माननीय प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा रहेको केन्द्रीय मन्त्रीपरिषद्ले ब्याट्री ऊर्जा भण्डारण प्रणाली (बीईएसएस) को विकासको लागि व्यवहार्यता अन्तर कोष (भीजीएफ) योजनालाई अनुमोदन गरेको छ। स्वीकृत योजनाले 2030-31 सम्ममा 4,000 मेगावाटको बीईएसएस परियोजनाहरूको विकास गर्ने परिकल्पना गरेको छ, जसमा पूँजी लागतको 40% सम्मको आर्थिक सहयोगको रूपमा व्यावहार्यता अन्तर कोष (भीजीएफ) को रूपमा बजेट समर्थन छ। सरकारले लिएको पर्यावरणमैत्री उपायहरूको लामो सूचीमा एक महत्त्वपूर्ण क्षण, यो कदमले ब्याट्री भण्डारण प्रणालीहरूको लागत घटाउने अपेक्षा गरिएको छ।

सौर्य र वायु ऊर्जा जस्ता नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतहरूको सम्भावनालाई उपयोग गर्न डिजाइन गरिएको, यो योजनाले नागरिकहरूलाई स्वच्छ, भरपर्दो र किफायती बिजुली उपलब्ध गराउने लक्ष्य राखेको छ। बीईएसएस योजनाको विकासको लागि भीजीएफ, रु. 9,400 करोडको प्रारम्भिक परिव्यय सहित, रु. 3,760 करोडको बजेट समर्थन सहित, दिगो ऊर्जा समाधानहरूको लागि सरकारको प्रतिबद्धतालाई जनाउँछ। भीजीएफ समर्थन प्रदान गरेर योजनाले 5.50-6.60 प्रति किलोवाट-घण्टा (केडब्ल्यूएच) को स्तरीकृत भण्डारण लागत (एलसीओएस) प्राप्त गर्ने लक्ष्य राखेको छ, जसले भण्डारण गरिएको नवीकरणीय ऊर्जालाई देशभरिको उच्चतम बिजुलीको माग व्यवस्थापन गर्नको लागि एक व्यवहार्य विकल्प बनाउँछ। भीजीएफ बीईएसएस परियोजनाहरूको कार्यान्वयनका विभिन्न चरणहरूसँग जोडिएको पाँच चरणमा वितरण गरिनेछ।

योजनाको फाइदा उपभोक्ताहरूमा पुग्न सुनिश्चित गर्न, बीईएसएस परियोजना क्षमताको न्यूनतम 85% वितरण कम्पनीहरू (डिस्कम) लाई उपलब्ध गराइनेछ। यसले विद्युत् ग्रिडमा नवीकरणीय ऊर्जाको एकीकरणलाई मात्र नभई प्रसारण सञ्जालको उपयोगलाई अनुकूलन गर्दा अपशिष्टलाई पनि न्यूनीकरण गर्नेछ। फलस्वरूप, यसले महँगो पूर्वाधार अपग्रेडको आवश्यकतालाई कम गर्नेछ।

भीजीएफ अनुदानका लागि बीईएसएस विकासकर्ताहरूको छनोट पारदर्शी प्रतिस्पर्धात्मक बोली प्रक्रियामार्फत गरिनेछ, सार्वजनिक र निजी क्षेत्र दुवैका लागि समान खेल मैदान प्रवर्द्धन गरिनेछ। यस दृष्टिकोणले स्वस्थ प्रतिस्पर्धालाई बढावा दिनेछ र बीईएसएसको लागि बलियो पारिस्थितिकी प्रणालीको विकासलाई प्रोत्साहन गर्नेछ, महत्त्वपूर्ण लगानी आकर्षित गर्न र सम्बन्धित उद्योगहरूको लागि अवसर सिर्जना गर्नेछ।

भारत सरकार स्वच्छ र हरित ऊर्जा समाधानहरू प्रवर्द्धन गर्न प्रतिबद्ध छ, र बीईएसएस योजना यो दृष्टिकोण प्राप्त गर्न एक महत्त्वपूर्ण कदम हो। नवीकरणीय ऊर्जाको शक्तिको उपयोग गरी ब्याट्री भण्डारणलाई प्रोत्साहन गर्दै सरकारले सबै नागरिकका लागि उज्यालो र हरियाली भविष्य सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

****