2013-14లో 29.17 శాతంగా ఉన్న పేదరిక నిష్పత్తి 2022-23 నాటికి 11.28 శాతానికి తగ్గింది.

మొత్తం 12 ఎంపిఐ సూచికలు గణనీయమైన మెరుగుదల సంకేతాలను చూపుతాయి.

2013-14 నుంచి 2022-23 మధ్య కాలంలో ఉత్తరప్రదేశ్, బీహార్, మధ్యప్రదేశ్లలో ఎంపీఐ పేదల సంఖ్య భారీగా తగ్గింది.

పేద రాష్ట్రాలు పేదరికంలో వేగవంతమైన క్షీణతను నమోదు చేస్తున్నాయి - ఇది అసమానతల తగ్గింపును సూచిస్తుంది

భారత్ 2030 కంటే ముందే సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలైన 1.2 (బహుముఖ పేదరికాన్ని కనీసం సగానికి తగ్గించడం) సాధించే అవకాశం ఉంది.

గత తొమ్మిదేళ్లలో 24.82 కోట్ల మంది బహుముఖ పేదరికం నుంచి బయటపడ్డారు. 2013-14 నుంచి 2022-23 మధ్య పేదరికం యొక్క అన్ని కోణాలను పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం చేపట్టిన గణనీయమైన చొరవలు ఈ అద్భుతమైన విజయానికి కారణమని నీతి ఆయోగ్ చర్చా పత్రం '2005-06 నుండి భారతదేశంలో బహుముఖ పేదరికం' యొక్క ఫలితాలు తెలియజేస్తున్నాయి. నీతి ఆయోగ్ సిఇఒ శ్రీ బి.వి.ఆర్.సుబ్రహ్మణ్యం సమక్షంలో నీతి ఆయోగ్ సభ్యుడు ప్రొఫెసర్ రమేష్ చంద్ ఈ చర్చా పత్రాన్ని ఈ రోజు విడుదల చేశారు. ఆక్స్ ఫర్డ్ పాలసీ అండ్ హ్యూమన్ డెవలప్ మెంట్ ఇనిషియేటివ్ (ఓపీహెచ్ ఐ), యునైటెడ్ నేషన్స్ డెవలప్ మెంట్ ప్రోగ్రామ్ (యూఎన్ డీపీ) ఈ పేపర్ కు అవసరమైన సాంకేతిక అంశాలను అందించాయి.

మల్టీడైమెన్షనల్ పావర్టీ ఇండెక్స్ (ఎంపిఐ) అనేది ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తించబడిన సమగ్ర కొలత, ఇది ద్రవ్య అంశాలకు మించి పేదరికాన్ని బహుళ కోణాల్లో సంగ్రహిస్తుంది. ఎంపిఐ యొక్క గ్లోబల్ మెథడాలజీ బలమైన అల్కిరే అండ్ ఫోస్టర్ (ఎఎఫ్) పద్ధతిపై ఆధారపడి ఉంటుంది, ఇది తీవ్రమైన పేదరికాన్ని అంచనా వేయడానికి రూపొందించిన విశ్వవ్యాప్తంగా ఆమోదించబడిన మెట్రిక్ ఆధారంగా ప్రజలను పేదలుగా గుర్తిస్తుంది, ఇది సాంప్రదాయిక ద్రవ్య పేదరిక చర్యలకు పరిపూరకరమైన దృక్పథాన్ని అందిస్తుంది.

చర్చా పత్రం ప్రకారం, భారతదేశంలో బహుమితీయ పేదరికంలో భారతదేశం 2013-14లో 29.17% నుండి 2022-23లో 11.28%కి గణనీయమైన క్షీణతను నమోదు చేసింది, అంటే 17.89 శాతం పాయింట్ల తగ్గింపు. గత తొమ్మిదేళ్లలో 5.94 కోట్ల మంది బహుమితీయ పేదరికం నుండి తప్పించుకున్న పేదల సంఖ్య ఉత్తరప్రదేశ్‌లో అతిపెద్ద క్షీణతను నమోదు చేసింది, బీహార్‌లో 3.77 కోట్లు, మధ్యప్రదేశ్‌లో 2.30 కోట్లు మరియు రాజస్థాన్‌లో 1.87 కోట్ల మంది ఉన్నారు.

2005-06 నుంచి 2015-16 (7.69 శాతం వార్షిక క్షీణత రేటు)తో పోలిస్తే 2015-16 నుంచి 2019-21 మధ్య కాలంలో పేదరిక నిష్పత్తిలో క్షీణత వేగం చాలా వేగంగా ఉందని ఈ పత్రం పేర్కొంది.  మొత్తం అధ్యయన కాలంలో MPI యొక్క మొత్తం 12 సూచికలు గణనీయమైన మెరుగుదలని నమోదు చేశాయి. ప్రస్తుత పరిస్థితులకు వ్యతిరేకంగా (అంటే 2022-23 సంవత్సరానికి) 2013-14 సంవత్సరంలో పేదరిక స్థాయిలను అంచనా వేయడానికి, ఈ నిర్దిష్ట కాలాలకు డేటా పరిమితుల కారణంగా అంచనా వేసిన అంచనాలను ఉపయోగించారు.

పేదరికం యొక్క అన్ని కోణాలను కవర్ చేసే ముఖ్యమైన కార్యక్రమాలు గత 9 సంవత్సరాలలో 24.82 కోట్ల మంది ప్రజలు బహుముఖ పేదరికం నుండి బయటపడటానికి దారితీశాయి. ఫలితంగా 2030 నాటికి బహుముఖ పేదరికాన్ని సగానికి తగ్గించాలన్న సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాలను భారత్ సాధించే అవకాశం ఉంది. అత్యంత నిస్సహాయులు, నిరుపేదల జీవితాలను మెరుగుపర్చడానికి ప్రభుత్వం యొక్క నిరంతర అంకితభావం మరియు దృఢ సంకల్పం ఈ విజయంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి.

పేదరికాన్ని అన్ని విధాలుగా తగ్గించడమే లక్ష్యంగా ప్రజల జీవితాలను మెరుగుపరచడంలో భారత ప్రభుత్వం గణనీయమైన పురోగతిని సాధించింది. పోషణ్ అభియాన్ మరియు రక్తహీనత ముక్త్ భారత్ వంటి ముఖ్యమైన కార్యక్రమాలు ఆరోగ్య సంరక్షణ సౌకర్యాల ప్రాప్యతను గణనీయంగా పెంచాయి, ఇది పేదరికంలో గణనీయమైన తగ్గుదలకు దారితీసింది. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆహార భద్రతా కార్యక్రమాలలో ఒకటైన జాతీయ ఆహార భద్రతా చట్టం కింద టార్గెటెడ్ పబ్లిక్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ సిస్టమ్ 81.35 కోట్ల మంది లబ్ధిదారులను కవర్ చేస్తుంది, గ్రామీణ మరియు పట్టణ జనాభాకు ఆహార ధాన్యాలను అందిస్తుంది. ప్రధానమంత్రి గరీబ్ కల్యాణ్ అన్న యోజన కింద ఉచిత ఆహార ధాన్యాల పంపిణీని మరో ఐదేళ్ల పాటు పొడిగించడం వంటి ఇటీవలి నిర్ణయాలు ప్రభుత్వ నిబద్ధతకు నిదర్శనం. ప్రసూతి ఆరోగ్యం, ఉజ్వల యోజన ద్వారా స్వచ్ఛమైన వంట ఇంధనం పంపిణీ, సౌభాగ్య ద్వారా మెరుగైన విద్యుత్ కవరేజీ, స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్, జల్ జీవన్ మిషన్ వంటి పరివర్తనాత్మక ప్రచారాలు సమిష్టిగా ప్రజల జీవన పరిస్థితులను, మొత్తం శ్రేయస్సును పెంచాయి. ప్రధాన మంత్రి జన్ ధన్ యోజన, పీఎం ఆవాస్ యోజన వంటి ప్రతిష్టాత్మక పథకాలు ఆర్థిక సమ్మిళితం, నిరుపేదలకు సురక్షితమైన గృహవసతి కల్పించడంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి.

రాష్ట్రాల పనితీరు మారుతూ ఉన్నప్పటికీ, సాంప్రదాయకంగా అధిక పేదరికం ఉన్న కొన్ని రాష్ట్రాలు పేదరికం నుండి బయటపడటంలో ప్రజలకు సహాయపడటంలో గణనీయమైన పురోగతిని సాధించాయి, తద్వారా బహుముఖ పేదరికంలో అంతర్-రాష్ట్ర అసమానతలను తగ్గించాయి. దీనితో ప్రాథమిక సేవలను పొందడంలో ప్రాథమిక సమస్యలు వేగంగా పరిష్కారమవుతున్నాయి, తద్వారా దేశం అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా మారే దిశగా చూడవచ్చు. అంటే వికసిత్ భారత్ @2047.