గృహనిర్మాణం  పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఓయూహెచ్యూఏ) ఆధ్వర్యంలో చేపట్టిన ప్రధానమంత్రి వీధి వ్యాపారుల ఆత్మనిర్భర్ నిధి (పీఎం స్వనిది) పథకం దేశవ్యాప్తంగా 50 లక్షల మంది వీధి వ్యాపారులకు తన మద్దతును అందించడం ద్వారా ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయిని సాధించింది. వీధి వ్యాపారులు చాలా కాలంగా పట్టణ అనధికారిక ఆర్థిక వ్యవస్థలో సమగ్ర పాత్ర పోషిస్తున్నారు, పట్టణ నివాసితులకు అవసరమైన వస్తువులు  సేవలను అందిస్తారు. ప్రధానమంత్రి స్వనిధి పథకం వారిని అధికారిక ఆర్థిక రంగంలోకి తీసుకురావడంలో కీలకపాత్ర పోషించి, పైకి చలనశీలతకు సరికొత్త మార్గాలను అందించింది. పథకం పరిధిని విస్తృతం చేయాలనే ప్రధాన మంత్రి  నరేంద్ర మోదీ దృష్టి దాని విస్తరణ దిశగా గట్టి ప్రయత్నాలను ప్రేరేపించింది. జూలై 1, 2023 నుండి, హౌసింగ్ అండ్ అర్బన్ అఫైర్స్ (ఎంఓయూహెచ్యూఏ) మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా ఈ పథకం కింద సాధించాల్సిన లక్ష్యాలను సవరిస్తూ ప్రచారం ప్రారంభించబడింది. ఈ కాలంలో అనేక ఉన్నత స్థాయి సమీక్షలు  పర్యవేక్షణలు జరిగాయి, వీటిలో ఆర్థిక మంత్రి ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల సమీక్షలు, దేశవ్యాప్తంగా వివిధ ప్రాంతాలలో రాష్ట్ర ఆర్థిక శాఖ మంత్రి డాక్టర్ భగవత్ కిషన్‌రావ్ కరద్, అలాగే రాష్ట్ర ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల సమీక్షలు జరిగాయి.  సమీక్షా సమావేశాల్లో  మనోజ్ జోషి, సెక్రటరీ ఎంఓయూహెచ్యూఏ   వివేక్ జోషి, సెక్రటరీ, డీఎఫ్ఎస్ పాల్గొన్నారు. ఈ సమిష్టి ప్రయత్నం ఫలితంగా 65.75 లక్షల రుణాలు అందించబడ్డాయి, మొత్తం విలువ రూ. 8600 కోట్లకు మించి 50 లక్షల మంది వీధి వ్యాపారులకు ప్రయోజనం చేకూర్చింది. పట్టణ పేద సామాజిక-ఆర్థిక విభాగం కోసం రూపొందించిన మొట్టమొదటి మైక్రో-క్రెడిట్ పథకానికి మద్దతు ఇవ్వడం ద్వారా ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు ఈ ముఖ్యమైన మైలురాయిని సాధించడంలో కీలక పాత్ర పోషించడం గమనార్హం. పీఎం స్వనిధిఅనేది వీధి వ్యాపారులను అధికారిక ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఏకీకృతం చేయడం  అధికారిక క్రెడిట్ మార్గాలకు ప్రాప్యతను సులభతరం చేయడం లక్ష్యంగా భారత ప్రభుత్వం చేపట్టిన మార్గదర్శక కార్యక్రమం. ఇటీవలి ప్రచారం అద్భుతమైన ఫలితాలను ఇవ్వడంతో రాష్ట్రాలు ఈ పథకాన్ని హృదయపూర్వకంగా స్వీకరించాయి. గత మూడు నెలల్లో, రాష్ట్రాలు 12 లక్షలకు పైగా కొత్త విక్రేతలను విజయవంతంగా ఆన్‌బోర్డ్ చేశాయి, ఎన్నడూ లేని విధంగా నమోదు ప్రక్రియలో చాలా మంది ఉన్నారు. లబ్ధిదారుల గుర్తింపు  రుణాల పంపిణీ కోసం మంత్రిత్వ శాఖ అన్ని రాష్ట్రాలు  కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు లక్ష్యాలను కేటాయించింది. డిసెంబరు 31, 2023 నాటికి వాటిని సాధించాలనే లక్ష్యంతో రాష్ట్రాలు తమ తమ నగరాలకు లక్ష్యాలను కేటాయించాయి. ప్రస్తుతం, మధ్యప్రదేశ్, అస్సాం  గుజరాత్ అత్యుత్తమ పనితీరు కనబరుస్తున్న రాష్ట్రాలలో ఉండగా, అహ్మదాబాద్, లక్నో, కాన్పూర్, ఇండోర్ ,  ముంబయి ఈ కార్యక్రమం అమలులో ప్రముఖ నగరాలు. అయితే, వీధి వ్యాపారులకు స్పష్టమైన ప్రయోజనాలను అందించడానికి అన్ని రాష్ట్రాలు ఈ పథకంలో చురుకుగా పాల్గొంటున్నాయి. మైక్రో-క్రెడిట్‌లను సులభతరం చేయడంతో పాటు, పీఎం స్వనిధిపథకం డిజిటల్ చెల్లింపుల ద్వారా వీధి వ్యాపారులకు అధికారం కల్పిస్తుంది. డిజిటల్ లావాదేవీలను ప్రోత్సహించడం, భాగస్వామ్య రుణ సంస్థలు/బ్యాంకులు  డిజిటల్ చెల్లింపు అగ్రిగేటర్లు (డీపీఏలు) డిజిటల్ ఆన్‌బోర్డింగ్  శిక్షణను అందిస్తున్నాయి. ఈ సహకారాల ఫలితంగా రూ.1,33,003 కోట్ల విలువైన 113.2 కోట్ల డిజిటల్ లావాదేవీలు జరిగాయి, లబ్ధిదారులకు రూ.58.2 కోట్ల క్యాష్‌బ్యాక్ పంపిణీ చేయబడింది. ఈ పథకం  ప్రభావం సూక్ష్మ-క్రెడిట్‌లను అందించడం కంటే విస్తరించింది; ఇది విక్రేతల కుటుంబాలకు సంక్షేమ పథకాల భద్రత వలయాన్ని రూపొందించడానికి పునాది వేసింది. జనవరి 4, 2021న ప్రారంభించబడిన "స్వనిధి సే సమృద్ధి" కార్యక్రమం, లబ్ధిదారుల కుటుంబాలను ఎనిమిది భారత ప్రభుత్వ సామాజిక-ఆర్థిక సంక్షేమ పథకాలకు అనుసంధానం చేయడం, సమగ్ర అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. లబ్దిదారుల వీధి వ్యాపారుల కుటుంబాల అభ్యున్నతి కోసం ఈ పథకాల కింద ఇప్పటి వరకు 51 లక్షలకు పైగా మంజూరయ్యాయి. 50 లక్షల మంది వీధి వ్యాపారులకు ఆర్థికంగా సాధికారత కల్పించడం భారతదేశ అనధికారిక ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఆశాజనకమైన భవిష్యత్తును సూచిస్తుంది. భారత ఆర్థిక వ్యవస్థలోని ఈ కీలకమైన విభాగానికి ఆర్థిక స్థిరత్వం, గుర్తింపు  వృద్ధి అవకాశాలను అందించడంలో గృహనిర్మాణం  పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ తన నిబద్ధతలో స్థిరంగా ఉంది. "ప్రధాన మంత్రి స్వనిధి పథకం కేవలం మూడు సంవత్సరాలలో 50 లక్షల మంది లబ్ధిదారులకు చేరుకోవడం ద్వారా మా అంచనాలను మించిపోయింది. వీధి వ్యాపారులను సాధికారతపరచడానికి  అధికారిక ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో వారిని ఏకీకృతం చేయడానికి మా నిబద్ధతను ఈ విజయం నొక్కి చెబుతుంది." అని మంత్రి హర్దీప్ సింగ్ పూరి అన్నారు.

ప్రధానమంత్రి స్వనిధి పథకం గురించి:

జూన్ 1, 2020న ప్రారంభించబడిన పీఎం స్ట్రీట్ వెండర్స్ ఆత్మనిర్భర్నిధి (పీఎం స్వనిధి) పథకం, పట్టణ వీధి వ్యాపారుల కోసం రూ.50,000 వరకు కొలేటరల్-ఫ్రీ వర్కింగ్ క్యాపిటల్ లోన్‌లను అందించే లక్ష్యంతో రూపొందించబడిన మైక్రో క్రెడిట్ పథకం. పథకం కింద 7శాతం వడ్డీ రాయితీతో రెగ్యులర్ రీపేమెంట్‌లు ప్రోత్సహించబడతాయి  డిజిటల్ లావాదేవీలు సంవత్సరానికి రూ.1,200 వరకు క్యాష్‌బ్యాక్‌తో రివార్డ్ చేయబడతాయి. ఈ పథకం ఆధార్-ఆధారిత ఈకేవైసీని ఉపయోగిస్తుంది, ఎండ్-టు-ఎండ్ ఐటీ ప్లాట్‌ఫారమ్‌ను ఉపయోగిస్తుంది  అప్లికేషన్ స్థితి నవీకరణల కోసం ఎస్ఎంఎస్-ఆధారిత నోటిఫికేషన్‌లను ఉపయోగిస్తుంది. ఎన్‌బిఎఫ్‌సిలు/ఎంఎఫ్ఐలు  డిపిఎలతో సహా అన్ని రుణ సంస్థలు పట్టణ ప్రాంతాల్లో పేదరికం తగ్గించే లక్ష్యంతో భాగస్వామ్యం కలిగి ఉన్నాయి.