ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડજી, સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશો, વિવિધ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશો, વિદેશના આપણા અતિથિ ન્યાયાધીશો, કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલજી, એટર્ની જનરલ વેંકટ રામાણીજી, બાર કાઉન્સિલના અધ્યક્ષ મનન કુમાર મિશ્રાજી, સુપ્રીમ કોર્ટ બાર એસોસિએશનના પ્રમુખ ડૉ. આદિશ અગ્રવાલાજી, અન્ય મહાનુભાવો, દેવીઓ અને સજ્જનો.

બે દિવસ પહેલા ભારતનું બંધારણ 75મા વર્ષમાં પ્રવેશ્યું છે. આજે ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતના 75મા વર્ષની શરૂઆત પણ છે. આ ઐતિહાસિક અવસર પર આપ સૌની વચ્ચે હોવું તે પોતે જ આનંદની વાત છે. આ અવસર પર હું તમને તમામ ન્યાયશાસ્ત્રીઓને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું.

મિત્રો,

ભારતના બંધારણના ઘડવૈયાઓએ સ્વતંત્રતા, સમાનતા અને ન્યાયના સિદ્ધાંતો સાથે સ્વતંત્ર ભારતનું સ્વપ્ન જોયું હતું. ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે આ સિદ્ધાંતોના રક્ષણ માટે સતત પ્રયાસો કર્યા છે. અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા હોય, વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા હોય, સામાજિક ન્યાય હોય, સુપ્રીમ કોર્ટે ભારતના જીવંત લોકતંત્રને સતત મજબૂત કર્યું છે. સાત દાયકાથી વધુ સમય સુધી ચાલેલી આ સફરમાં સુપ્રીમ કોર્ટે વ્યક્તિગત અધિકારો અને વાણીની સ્વતંત્રતા પર ઘણા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લીધા છે. આ નિર્ણયોએ દેશના સામાજિક-રાજકીય વાતાવરણને નવી દિશા આપી છે.

મિત્રો,

આજે ભારતમાં દરેક સંસ્થા, દરેક સંસ્થા, પછી તે કારોબારી હોય કે ધારાસભા, આગામી 25 વર્ષના લક્ષ્યોને ધ્યાનમાં રાખીને કામ કરી રહી છે. આ વિચાર સાથે આજે દેશમાં મોટા સુધારા પણ થઈ રહ્યા છે. ભારતની આજની આર્થિક નીતિઓ આવતીકાલના ઉજ્જવળ ભારતનો આધાર બનશે. આજે ભારતમાં બનેલા કાયદાઓ આવતીકાલના ઉજ્જવળ ભારતને વધુ મજબૂત બનાવશે. આજે બદલાતા વૈશ્વિક સંજોગોમાં સમગ્ર વિશ્વની નજર ભારત પર છે, સમગ્ર વિશ્વનો વિશ્વાસ ભારત પર વધી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત માટે આજે એ જરૂરી છે કે આપણે દરેક તકનો લાભ લઈએ અને કોઈ પણ તકને જવા ન દઈએ. આજે ભારતની પ્રાથમિકતા જીવનની સરળતા, વેપાર કરવાની સરળતા, મુસાફરીની સરળતા, સંદેશાવ્યવહારની સરળતા અને ન્યાયની સરળતા છે. ભારતના નાગરિકો ન્યાયની સરળતાના હકદાર છે અને આ માટે સુપ્રીમ કોર્ટ મુખ્ય માધ્યમ છે.

મિત્રો,

દેશની સમગ્ર ન્યાય વ્યવસ્થા સર્વોચ્ચ અદાલતની માર્ગદર્શિકા અને માર્ગદર્શન અને તમારા માર્ગદર્શન પર નિર્ભર છે. આ કોર્ટની સુલભતા ભારતના ખૂણે ખૂણે વિસ્તરે તે સુનિશ્ચિત કરવાની અમારી ફરજ છે જેથી દરેક ભારતીયની જરૂરિયાતો પૂરી થઈ શકે. આને ધ્યાનમાં રાખીને થોડા સમય પહેલા ઇ-કોર્ટ મિશન પ્રોજેક્ટના ત્રીજા તબક્કાને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ માટે બીજા તબક્કા કરતાં 4 ગણી વધુ રકમ મંજૂર કરવામાં આવી છે. આ તમારો વિષય છે, તમે તાળી પાડી શકો છો. હું સમજી શકું છું કે મનન મિશ્રાએ તાળી નથી પાડી, તે તમારા માટે મુશ્કેલ કામ હતું. મને ખુશી છે કે મુખ્ય ન્યાયાધીશ ચંદ્રચુડ પોતે દેશભરની અદાલતોના ડિજીટલાઇઝેશન પર નજર રાખી રહ્યા છે. હું ન્યાયની સરળતાને તેના પ્રયાસો માટે અભિનંદન આપું છું.

મિત્રો,

અમારી સરકાર અદાલતોમાં ભૌતિક માળખાકીય સુવિધાઓને સુધારવા માટે પણ પ્રતિબદ્ધ છે. 2014થી અત્યાર સુધી આ માટે 7 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે. હાલની સુપ્રીમ કોર્ટ બિલ્ડીંગમાં તમારા બધાને જે સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે તેનાથી પણ હું વાકેફ છું. ગયા અઠવાડિયે જ સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટ બિલ્ડીંગ કોમ્પ્લેક્સના વિસ્તરણ માટે 800 કરોડ રૂપિયાની રકમ મંજૂર કરી છે. હવે કોઈએ તમારી પાસે સંસદ ભવન જેવી અરજી લઈને ન આવવું જોઈએ કે વ્યર્થ ખર્ચ થઈ રહ્યો છે.

મિત્રો,

આજે તમે મને સુપ્રીમ કોર્ટની કેટલીક ડિજિટલ પહેલ શરૂ કરવાની તક પણ આપી છે. ડિજિટલ સુપ્રીમ કોર્ટ રિપોર્ટ્સની મદદથી સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયો હવે ડિજિટલ ફોર્મેટમાં પણ ઉપલબ્ધ થશે. મને એ જોઈને આનંદ થયો કે સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયોને સ્થાનિક ભાષાઓમાં અનુવાદિત કરવાની સિસ્ટમ પણ શરૂ થઈ ગઈ છે. હું આશા રાખું છું કે દેશની અન્ય અદાલતોમાં પણ ટૂંક સમયમાં આવી સિસ્ટમ બનાવવામાં આવશે.

મિત્રો,

આજે ઇઝ ઑફ જસ્ટિસમાં ટેક્નોલોજી કેવી રીતે મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે તેનું આ પ્રોગ્રામ પોતે જ એક ઉદાહરણ છે. મારું આ સરનામું અત્યારે AI ની મદદથી અંગ્રેજીમાં અનુવાદિત થઈ રહ્યું છે અને તમારામાંથી કેટલાક તેને ભાશિની એપ દ્વારા પણ સાંભળી રહ્યા છો. કેટલીક પ્રારંભિક સમસ્યાઓ હોઈ શકે છે, પરંતુ આ બતાવે છે કે ટેક્નોલોજી કેટલી મહાન અજાયબીઓ કરી શકે છે. આપણી અદાલતોમાં સમાન તકનીકનો ઉપયોગ કરીને, સામાન્ય નાગરિકોનું જીવન સરળ બનાવી શકાય છે. તમને યાદ હશે કે થોડા સમય પહેલા મેં સરળ ભાષામાં કાયદા લખવાની જરૂરિયાત વિશે વાત કરી હતી. મને લાગે છે કે કોર્ટના નિર્ણયોને સરળ ભાષામાં લખવાથી સામાન્ય લોકોને વધુ મદદ મળશે.

મિત્રો,

આપણા અમૃતકાળના નિયમોમાં ભારતીયતા અને આધુનિકતાની સમાન ભાવના જોવી પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. સરકાર વર્તમાન સંજોગો અને શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ અનુસાર કાયદાના આધુનિકીકરણ પર પણ કામ કરી રહી છે. જૂના સંસ્થાનવાદી ફોજદારી કાયદાઓ નાબૂદ કરીને, સરકારે ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા, ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ રજૂ કર્યા છે. આ ફેરફારોને લીધે, અમારી કાનૂની, પોલીસિંગ અને તપાસ પ્રણાલીએ નવા યુગમાં પ્રવેશ કર્યો છે. આ એક વિશાળ પરિવર્તન છે. સેંકડો વર્ષ જૂના કાયદાઓમાંથી નવા કાયદામાં સરળ સંક્રમણ થવું જોઈએ તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ માટે સરકારી કર્મચારીઓની તાલીમ અને ક્ષમતા નિર્માણનું કામ શરૂ કરી દેવામાં આવ્યું છે. હું સર્વોચ્ચ અદાલતને પણ તમામ હિતધારકોની ક્ષમતા નિર્માણ માટે આગળ આવવા વિનંતી કરીશ.

મિત્રો,

મજબૂત ન્યાય પ્રણાલી એ વિકસિત ભારતનો મુખ્ય આધાર છે. સરકાર પણ વિશ્વસનીય સિસ્ટમ બનાવવા માટે સતત ઘણા નિર્ણયો લઈ રહી છે. જન વિશ્વાસ બિલ આ દિશામાં લેવાયેલું એક પગલું છે. આનાથી ભવિષ્યમાં ન્યાય વ્યવસ્થા પરનો બિનજરૂરી બોજ ઘટશે. તેનાથી પેન્ડિંગ કેસોની સંખ્યામાં પણ ઘટાડો થશે. તમે જાણો છો કે સરકારે વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ માટે મધ્યસ્થી કાયદાની જોગવાઈ પણ કરી છે. આનાથી આપણી ન્યાયતંત્ર, ખાસ કરીને સબ-ઓર્ડિનેટ જ્યુડિશિયરી પરનો બોજ ઓછો થઈ રહ્યો છે.

મિત્રો,

દરેકના પ્રયાસોથી જ ભારત 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતનું લક્ષ્ય હાંસલ કરી શકશે. અને ચોક્કસપણે સુપ્રીમ કોર્ટના આગામી 25 વર્ષોની પણ આમાં મોટી સકારાત્મક ભૂમિકા છે. ફરી એકવાર તમે બધાએ મને અહીં આમંત્રિત કર્યા, એક વાત તમારા ધ્યાન પર આવી હશે પરંતુ આ ફોરમ એવું છે કે મને લાગે છે કે હું તેનો ઉલ્લેખ કરવા માંગુ છું. આ વખતે આપવામાં આવેલા પદ્મ પુરસ્કારોમાં, અમે સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ અને સમગ્ર એશિયાના પ્રથમ મુસ્લિમ સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ ફાતિમાજીને પદ્મ ભૂષણ આપ્યું છે. અને આ મારા માટે ખૂબ જ ગર્વની વાત છે. ફરી એકવાર હું સુપ્રીમ કોર્ટને તેના 75 વર્ષ પૂરા થવા પર અભિનંદન આપું છું.

ખૂબ ખૂબ આભાર.

CB/JD