১. ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি শ্ৰীমতী দ্ৰৌপদী মুৰ্মুৰ আমন্ত্ৰণ ৰক্ষা কৰি তাঞ্জানিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি মহামহিম ছামিয়া চুলুহু হাছানে ২০২৩ চনৰ ৮-১০ অক্টোবৰলৈ তিনিদিনীয়া ভ্ৰমণসূচী লৈ ভাৰতত উপস্থিত হৈছে, তেওঁৰ লগতে বৈদেশিক পৰিক্ৰমা আৰু পূৱ আফ্ৰিকান সহযোগিতা মন্ত্ৰী সন্মানীয় জানুৱাৰী মাকাম্বা (এম পি), আৰু বিভিন্ন খণ্ডৰ অন্যান্য সদস্য, জ্যেষ্ঠ চৰকাৰী বিষয়াৰ লগতে তাঞ্জানিয়াৰ বাণিজ্যিক সমুদায়ৰ সদস্যকে ধৰি এক উচ্চ পৰ্যায়ৰ প্ৰতিনিধি দলে এই ভ্ৰমণত অংশগ্ৰহণ কৰে।

২. মহামহিম ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছানক ২০২৩ চনৰ ৯ অক্টোবৰত, নতুন দিল্লীৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভৱনৰ বাকৰিত আনুষ্ঠানিকভাৱে আদৰণি জনোৱা হয়। তেওঁ মহাত্মা গান্ধীক শ্ৰদ্ধা জনাবলৈ ৰাজঘাটলৈকো যায়। ভাৰতৰ মহামহিম ৰাষ্ট্ৰপতি শ্ৰীমতী দ্ৰৌপদী মুৰ্মুৱে দ্বিপাক্ষিক আলোচনাত মিলিত হোৱাৰ লগতে মহামহিম ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছানৰ সন্মানাৰ্থে ৰাজ্যিক ভোজৰ আয়োজন কৰিব।

৩. ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছান আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে এক সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ পৰিৱেশত আনুষ্ঠানিক দ্বিপাক্ষিক আলোচনাত মিলিত হয় আৰু পাৰস্পৰিক স্বাৰ্থৰ দ্বিপাক্ষিক, আঞ্চলিক আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিষয়ত মত বিনিময় কৰে। দুয়োগৰাকী নেতাই বিদ্যমান ঘনিষ্ঠ, সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ আৰু সহযোগিতামূলক সম্পৰ্কৰ কথা উল্লেখ কৰি কয় যে ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াই বহু বছৰ ধৰি বিস্তৃত অংশীদাৰী মূল্যবোধ আৰু আদৰ্শৰ এক দীঘলীয়া ইতিহাসৰ সাক্ষী হৈ আহিছে। দুয়োগৰাকীয়েই স্বীকাৰ কৰে যে ২০১৬ চনৰ জুলাই মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ তাঞ্জানিয়া ভ্ৰমণৰ ফলত দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক অধিক গভীৰ হৈ উঠিছে, যাৰ ফলত উন্নয়নৰ সহযোগিতা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে।

৪. দুয়োগৰাকী নেতাই শেহতীয়াকৈ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী ড০ এছ জয়শংকৰে অৰ্থনৈতিক, কাৰিকৰী আৰু বৈজ্ঞানিক সহযোগিতাৰ দশম যুটীয়া আয়োগৰ সহ-সভাপতি হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা আৰু লোকসভাৰ অধ্যক্ষ শ্ৰী ওম বিৰলাৰ নেতৃত্বত তাঞ্জানিয়ালৈ যোৱা সংসদীয় প্ৰতিনিধি দলৰ ভ্ৰমণৰ কথাও স্মৰণ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও এইবাৰো তাঞ্জানিয়াৰ কেইবাজনো মন্ত্ৰীৰ একেধৰণৰ ভ্ৰমণ সম্পন্ন হয়। এনে উচ্চ পৰ্যায়ৰ ভ্ৰমণে তাঞ্জানিয়া আৰু ভাৰতৰ মাজত বিদ্যমান সুদৃঢ় সম্পৰ্কক অধিক শক্তিশালী কৰি তুলিছে বুলি দুয়োগৰাকী নেতাই একমত প্ৰকাশ কৰে।

৫. ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছানে ২০২৩ চনৰ ১০ অক্টোবৰত ভাৰত-তাঞ্জানিয়া ব্যৱসায় আৰু বিনিয়োগ মঞ্চতো অংশগ্ৰহণ কৰিব, য’ত তেওঁ ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াৰ বাণিজ্যিক সমুদায়ক উদ্দেশ্যি মূল ভাষণ প্ৰদান কৰিব। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ ভাৰতৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বাণিজ্যিক নেতাসকলৰ সৈতে মুখামুখি বৈঠকতো মিলিত হ’ব।

৬. দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক আৰু অধিক শক্তিশালী কৰাৰ লগতে বিভিন্ন খণ্ডত সহযোগিতা সম্প্ৰসাৰণৰ লক্ষ্যৰে দুয়োগৰাকী নেতাই ভাৰত-তাঞ্জানিয়াৰ সম্পৰ্কক ‘কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব’ৰ স্তৰলৈ উন্নীত কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে। দুয়োপক্ষই উল্লেখ কৰে যে এই কৌশলগত অংশীদাৰিত্বই দুয়োখন দেশক সামুদ্ৰিক সুৰক্ষা, প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতা, উন্নয়ন অংশীদাৰিত্ব, বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ আদি বিষয়ত যৌথভাৱে কাম কৰাত সহায় কৰিব।

৭. এই ভ্ৰমণৰ সময়ত বিস্তৃত খণ্ডক সামৰি বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়। তালিকাখন পৰিশিষ্ট ক হিচাপে সংলগ্ন কৰা হৈছে।

ৰাজনৈতিক সম্পৰ্ক

৮. দুয়োপক্ষই সন্তুষ্টিৰে মন কৰে যে ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ বাবে দৃষ্টিভংগী আৰু এই অঞ্চলৰ ওপৰত ভাৰত মহাসাগৰীয় ৰিম এছ’চিয়েশ্যনৰ দৃষ্টিভংগী ৰূপায়ণকে ধৰি আঞ্চলিক আৰু বিশ্বব্যাপী বিষয়সমূহৰ ওপৰত দ্বিপাক্ষিক ৰাজনৈতিক সংযোগ আৰু কৌশলগত আলোচনাৰ স্তৰ বৃদ্ধি পাইছে। মন কৰিবলগীয়া যে ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়া সামুদ্ৰিক দিশৰ পৰা চুবুৰীয়া দেশ, যাৰ বাণিজ্য আৰু মানুহৰ লগত মানুহৰ সংযোগৰ এক দীৰ্ঘ ইতিহাস আছে; সেয়েহে ভাৰতৰ SAGAR (Security and Growth for all in the Region) দৃষ্টিভংগীত তাঞ্জানিয়াৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান আছে। দুয়োপক্ষই ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় সন্দৰ্ভত সহযোগিতাৰ বাবে উৎসাহিত কৰি লক্ষ্য কৰে যে ত্বৰান্বিত অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে নীল অৰ্থনীতিৰ উন্নয়নৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আফ্ৰিকাত শান্তি আৰু নিৰাপত্তাৰ বাবে আফ্ৰিকান সংঘৰ দৃষ্টিভংগী SAGAR দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে মিল আছে। তেওঁলোকে ভাৰতত বাৰ্ষিক মানৱজড়িত দুৰ্যোগ সাহায্য (এইচ এ ডি আৰ) অনুশীলনত অংশগ্ৰহণ কৰি বৃহৎ প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সময়ত উদ্ধাৰ আৰু সাহায্য অভিযান চলোৱাৰ বাবে অভিজ্ঞতা বিনিময়ৰ বাবে আদৰণি জনায়।

৯. দুয়োপক্ষই বৈদেশিক মন্ত্ৰী পৰ্যায়ত যুটীয়া আয়োগৰ ব্যৱস্থা আৰু নেতাৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক বৈঠকৰ জৰিয়তে উচ্চ পৰ্যায়ৰ ৰাজনৈতিক আলোচনা অব্যাহত ৰাখিবলৈ সন্মত হয়। দুয়োপক্ষই নিজৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ৰ মাজত নীতি পৰিকল্পনা আলোচনা আৰম্ভ কৰিবলৈ সন্মত হয়।

প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতা

১০. ২০২৩ চনৰ ২৮ আৰু ২৯ জুনত আৰুছাত অনুষ্ঠিত হোৱা দ্বিতীয়খন যুটীয়া প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতা সমিতিৰ সফল বৈঠকত দুয়োগৰাকী নেতাই সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে, যাৰ ফলত দুয়োখন দেশৰ মাজত প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাৰ বাবে পাঁচ বছৰীয়া ৰোডমেপ প্ৰস্তুত কৰা হয়।

১১. দুয়োপক্ষই ২০২২ চনৰ আগষ্ট আৰু ২০২৩ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত তাঞ্জানিয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰীসকলে ভাৰত ভ্ৰমণৰ সফল ভ্ৰমণৰ কথা স্মৰণ কৰে, য’ত দুয়োপক্ষই প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাৰ পৰিসৰ বৃদ্ধিৰ বাবে সন্মতি প্ৰকাশ কৰে। দুলুটিৰ কামাণ্ড এণ্ড ষ্টাফ কলেজত ভাৰতীয় সামৰিক প্ৰশিক্ষণ দল (আই এম টি টি) নিয়োগ কৰাৰ বাবে তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই শলাগ লয়।

১২. ২০২২ চনৰ ৩১ মে’ আৰু ২০২৩ চনৰ ২ অক্টোবৰত দাৰ এছ চালামত দুবাৰকৈ ডিফেন্স এক্সপ’ৰ সফল আয়োজনৰ কথা স্মৰণ কৰে, য’ত কেবাটাও ভাৰতীয় প্ৰতিৰক্ষা কোম্পানীয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল; দুয়োপক্ষই প্ৰতিৰক্ষা উদ্যোগৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা সম্প্ৰসাৰণৰ বাবেও আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে। তাঞ্জানিয়াৰ সেনা বাহিনীৰ লগতে উদ্যোগৰ সামৰ্থ্য বিকাশৰ দিশত দুয়োপক্ষৰ সহযোগিতাৰ অগ্ৰগতিৰ বাবেও দুয়োগৰাকী নেতাই আনন্দ প্ৰকাশ কৰে।

সামূদ্ৰিক সুৰক্ষা

১৩. যিহেতু ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়া সামুদ্ৰিক প্ৰতিবেশী দেশ, গতিকে উমৈহতীয়া সামুদ্ৰিক নিৰাপত্তাৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱা দেশ বুলি স্বীকাৰ কৰি ভাৰত মহাসাগৰ অঞ্চলত সামুদ্ৰিক সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত দুয়োপক্ষই সন্মতি প্ৰকাশ কৰে। ২০২৩ চনৰ জুলাই মাহত ভাৰতীয় নৌসেনাৰ জাহাজ ত্ৰিশুলে জাঞ্জিবাৰ আৰু দাৰ এছ চালাম ভ্ৰমণ কৰাৰ সময়ত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভাৰত-তাঞ্জানিয়া যুটীয়া একচেটিয়া অৰ্থনৈতিক মণ্ডল (ইইজেড) চোৱাচিতাৰ অনুশীলনত তেওঁলোকে সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে লগতে উল্লেখ কৰে যে ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াই ২০২২ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ভাৰতীয় নৌসেনাৰ জাহাজ টৰ্কাছ ভ্ৰমণৰ সময়ত দ্বিপাক্ষিক সামুদ্ৰিক অনুশীলন অনুষ্ঠিত কৰিছিল।

১৪. ভাৰতে বিগত কেইটামান বছৰত কৰা তাঞ্জানিয়াৰ প্ৰধান বন্দৰসমূহৰ হাইড্ৰ’গ্ৰাফিক জৰীপৰ শলাগ লয় তাঞ্জানিয়া পক্ষই। এইদৰে দুয়োপক্ষই এই ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা অব্যাহত ৰখাত সন্মতি প্ৰকাশ কৰে।

১৫. দুয়োগৰাকী নেতাই নিজৰ সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ মাজত আন্তঃকাৰ্য্যক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে ভাৰতীয় জাহাজসমূহে তাঞ্জানিয়াৰ বন্দৰসমূহলৈ নিয়মীয়াকৈ বন্দৰ ভ্ৰমণৰ কথা উল্লেখ কৰে আৰু ২০২২ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ভাৰতীয় নৌসেনাৰ জাহাজ টাৰ্কাছ ভ্ৰমণৰ সময়ত মোজাম্বিক চেনেলত ভাৰত, তাঞ্জানিয়া আৰু মোজাম্বিকক লৈ প্ৰথমবাৰৰ বাবে ত্ৰিপাক্ষিক সামুদ্ৰিক অনুশীলন চলোৱাৰ শলাগ লয়।

১৬. ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াৰ মাজত হোৱাইট শ্বিপিংৰ তথ্য ভাগ-বতৰা কৰাৰ কাৰিকৰী চুক্তি স্বাক্ষৰিত হোৱাত দুয়োগৰাকী নেতাই প্ৰশংসা কৰে।

নীল অৰ্থনীতি

১৭. তাঞ্জানিয়া পক্ষই পৰ্যটন, সামুদ্ৰিক বাণিজ্য, সেৱা আৰু আন্তঃগাঁথনি, সামুদ্ৰিক বৈজ্ঞানিক গৱেষণা, সাগৰতলি খননৰ ক্ষমতা, সাগৰৰ সংৰক্ষণ আৰু সামুদ্ৰিক সুৰক্ষা আৰু সুৰক্ষাকে ধৰি নীলা অৰ্থনীতিৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত চৰকাৰৰ সৈতে সহযোগিতা আগবঢ়াবলৈ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে। ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াই শান্তিপূৰ্ণ, সমৃদ্ধিশালী আৰু বহনক্ষম ভাৰত মহাসাগৰীয় অঞ্চল সুনিশ্চিত কৰাৰ বাবে ভাৰত মহাসাগৰীয় ৰিম এছ’চিয়েশ্যন (আই অ’ আৰ এ)ৰ পৰিকাঠামোৰ অধীনত সহযোগিতা আগবঢ়াবলৈ সন্মত হয়।

বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ

১৮. দুয়োপক্ষই দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্যৰ পৰিমাণ বৃদ্ধিৰ প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰকাশ কৰে আৰু এই সংক্ৰান্তত নিজ নিজ বিষয়াসকলক বাণিজ্যৰ নতুন ক্ষেত্ৰসমূহ অন্বেষণ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। ইয়াৰ উপৰিও দুয়োপক্ষই বাণিজ্যৰ পৰিমাণৰ তথ্যৰ সমন্বয় সাধন কৰিব লাগে আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিনিধি দলৰ ভ্ৰমণ, ব্যৱসায়িক প্ৰদৰ্শনী আৰু ব্যৱসায়িক সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপৰ আয়োজন কৰি দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্যৰ পৰিমাণ অধিক বৃদ্ধিৰ বাবে পদক্ষেপ ল’ব লাগে।

১৯. তাঞ্জানিয়া পক্ষই স্বীকাৰ কৰে যে তাঞ্জানিয়াৰ বাবে ভাৰত শীৰ্ষ পাঁচটা বিনিয়োগৰ উৎসৰ ভিতৰত অন্যতম, য’ত ৩.৭৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ ৬৩০টা বিনিয়োগ প্ৰকল্প আছে আৰু যাৰ ফলত ৬০,০০০ নতুন চাকৰিৰ সৃষ্টি হৈছে। তাঞ্জানিয়াত বিনিয়োগৰ বাবে ভাৰতীয় ব্যৱসায়ীসকলৰ মাজত পুনৰ জাগ্ৰত হোৱা আগ্ৰহৰ শেহতীয়া ধাৰাক দুয়োপক্ষই আদৰণি জনায়। দুয়োপক্ষই তাঞ্জানিয়াত বিনিয়োগ উদ্যান স্থাপনৰ সম্ভাৱনা অন্বেষণ কৰিবলৈ সন্মত হয়, তাঞ্জানিয়া পক্ষই এই ক্ষেত্ৰত সম্পূৰ্ণ সমৰ্থনৰ আশ্বাস দিয়ে।

২০. স্থানীয় মুদ্ৰা ব্যৱহাৰ কৰি দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্য সম্প্ৰসাৰণৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে দুয়োগৰাকী নেতাই। তেওঁলোকে উল্লেখ কৰে যে ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে (ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় বেংক) ভাৰতৰ অনুমোদিত বেংকসমূহক কৰেছপণ্ডেণ্ট বেংকৰ স্পেচিয়েল ৰূপী ভষ্ট্ৰো একাউণ্ট (SRVA) খোলাৰ অনুমতি দি স্থানীয় মুদ্ৰা অৰ্থাৎ ভাৰতীয় টকা (INR) আৰু তাঞ্জানিয়ান শ্বিলিং ব্যৱহাৰ কৰি বাণিজ্যৰ পথ মুকলি কৰিছে আৰু লগতে তাঞ্জানিয়া আৰু এই ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি লেনদেন ইতিমধ্যে বাস্তৱায়িত হৈছে বুলিও কয়। এই ব্যৱস্থাৰ বহনক্ষমতা নিশ্চিত কৰিবলৈ যিকোনো উদ্বেগ সমাধানৰ বাবে দুয়োপক্ষই আলোচনা অব্যাহত ৰাখিবলৈ সন্মত হয়।

২১. দুয়োপক্ষই স্বীকাৰ কৰে যে কৃষি খণ্ডৰ সহযোগিতা ভাৰতৰ Duty Free Tariff Preference আঁচনি ব্যৱহাৰ কৰি তাঞ্জানিয়াৰ পৰা ৯৮% পণ্য লাইন শুল্কমুক্তভাৱে আমদানি কৰা সম্পৰ্কত এক শক্তিশালী স্তম্ভ হৈ আছে। তাঞ্জানিয়াৰ কাজু বাদাম, মটৰ, মছলা, এভোকাডো আৰু অন্যান্য কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ বাবে ভাৰত এক প্ৰধান গন্তব্যস্থান হৈ আছে। দুয়োপক্ষই এই খণ্ডত সহযোগিতা আৰু অধিক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ বাবে সন্মতি প্ৰকাশ কৰে।

উন্নয়নমূলক অংশীদাৰীত্ব

২২. তাঞ্জানিয়াই জল, স্বাস্থ্য, শিক্ষা, সামৰ্থ্য বিকাশ, বৃত্তি আৰু তথ্য আৰু যোগাযোগ প্ৰযুক্তি (আইচিটি) আদি ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ উন্নয়ন অংশীদাৰিত্বৰ সহায়ৰ শলাগ লয়।

২৩. ভাৰতে তাঞ্জানিয়ালৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰা লাইন অৱ ক্ৰেডিট (এল অ’ চি)ৰ ওপৰতো দুয়োপক্ষই সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে, যিটোৱে খোৱাপানীৰ আন্তঃগাঁথনি, কৃষি আৰু প্ৰতিৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰসমূহক সামৰি লৈছে আৰু ইয়াৰ ব্যয় প্ৰায় ১১ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ অধিক। বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছিল যে তাঞ্জানিয়াৰ ২৪খন চহৰত লাইন অৱ ক্ৰেডিট আঁচনিৰ জৰিয়তে ৫০০ মিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ জল প্ৰকল্প বৰ্তমান ৰূপায়ণ কৰা হৈছে। এই প্ৰকল্প সম্পূৰ্ণ হ’লে এই অঞ্চলসমূহৰ প্ৰায় ৬০ লাখ বাসিন্দাক সহজে বিশুদ্ধ খোৱাপানীৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিব।

২৪. তাঞ্জানিয়া পক্ষই শলাগ লয় যে ভাৰতীয় বৃত্তি আৰু সামৰ্থ্য বিকাশ কাৰ্যসূচীয়ে ইয়াৰ মানৱ সম্পদ উন্নয়নত যথেষ্ট অৰিহণা যোগাইছে। ভাৰতে ২০২৩-২৪ চনত সামৰ্থ্য বিকাশৰ বাবে ৪৫০ টা ভাৰতীয় কাৰিকৰী আৰু অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা (আই টি ই চি) বৃত্তি আৰু দীৰ্ঘম্যাদী কাৰ্যসূচীৰ বাবে ৭০ টা ভাৰতীয় সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক পৰিষদ (আই চি চি আৰ) বৃত্তি প্ৰদান কৰে। ভাৰতীয় পক্ষই ২০২৩-২৪ বৰ্ষৰ বাবে দীৰ্ঘম্যাদী বৃত্তি (আইচিচিআৰ) ৭০ৰ পৰা ৮৫লৈ বৃদ্ধি কৰাৰ সিদ্ধান্ত ঘোষণা কৰে। গ্ল’বেল ছাউথৰ প্ৰতি থকা দায়বদ্ধতাৰ অংশ হিচাপে ভাৰতে তাঞ্জানিয়াৰ বাবে ১০০০ টা অতিৰিক্ত আইটিইচি শ্লটৰ কথাও ঘোষণা কৰে, যিটো ৫ বছৰৰ ভিতৰত স্মাৰ্ট বন্দৰ, মহাকাশ, জৈৱ প্ৰযুক্তি, কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা, বিমান ব্যৱস্থাপনা ইত্যাদি নতুন আৰু উদীয়মান ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হ’ব।

শিক্ষা, দক্ষতা বিকাশ আৰু আইচিটিৰ বিকাশ

২৫. ভাৰতীয় পক্ষই ইউনিফাইড পেমেণ্টছ ইন্টাৰফেচ (ইউপিআই) আৰু ডিজিটেল ইউনিক আইডেন্টিটি (আধাৰ)কে ধৰি ইণ্ডিয়া ষ্টেকৰ অধীনত মহাকাশ প্ৰযুক্তি আৰু ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা আগবঢ়ায়।

২৬. তাঞ্জানিয়া পক্ষই জাঞ্জিবাৰৰ পেম্বাত এটা বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ (ভিটিচি) স্থাপন আৰু স্থানীয় বজাৰৰ চাহিদাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি পাঠ্যক্ৰম ডিজাইন কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় সমৰ্থনক আদৰণি জনায়। ভাৰতীয় পক্ষই তাঞ্জানিয়াৰ যুৱক-যুৱতীসকলক প্ৰশিক্ষণ আৰু দক্ষতা বৃদ্ধিৰ বাবে ভাৰতৰ বৃত্তিমূলক দক্ষতা কেন্দ্ৰৰ লাইনত বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়।

২৭. তাঞ্জানিয়াই ভাৰতে দাৰ এছ চালাম ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজি আৰু আৰুছাৰ নেলছন মেণ্ডেলা আফ্ৰিকান ইনষ্টিটিউট ফৰ চাইন্স এণ্ড টেকন’লজি (এনএমএআইএছটি)ত দুটা আইচিটি চেণ্টাৰ স্থাপনৰ সিদ্ধান্তক প্ৰশংসা কৰে। এনএম-এআইএছটিত আইচিটি কেন্দ্ৰ উন্নীতকৰণৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰতিও তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই শলাগ লৈছে।

জাঞ্জিবাৰৰ ভাৰতীয় প্ৰযুক্তি প্ৰতিষ্ঠান মাদ্ৰাজ কেম্পাছ

২৮. দুয়োগৰাকী নেতাই জাঞ্জিবাৰত ভাৰতীয় প্ৰযুক্তি প্ৰতিষ্ঠান (আই আই টি), মাদ্ৰাজৰ প্ৰথমটো বহিঃৰাজ্যৰ চৌহদ স্থাপনৰ তাৎপৰ্য দৃঢ় কৰে। জাঞ্জিবাৰৰ আই আই টি আফ্ৰিকা মহাদেশৰ কাৰিকৰী শিক্ষাৰ প্ৰধান কেন্দ্ৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে বুলিও তেওঁলোকে একমত প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে উল্লেখ কৰে যে প্ৰথমটো বেচৰ বাবে এই মাহতে ক্লাছ আৰম্ভ হোৱাৰ কথা। তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই এই ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ দায়বদ্ধতাক শলাগ লৈ জাঞ্জিবাৰত আই আই টিৰ বৃদ্ধি আৰু বহনক্ষমতাৰ প্ৰতি ইয়াৰ সম্পূৰ্ণ সমৰ্থন আগবঢ়োৱাৰ আশ্বাস দিয়ে।

মহাকাশ সহযোগিতা

২৯. তাঞ্জানিয়া পক্ষই ২০২৩ চনৰ ২৩ আগষ্টত চন্দ্ৰযান-৩ লেণ্ডাৰ চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠত সফলতাৰে অৱতৰণ কৰাৰ বাবে ভাৰতীয় পক্ষক অভিনন্দন জনায়।
৩০. ভাৰতীয় পক্ষই তাঞ্জানিয়াক মহাকাশ প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা আগবঢ়াইছিল, তাঞ্জানিয়া পক্ষই ইয়াৰ বাবে আদৰণি জনায়।

স্বাস্থ্যখণ্ড
৩১. ২০২৩ চনৰ জুলাই মাহত তাঞ্জানিয়াৰ স্বাস্থ্য মন্ত্ৰী মাননীয় উমি মৱালিমু (এম পি)ৰ শেহতীয়া ভাৰত ভ্ৰমণ আৰু ২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত তাঞ্জানিয়া ভ্ৰমণ কৰা ভাৰত আৰু ইউ এ ইৰ যৌথ প্ৰতিনিধি দলৰ ভ্ৰমণৰ কথা উল্লেখ কৰি দুয়োপক্ষই স্বাস্থ্য খণ্ডত উৎকৃষ্ট সহযোগিতাক পুনৰ দৃঢ় কৰে সুযোগৰ বাবে স্কাউট কৰিবলৈ। দুয়োপক্ষই স্বাস্থ্য খণ্ডত অধিক সহযোগিতাৰ বাবে কাম কৰিবলৈ সন্মত হয়।

৩২. ৰোগীক শীঘ্ৰে চিকিৎসা সেৱা আৰু চিকিৎসালয়ৰ আন্তঃগাঁথনিলৈ সহায় আগবঢ়োৱাৰ লক্ষ্যৰে ভাৰত চৰকাৰে ১০খন এম্বুলেন্সৰ অনুদানৰ শলাগ লয় তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই।

৩৩. দুয়োপক্ষই ৰেডিয়’থেৰাপি মেচিন, "ভাভট্ৰন দ্বিতীয়", অত্যাৱশ্যকীয় ঔষধ, ২০১৯ চনত আয়োজিত কৃত্ৰিম অংগ ফিটমেণ্ট শিবিৰ দানকে ধৰি অনুদান প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতাৰ উৎকৃষ্ট ট্ৰেক ৰেকৰ্ডৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে যিয়ে অন্যান্যৰ লগতে ৫২০ জন তাঞ্জানিয়ান ৰোগীক উপকৃত কৰে।

মানুহৰ লগত মানুহৰ সম্পৰ্ক আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময়

৩৪. দুয়োগৰাকী নেতাই দুয়োখন দেশৰ মাজত জনসাধাৰণৰ মাজত শক্তিশালী যোগাযোগ, সাংস্কৃতিক আদান-প্ৰদান, শৈক্ষিক সংযোগ আৰু পৰ্যটনৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। তেওঁলোকে তাঞ্জানিয়াত থকা বৃহৎ সংখ্যক ভাৰতীয় প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ অৱদানৰ শলাগ লয় যিয়ে দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত সেতু হিচাপে কাম কৰি তাঞ্জানিয়াৰ অৰ্থনীতি আৰু সমাজলৈ উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়াইছে।

৩৫. দুয়োপক্ষই সাংস্কৃতিক বিনিময়ত সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ বাবে সন্মতি প্ৰকাশ কৰাৰ লগতে ২০২৩-২৭ বৰ্ষৰ বাবে সাংস্কৃতিক বিনিময় কাৰ্যসূচীত স্বাক্ষৰ কৰাৰ শলাগ লয়। ভাৰতীয় পক্ষই ২০২৪ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত দিল্লীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজধানী অঞ্চলৰ ফৰিদাবাদৰ সূৰজকুণ্ডত অনুষ্ঠিত হ’বলগীয়া আগন্তুক সূৰযকুণ্ড মেলাত অংশীদাৰ দেশ হিচাপে তাঞ্জানিয়াক আমন্ত্ৰণ জনায়।

৩৬. দুয়োপক্ষৰ সাংস্কৃতিক দলৰ অব্যাহত থকা আদান-প্ৰদানৰ কথা দুয়োপক্ষই লক্ষ্য কৰি দুয়োখন দেশৰ মাজত অধিক সাংস্কৃতিক আদান-প্ৰদানক উৎসাহিত কৰে।

৩৭. তাঞ্জানিয়াত ক্ৰীড়াৰ ক্ৰমবৰ্ধমান জনপ্ৰিয়তা বিবেচনা কৰি ভাৰতৰ পৰা দুজন কাবাডী প্ৰশিক্ষক নিয়োগ কৰাৰ বাবে তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই ভাৰত চৰকাৰক ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰে।

৩৮. দুয়োখন দেশৰ বিশ্ববিদ্যালয় আৰু থিংক টেংকৰ মাজত ঘনিষ্ঠ সহযোগিতাৰ বাবে নেতাসকলে সন্মতি প্ৰকাশ কৰে।

আঞ্চলিক সমস্যাবোৰ

৩৯. ২০২৩ চনৰ জুলাই আৰু ছেপ্টেম্বৰ মাহত ক্ৰমে আফ্ৰিকান হিউমেন কেপিটেল হেডছ অৱ ষ্টেট সন্মিলন আৰু আফ্ৰিকা ফুড চিষ্টেমছ ছামিটৰ দৰে দুখন বৃহৎ সন্মিলন সফলতাৰে আয়োজন কৰাৰ বাবে ভাৰতীয় পক্ষই তাঞ্জানিয়াক অভিনন্দন জনায়।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সমস্যাবোৰ

৪০. ইষ্ট আফ্ৰিকান কমিউনিটি (ইএচি)ৰ সৈতে পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত তাঞ্জানিয়াক সহায় কৰাৰ বাবে ভাৰতীয় পক্ষই ধন্যবাদ জনায়।

৪১. দুয়োগৰাকী নেতাই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চত দুয়োখন দেশৰ মাজত অভিসৰণ আছে বুলি জোৰ দিয়ে। উল্লেখ্য যে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শান্তিৰক্ষা অভিযানত দুয়োপক্ষই সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ আৰু আঞ্চলিক নিৰাপত্তা পদক্ষেপৰ দিশত অৰিহণা যোগাইছে। দুয়োপক্ষই দক্ষিণ আফ্ৰিকান উন্নয়ন সম্প্ৰদায়ৰ (এছ এ ডি চি) তত্বাৱধানত নিয়োজিত শান্তিৰক্ষা অভিযানত তাঞ্জানিয়াই আগবঢ়োৱা অৱদানৰ কথা উল্লেখ কৰে।

৪২. ভাৰত আৰু তাঞ্জানিয়াই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ সদস্যপদৰ দুয়োটা শ্ৰেণীতে সম্প্ৰসাৰণৰ জৰিয়তে সংস্কাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত একমত প্ৰকাশ কৰে। ভাৰতীয় পক্ষই ২০২১-২২ চনৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অস্থায়ী সদস্য হিচাপে ভাৰতৰ কাৰ্যকালত আগবঢ়োৱা সমৰ্থনৰ বাবে আৰু লগতে ২০২৮-২৯ চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অস্থায়ী সদস্যপদৰ বাবে ভাৰতীয় প্ৰাৰ্থীত্বৰ বাবে তাঞ্জানিয়াই সমৰ্থন আগবঢ়োৱাৰ বাবে তাঞ্জানিয়াক শলাগ লয়।

৪৩. তাঞ্জানিয়াৰ পক্ষই ভাৰতক জি-২০ৰ সফল অধ্যক্ষতা আৰু ২০২৩ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত জি-২০ লীডাৰ্ছ সন্মিলনত গ্ৰহণ কৰা G20 New Delhi Leaders’ Declaration ৰ বাবে অভিনন্দন জনায়, য’ত জি-২০ নেতাসকলে আফ্ৰিকান ইউনিয়নক জি-২০ৰ স্থায়ী সদস্য হিচাপে আদৰণি জনায়। ভাৰতীয় পক্ষই ভাৰতৰ জি-২০ ৰাষ্ট্ৰপতিত্বৰ প্ৰতি তাঞ্জানিয়াই সমৰ্থন আৰু ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ভইচ অৱ গ্ল’বেল চাউথ শীৰ্ষ সন্মিলনত অংশগ্ৰহণৰ শলাগ লয়। তাঞ্জানিয়াই লক্ষ্য কৰে যে জি-২০ত আফ্ৰিকাৰ কণ্ঠ শক্তিশালী কৰাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰিমিয়াৰ গ্ল’বেল ফ’ৰামত আফ্ৰিকাৰ কণ্ঠ বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত এক ডাঙৰ পদক্ষেপ দাঙি ধৰিছে, ইয়েই অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা, আৰু অন্তৰ্ভুক্তিৰ যোগেদি আফ্ৰিকাক লাভৱান্বিত কৰিব বুলি আশাবাদী।

৪৪. ভাৰতীয় পক্ষই তাঞ্জানিয়াই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিগ কেট এলায়েন্স (আই বি চি এ) আৰু গ্ল’বেল বায়’ফুৱেল এলায়েন্স (জি বি এ)ত যোগদান কৰাৰ সিদ্ধান্তক আদৰণি জনাইছে আৰু তাঞ্জানিয়াৰ ক’লিচন ফৰ ডিজাষ্টাৰ ৰেজিলিয়েণ্ট ইনফ্ৰাষ্ট্ৰাকচাৰ (চি ডি আৰ আই)ৰ সদস্যপদৰ বাবে আগ্ৰহী বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে।

৪৫. নেতা দুগৰাকীয়ে সন্ত্ৰাসবাদক ইয়াৰ সকলো ৰূপ আৰু প্ৰকাশৰ তীব্ৰ নিন্দা কৰে, আৰু সীমা অতিক্ৰম কৰি সন্ত্ৰাসবাদক আগ্ৰাসন দিয়া ব্যৱস্তাৰো নিন্দা কৰে। তেওঁলোকে এই কথাত একমত প্ৰকাশ কৰে যে সন্ত্ৰাসবাদ বিশ্ব শান্তি, নিৰাপত্তা আৰু স্থিতিশীলতাৰ অন্যতম গুৰুতৰ ভাবুকি আৰু ইয়াক গুৰুত্বসহকাৰে মোকাবিলা কৰিব লাগিব।

৪৬. ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছানে ভাৰত গণৰাজ্যৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰীযুত নৰেন্দ্ৰ মোডী আৰু তেওঁৰ সংগী প্ৰতিনিধি দলটোক আগবঢ়োৱা উষ্ম আদৰণি আৰু আতিথ্যৰ বাবে কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰে। প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ভাৰত ভ্ৰমণৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি ছামিয়া চুলুহু হাছানক ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰি সংযুক্ত গণৰাজ্য তাঞ্জানিয়াৰ বন্ধুত্বপূৰ্ণ জনসাধাৰণৰ বাবে তেওঁৰ সুস্বাস্থ্য আৰু সমৃদ্ধি কামনা কৰে।

*********