પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ મારફતે મહારાષ્ટ્રમાં 511 પ્રમોદ મહાજન ગ્રામીણ કૌશલ્ય વિકાસ કેન્દ્રોનો શુભારંભ કરાવ્યો હતો. મહારાષ્ટ્રના 34 ગ્રામીણ જિલ્લાઓમાં સ્થપાયેલા આ કેન્દ્રો ગ્રામીણ યુવાનોને રોજગારીની તકો પૂરી પાડવા માટે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કૌશલ્ય વિકાસ તાલીમ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ તેમના સંબોધનની શરૂઆત એમ કહીને કરી હતી કે તે નવરાત્રનો ૫ મો દિવસ છે જ્યારે સ્કંદ માતાની પૂજા કરવામાં આવે છે. દરેક માતા તેમના બાળકો માટે ખુશી અને સફળતાની ઇચ્છા રાખે છે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ બાબત માત્ર શિક્ષણ અને કૌશલ્ય વિકાસ દ્વારા જ શક્ય બની શકે છે. મહારાષ્ટ્રમાં 511 પ્રમોદ મહાજન ગ્રામીણ કૌશલ્ય વિકાસ કેન્દ્રોની સ્થાપના વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આજનો દિવસ આ દિવસને યાદગાર બનાવવા લાખો યુવાનોનાં કૌશલ્ય વિકાસ માટે મોટું પગલું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, વૈશ્વિક સ્તરે કુશળ ભારતીય યુવાનોની માગ વધી રહી છે. ઘણાં દેશોની વસતિમાં વધતી વય પ્રોફાઇલનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ એક અભ્યાસનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, 16 દેશોએ આશરે 40 લાખ કુશળ યુવાનોને રોજગારી પ્રદાન કરવાની યોજના બનાવી છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારત માત્ર પોતાના માટે જ નહીં, પણ વિશ્વ માટે કુશળ વ્યાવસાયિકો તૈયાર કરી રહ્યું છે." તેમણે જણાવ્યું હતું કે, મહારાષ્ટ્રમાં કૌશલ્ય કેન્દ્રો સ્થાનિક યુવાનોને વૈશ્વિક રોજગારી માટે તૈયાર કરશે તથા તેમને નિર્માણ, આધુનિક ખેતી, મીડિયા અને મનોરંજન તથા ઇલેક્ટ્રોનિક્સમાં કૌશલ્ય પ્રદાન કરશે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાષાના અર્થઘટન માટે એઆઇ ટૂલ્સનો ઉપયોગ કરીને મૂળભૂત વિદેશી ભાષા કૌશલ્યો જેવી સોફ્ટ સ્કિલ્સમાં તાલીમ આપવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો, જે ભરતી કરનારાઓ માટે તેમને વધારે આકર્ષક બનાવશે.

લાંબા સમય સુધી, પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે અગાઉની સરકારોમાં કૌશલ્ય વિકાસ પ્રત્યે દૂરંદેશીપણા અને ગંભીરતાનો અભાવ હતો, જેના પરિણામે કૌશલ્યના અભાવને કારણે લાખો યુવાનો માટે નોકરીની તકો ઓછી થઈ હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, વર્તમાન સરકાર કૌશલ્ય વિકાસની જરૂરિયાતને સમજે છે અને એક અલગ મંત્રાલયની રચના કરે છે, જે તેને પોતાની અંદાજપત્રીય ફાળવણી અને બહુવિધ યોજનાઓ દ્વારા સમર્પિત છે. પ્રધાનમંત્રીએ કૌશલ્ય વિકાસ યોજના હેઠળ જાણકારી આપી હતી કે, 1 કરોડ 30 લાખથી વધારે યુવાનોને વિવિધ ખાસિયતો હેઠળ તાલીમ આપવામાં આવી છે, ત્યારે સમગ્ર દેશમાં સેંકડો પ્રધાનમંત્રી કૌશલ્ય કેન્દ્રો સ્થાપિત કરવામાં આવ્યાં છે.

પ્રધાનમંત્રીએ સામાજિક ન્યાયને પ્રોત્સાહન આપવામાં કૌશલ્ય વિકાસની પહેલોનાં યોગદાન પર ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ બાબાસાહેબ આંબેડકરની ફિલસૂફીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં દલિતો, પછાત વર્ગો અને આદિવાસીઓના ઉત્થાન માટે ઔદ્યોગિકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું, કારણ કે તેમની જમીન નજીવી હતી. ભૂતકાળમાં કૌશલ્યના અભાવને કારણે, આ વર્ગો ગુણવત્તાયુક્ત નોકરીઓ મેળવવાની તકથી વંચિત રહ્યા હતા. તેમણે કહ્યું હતું કે, સરકારની કૌશલ્ય વિકાસની પહેલોનો સૌથી વધુ લાભ ગરીબો, દલિતો, પછાત અને આદિવાસી પરિવારો દ્વારા જ મળી રહ્યો છે.

જ્યારે મહિલાઓનાં શિક્ષણની વાત આવે છે, ત્યારે સમાજની બેડીઓ તોડવામાં સાવિત્રી બાઈ ફૂલેનાં યોગદાનને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, જ્ઞાન અને કૌશલ્ય ધરાવતાં લોકો જ સમાજમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવી શકે છે. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સરકાર દ્વારા મહિલા શિક્ષણ અને તાલીમ પર ભાર મૂકવા પાછળ સાવિત્રી બાઈ ફૂલે પ્રેરણાસ્ત્રોત રહ્યાં છે. તેમણે મહિલાઓમાં તાલીમ આપતા સ્વ-સહાય જૂથો અથવા 'સ્વયં સહાયતા સમુહ'નો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને માહિતી આપી હતી કે, મહિલા સશક્તિકરણ કાર્યક્રમ હેઠળ 3 કરોડથી વધારે મહિલાઓને વિશેષ તાલીમ પ્રદાન કરવામાં આવી છે. તેમણે મહિલાઓને કૃષિ ક્ષેત્રો અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં ડ્રોનનો ઉપયોગ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે તાલીમ આપવા અંગે પણ વાત કરી.

પ્રધાનમંત્રીએ ગામડાઓમાં પેઢીઓથી આગળ વધી રહેલા વ્યવસાયોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના વિશે વાત કરી હતી, જે વાળંદ, સુથાર, વોશરમેન, સોની અથવા ઇસ્ત્રી જેવા વ્યવસાયોને મદદ કરવા માટે શરૂ કરવામાં આવી છે. આ અંતર્ગત પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે, તાલીમ, આધુનિક ઉપકરણો અને નાણાકીય સહાય પ્રદાન કરવામાં આવી રહી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, "સરકાર આ માટે રૂ. 13,000 કરોડનો ખર્ચ કરી રહી છે અને મહારાષ્ટ્રમાં 500થી વધારે કૌશલ્ય કેન્દ્રો આને આગળ વધારશે."

કૌશલ્ય વિકાસના આ પ્રયાસોની વચ્ચે પ્રધાનમંત્રીએ દેશને વધુ મજબૂત બનાવનારા કૌશલ્યોના પ્રકારોમાં સુધારાના ક્ષેત્રો પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ભારતના ઉત્પાદન ઉદ્યોગમાં શૂન્ય ખામી ધરાવતાં સારી ગુણવત્તાયુક્ત ઉત્પાદનો કે ઉત્પાદનોની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો તથા ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0નો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં નવા કૌશલ્યોની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, સરકારોએ પણ સેવા ક્ષેત્ર, નોલેજ ઇકોનોમી અને આધુનિક ટેકનોલોજીને ધ્યાનમાં રાખીને નવા કૌશલ્યો પર ભાર મૂકવો પડશે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉત્પાદન માટે કયા પ્રકારનાં ઉત્પાદનો દેશને સ્વનિર્ભરતા તરફ દોરી જશે તે શોધવા પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. આપણે આવા ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન માટે જરૂરી કુશળતાને પ્રોત્સાહન આપવું પડશે.

ભારતના કૃષિ ક્ષેત્ર માટે નવા કૌશલ્યોની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ ધરતી માતાના સંરક્ષણ માટે કુદરતી ખેતી પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે સંતુલિત સિંચાઈ, એગ્રિ-પ્રોડક્ટ પ્રોસેસિંગ, પેકેજિંગ, બ્રાન્ડિંગ અને ઓનલાઇન દુનિયા સાથે જોડાવા માટે લોકોને કૌશલ્ય પ્રદાન કરવા કૌશલ્યની જરૂરિયાત વિશે વાત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ઉમેર્યું હતું કે, "દેશની વિવિધ સરકારોએ તેમના કૌશલ્ય વિકાસના અવકાશને વધુ વિસ્તૃત કરવો પડશે."

પ્રધાનમંત્રીએ તાલીમાર્થીઓને ખાતરી આપી હતી કે, તેમણે સાચો માર્ગ પસંદ કર્યો છે, કારણ કે કૌશલ્ય મારફતે તેઓ તેમનાં કુટુંબો અને દેશ માટે ઘણું પ્રદાન કરી શકે છે. પ્રધાનમંત્રીએ તેમના પ્રધાનમંત્રીની વિનંતી પર સિંગાપોરમાં કૌશલ્ય વિકાસ કેન્દ્રની તેમની મુલાકાતનો અનુભવ વર્ણવ્યો હતો. આ પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રીએ સિંગાપોરના પ્રધાનમંત્રીનું ગૌરવ અને કૌશલ્ય તાલીમની આ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓને સામાજિક સ્વીકૃતિ કેવી રીતે મળી તે યાદ કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, શ્રમનાં ગૌરવને સ્વીકારવું અને કુશળ કામગીરીનાં મહત્ત્વને સમજવું એ સમાજની ફરજ છે.

આ પ્રસંગે મહારાષ્ટ્રનાં મુખ્યમંત્રી શ્રી એકનાથ શિંદે અને મહારાષ્ટ્રનાં નાયબ મુખ્યમંત્રીઓ શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ અને શ્રી અજિત પવાર ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.

પાશ્વ ભાગ

ગ્રામીણ કૌશલ્ય વિકાસ કેન્દ્રો ગ્રામીણ યુવાનોને રોજગારની તકો પૂરી પાડવા માટે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કૌશલ્ય વિકાસ તાલીમ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરશે. દરેક કેન્દ્ર ઓછામાં ઓછા બે વ્યાવસાયિક અભ્યાસક્રમોમાં લગભગ ૧૦૦ યુવાનોને તાલીમ આપશે. આ તાલીમ રાષ્ટ્રીય કૌશલ્ય વિકાસ પરિષદ હેઠળ પેનલમાં સામેલ ઉદ્યોગના ભાગીદારો અને એજન્સીઓ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવશે. આ કેન્દ્રોની સ્થાપનાથી આ ક્ષેત્રને વધુ સક્ષમ અને કુશળ માનવશક્તિ વિકસાવવા તરફ નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરવામાં મદદ મળશે.

CB/GP/JD