત્વપૂર્ણ પહેલ છે. જે હેઠળ, સહકાર મંત્રાલયે ભારતના વિશાળ સહકારી ક્ષેત્ર વિશે મહત્વપૂર્ણ માહિતી એકત્રિત કરવા માટે મજબૂત ડેટાબેઝની આવશ્યક જરૂરિયાતને માન્યતા આપી છે. સહકારી-કેન્દ્રિત આર્થિક મોડલને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝ રાજ્ય સરકારો, રાષ્ટ્રીય સંગઠનો અને હિતધારકો સાથે ભાગીદારીમાં વિકસાવવામાં આવ્યો છે.

ઉદઘાટન સમારોહમાં લગભગ 1400 પ્રતિભાગીઓ ભાગ લેશે જેમાં કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગોના સચિવો અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના અધિક મુખ્ય સચિવો/પ્રિન્સિપલ સેક્રેટરીઓ, સહકારી મંડળીઓના રજિસ્ટ્રાર, દેશભરમાંથી સહકારી મંડળીઓ, અન્ય સહકારી સંગઠનો/યુનિયનો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેટાબેઝ (NCD)ના ઉપયોગ અને એપ્લિકેશન્સ અને ભારતના સહકારી લેન્ડસ્કેપને સુધારવાની તેની સંભવિતતા વિશે સહભાગીઓને માહિતગાર કરવા અને પ્રબુદ્ધ કરવા માટે સવારના સત્રમાં એક તકનીકી વર્કશોપ પણ યોજવામાં આવશે.

રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝમાં સહકારી મંડળીઓનો ડેટા તબક્કાવાર વિવિધ હિતધારકો પાસેથી એકત્ર કરવામાં આવ્યો છે. પ્રથમ તબક્કામાં, ત્રણ ક્ષેત્રો એટલે કે પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ સોસાયટી, ડેરી અને મત્સ્યઉદ્યોગમાં લગભગ 2.64 લાખ પ્રાથમિક સહકારી મંડળીઓનું મેપિંગ પૂર્ણ થયું હતું. બીજા તબક્કામાં, વિવિધ રાષ્ટ્રીય સંગઠનો, રાજ્ય સંગઠનો, રાજ્ય સહકારી બેંકો (StCB), જિલ્લા મધ્યસ્થ સહકારી બેંકો (DCCB), શહેરી સહકારી બેંકો (UCB), રાજ્ય સહકારી કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસ બેંકો (SCARDB), પ્રાથમિક કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસ બેંકો (PCARDB), સહકારી ખાંડ મિલો, જિલ્લા સંઘો અને મલ્ટી સ્ટેટ કોઓપરેટિવ સોસાયટીઓ (MSCS)ના આંકડા એકત્રિત/મેપ કરવામાં આવ્યા. ત્રીજા તબક્કામાં, અન્ય બાકીના વિસ્તારોમાં 5.3 લાખથી વધુ પ્રાથમિક સહકારી મંડળીઓનો ડેટા રાજ્ય/યુટી, RCS/DRCS કચેરીઓ દ્વારા મેપ કરવામાં આવ્યો હતો.

નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેટાબેઝ એ વેબ આધારિત ડિજિટલ ડેશબોર્ડ છે જે રાષ્ટ્રીય/રાજ્ય ફેડરેશન સહિત સહકારી મંડળીઓના ડેટાને એકત્ર કરે છે. સહકારી મંડળીઓનો ડેટા રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના નોડલ અધિકારીઓ દ્વારા RCS/DRCS કાર્યાલયોમાં દાખલ અને ચકાસવામાં આવે છે અને યુનિયનોનો ડેટા વિવિધ રાષ્ટ્રીય/રાજ્ય સંઘો દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવે છે. ડેટાબેસે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં આશરે 8 લાખ સહકારી મંડળીઓની 29 કરોડથી વધુની સામૂહિક સભ્યપદ સાથે માહિતી એકત્રિત/મેપ કરી છે. સહકારી મંડળીઓ પાસેથી એકત્ર કરાયેલી માહિતી તેમના નોંધાયેલા નામ, તારીખ, સ્થાન, સભ્યોની સંખ્યા, વિસ્તારની માહિતી, કામગીરીનું ક્ષેત્રફળ, આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ, નાણાકીય વ્યવહારોની વિગતો અને ઓડિટ સ્થિતિ વગેરે જેવા વિવિધ પરિમાણોને લગતી હોય છે.

રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝ એ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે અસરકારક સંચાર માટે એક મહત્વપૂર્ણ સાધન છે જે સહકારી ક્ષેત્રના તમામ હિસ્સેદારોને લાભ કરશે. આ ડેટાબેઝ રજિસ્ટર્ડ સોસાયટીઓની વ્યાપક સંપર્ક વિગતો પ્રદાન કરે છે જે સરકારી સંસ્થાઓ અને આ સોસાયટીઓ વચ્ચે સરળ સંચાર કરવામાં મદદ કરે છે.

નેશનલ કોઓપરેટિવ ડેટાબેઝ સહકારી સંસ્થાઓને સિંગલ પોઈન્ટ એક્સેસ, કોન્સોલિડેટેડ અને અપડેટેડ ડેટા, યુઝર ફ્રેન્ડલી ઈન્ટરફેસ, વર્ટિકલ અને હોરીઝોન્ટલ લિન્કેજ, ક્વેરી-આધારિત રિપોર્ટ્સ અને ગ્રાફ, મેનેજમેન્ટ ઈન્ફોર્મેશન સિસ્ટમ (MIS) રિપોર્ટ્સ, ડેટા વિશ્લેષણ અને ભૌગોલિક મેપિંગ વગેરે જેવા બહુવિધ લાભો પૂરા પાડે છે. વિસ્તારની કાર્યક્ષમતા અને અસરકારકતા વધારવામાં મદદ કરે છે. આ પહેલની સફળતા પ્રાદેશિક અંતરને ઓળખવા માટે અસરકારક સહયોગ, સચોટ ડેટા સંગ્રહ અને ડેટાબેઝના વ્યૂહાત્મક ઉપયોગ પર આધાર રાખે છે અને તે મુજબ અંતર ભરવા માટે યોગ્ય નીતિ અને જાણકાર નિર્ણયો લેવા. એકંદરે, રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝ સહકારી ક્ષેત્રમાં પારદર્શિતા અને ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે.

રાષ્ટ્રીય સહકારી ડેટાબેઝનો પ્રારંભ સહકારી ક્ષેત્રે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સહકારી મંડળીઓનો વિકાસ આર્થિક, સામાજિક અને સામુદાયિક સમસ્યાઓના ઉકેલ, વ્યક્તિઓના સશક્તીકરણ, ગરીબી નાબૂદી અને ગ્રામીણ સમુદાયોના એકંદર કલ્યાણમાં તેના યોગદાનનું વચન ધરાવે છે. આ પહેલ પાયાના સ્તરે સકારાત્મક પરિવર્તનનું પ્રતીક છે જે સમૃદ્ધ અને 'આત્મનિર્ભર' ભારતના વિઝનને અનુરૂપ છે.

AP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com