કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે 26મી આજે પશ્ચિમ ઝોનલ કાઉન્સિલની ગાંધીનગર, ગુજરાત ખાતે બેઠક. આ પ્રસંગે શ્રી અમિત શાહે ઇન્ટર સ્ટેટ કાઉન્સિલ સેક્રેટરિએટ, એમએચએના ઇ-રિસોર્સ વેબ પોર્ટલhttps://iscs-eresource.gov.inનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. આ પોર્ટલ ઝોનલ કાઉન્સિલની કામગીરીને સરળ બનાવશે.

આ બેઠકમાં ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, ગોવાનાં મુખ્યમંત્રીઓ તથા દાદરા અને નગર હવેલી તથા દમણ અને દીવનાં વહીવટકર્તાઓ, મહારાષ્ટ્રનાં નાયબ મુખ્યમંત્રી તથા અન્ય વિશિષ્ટ મંત્રીઓ, પશ્ચિમ ઝોનનાં રાજ્યોનાં મુખ્ય સચિવો, કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ, આંતર-રાજ્ય પરિષદ સચિવાલયનાં સચિવ તથા રાજ્યો અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોનાં અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ પોતાની ટિપ્પણીમાં કહ્યું કે, દેશના ચંદ્રયાન મિશનની તાજેતરની સફળતા બાદ સમગ્ર વિશ્વ ભારતીય અંતરિક્ષ અનુસંધાન સંગઠન (ઈસરો)ના વખાણ કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, છેલ્લાં 9 વર્ષમાં પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ પોતાની દૂરંદેશી સાથે ભારતનાં અંતરિક્ષ ક્ષેત્રને નવી દિશા આપવાની સાથે વર્ષ 2030 સુધીમાં અંતરિક્ષનાં ક્ષેત્રમાં ભારતને દુનિયામાં મોખરે લઈ જવા માટે સમયબદ્ધ કાર્યક્રમ અને માળખું તૈયાર કર્યું છે. ગૃહ મંત્રીના આહવાન પર વેસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલના તમામ સભ્યોએ ચંદ્રયાન મિશન પાછળના વૈજ્ઞાનિકોની સંપૂર્ણ ટીમ અને પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની છેલ્લા 9 વર્ષમાં ભારતના અંતરિક્ષ ક્ષેત્રમાં આવેલા પરિવર્તનો માટે પ્રશંસા કરી હતી.

26મી ગુજરાતના ગાંધીનગર ખાતે મળેલી વેસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકમાં કુલ 17 મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ હતી, જેમાંથી 09 મુદ્દાઓનું નિરાકરણ લાવવામાં આવ્યું હતું અને રાષ્ટ્રહિતના મુદ્દાઓ સહિત બાકીના મુદ્દાઓ પર ગહન ચર્ચા કર્યા બાદ દેખરેખ માટે રાખવામાં આવ્યા હતા.. ખાસ કરીને સભ્ય દેશો અને સમગ્ર દેશને લગતા કેટલાક મહત્ત્વના મુદ્દાઓ આ મુજબ હતા, "જમીન સંબંધિત મુદ્દાઓનું હસ્તાંતરણ, પાણી પુરવઠા સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓ, હરાજી કરાયેલી ખાણો કાર્યરત કરવી, કોમન સર્વિસ સેન્ટર ખાતે રોકડ જમા કરાવવાની સુવિધા, બેંક શાખાઓ/ પોસ્ટલ બેંકિંગ સુવિધાઓ દ્વારા ગામડાઓને આવરી લેવા, મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધ જાતીય ગુના/બળાત્કારના કેસોની ઝડપી તપાસ,  બળાત્કાર અને પોક્સો ધારાનાં કેસોનાં ઝડપી નિકાલ માટે ફાસ્ટ ટ્રેક સ્પેશ્યલ કોર્ટ (એફટીએસસી)ની યોજનાનો અમલ, ગામડાઓમાં કુટુંબોને બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરવા માટે રાજ્યો દ્વારા ભારત નેટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો ઉપયોગ, 5જી લાગુ કરવા માટે રાજ્યો દ્વારા ટેલિકોમ રોડબલ્યુ નિયમો અપનાવવા, મોટર વાહનોનો અમલ (વાહન સ્ક્રેપિંગ સુવિધામાં સુધારાની નોંધણી અને કામગીરી) નિયમોનો અમલ,  2022, પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (પીએસીએસ)ને મજબૂત કરવી, વગેરે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ ઝોનલ કાઉન્સિલના સભ્ય દેશોને રાષ્ટ્રીય મહત્વના ત્રણ મુદ્દાઓ – પોષણ અભિયાન, શાળા છોડવાનો દર ઘટાડવા અને આયુષ્માન ભારત – પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજનાનો લાભ દરેક ગરીબ સુધી પહોંચાડવા માટે સંવેદનશીલતાપૂર્વક કામ કરવા જણાવ્યું હતું. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, દેશનાં 60 કરોડ લોકોને અર્થતંત્ર સાથે જોડવાનો એકમાત્ર રસ્તો સહકારી મંડળીઓ છે, જેથી તેઓ દેશની પ્રગતિમાં પોતાનું યોગદાન આપી શકે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, 2 લાખ નવી પ્રાઇમરી એગ્રિકલ્ચરલ ક્રેડિટ સોસાયટીઝ (પીએસીએસ) ઊભી કરીને અને હાલનાં પેક્સને વ્યવહારિક બનાવીને દેશનાં સહકારી ક્ષેત્રમાં મોટું પરિવર્તન જોવા મળશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2014થી 2023 વચ્ચે ઝોનલ કાઉન્સિલની કુલ 23 બેઠકો અને તેની સ્થાયી સમિતિઓની 29 બેઠકોનું આયોજન થયું હતું, ત્યારે વર્ષ 2004થી 2014 દરમિયાન ઝોનલ કાઉન્સિલની 11 બેઠકો અને સ્થાયી સમિતિઓની 14 બેઠકો યોજાઈ હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, વર્ષ 2014થી વર્ષ 2023 વચ્ચે યોજાયેલી ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકો દરમિયાન 1143 મુદ્દાઓનું સમાધાન થયું હતું, જે કુલ મુદ્દાઓનાં 90 ટકાથી વધારે છે, જે ઝોનલ કાઉન્સિલનાં મહત્ત્વને દર્શાવે છે.. શ્રી શાહે ઝોનલ કાઉન્સિલ્સની ભૂમિકાની પ્રશંસા કરતાં ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ઝોનલ કાઉન્સિલો ભલે સલાહકાર સ્વરૂપે હોય, પણ છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં તેઓ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં પારસ્પરિક સમજણ અને સહકારનાં સ્વસ્થ જોડાણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ પરિબળ સાબિત થયાં છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ઝોનલ કાઉન્સિલ સભ્યોમાં ઉચ્ચ સ્તરે વ્યક્તિગત આંતર-કાર્યવાહી માટે તક પૂરી પાડે છે અને સૌહાર્દ અને સદ્ભાવનાના વાતાવરણમાં મુશ્કેલ અને જટિલ પ્રકૃતિના મુદ્દાઓનું નિરાકરણ કરવા માટે ઉપયોગી મંચ તરીકે સેવા આપે છે. ચર્ચા અને અભિપ્રાયોના આદાનપ્રદાન મારફતે ઝોનલ કાઉન્સિલો રાજ્યો વચ્ચે સામાજિક અને આર્થિક વિકાસનાં મહત્ત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર સંકલિત અભિગમ વિકસાવવામાં મદદ કરે છે. ઝોનલ કાઉન્સિલો રાજ્યોના સામાન્ય હિતના મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા કરે છે અને ભલામણો કરે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ઝોનલ કાઉન્સિલ સહકારી સંઘવાદ માટે કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચે તથા રાજ્યો વચ્ચેની સમસ્યાઓનું સમાધાન કરવા માટે સહકારી સંઘવાદ માટે મહત્ત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ છે. સમગ્ર સરકારી અભિગમ, જે બંધારણની ભાવના અનુસાર સંમતિપૂર્ણ ઉકેલમાં માને છે. બેઠકમાં સભ્ય દેશો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી સારી પ્રથાઓને પણ વહેંચવામાં આવી હતી.

શ્રી અમિત શાહે વર્ષ 1956માં રાજ્યનાં પુનર્ગઠન કાયદા અંતર્ગત સ્થાપિત ઝોનલ કાઉન્સિલનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને સહભાગીઓને જાણકારી આપી હતી કે, સરકારનો ઉદ્દેશ ઝોનલ કાઉન્સિલની સંસ્થાને મજબૂત કરવાનો છે તેમજ રાજ્યો વચ્ચે તથા કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચે પણ સહકારનું સારું સંઘીય વાતાવરણ જાળવવા માટે ઝોનલ કાઉન્સિલની સંસ્થાને મજબૂત કરવાનો છે તેમજ આંતર-રાજ્ય પરિષદનો પણ છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, હવે વિવિધ ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકો નિયમિતપણે યોજવામાં આવે છે અને ગૃહ મંત્રાલય અંતર્ગત આંતર-રાજ્ય પરિષદ સચિવાલયની સક્રિય પહેલ અને તમામ રાજ્ય સરકારો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમજ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોના સહકારથી જ આવું થઈ શકે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ દેશના સર્વાંગી વિકાસને હાંસલ કરવા માટે સહકારી અને સ્પર્ધાત્મક સંઘવાદનો લાભ ઉઠાવવાના પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ઝોનલ કાઉન્સિલ એક કે વધારે રાજ્યો કે કેન્દ્ર અને રાજ્યોને અસર કરતા મુદ્દાઓ પર સતત આધાર પર સંવાદ અને ચર્ચા માટે એક માળખાગત વ્યવસ્થા મારફતે આ પ્રકારનાં જોડાણને પ્રોત્સાહન આપવા મંચ પ્રદાન કરે છે.  આ ભાવનામાં મજબૂત રાજ્યો એક મજબૂત રાષ્ટ્રનું નિર્માણ કરે છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પશ્ચિમ ઝોન દેશનો મહત્ત્વપૂર્ણ ઝોન છે અને દેશની જીડીપીમાં 25 ટકાનું પ્રદાન ધરાવતો આ વિસ્તાર ફાઇનાન્સ, આઇટી, ડાયમંડ, પેટ્રોલિયમ, ઓટોમોબાઇલ અને સંરક્ષણનું કેન્દ્ર છે. તેમણે કહ્યું કે વેસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલના સભ્ય દેશો લાંબા દરિયાકિનારા વહેંચે છે જ્યાં અત્યંત સંવેદનશીલ સંસ્થાઓ અને ઉદ્યોગો છે અને ચુસ્ત સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સતત પ્રયત્નોની જરૂર છે.

ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે સંસદમાં મોદી સરકાર દ્વારા તાજેતરમાં રજૂ કરવામાં આવેલા 3 નવા બિલ - ભારતીય ન્યાય સંહિતા બિલ, 2023, ભારતીય નાગરીક સુરક્ષા સંહિતા બિલ, 2023 અને ભારતીય શક્તિ બિલ, 2023 - પસાર થયા પછી, કોઈ પણ કેસ 2 વર્ષથી વધુ સમય સુધી ચાલુ રાખી શકશે નહીં, જેના પરિણામે 70% નકારાત્મક ઉર્જા નાબૂદ થશે. તેમણે તમામ રાજ્યોને આ કાયદાઓના અમલીકરણ માટે જરૂરી મૂળભૂત માળખાગત સુવિધા અને ક્ષમતા બનાવવાની દિશામાં કામ કરવા જણાવ્યું હતું.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી દ્વારા આજે શરૂ કરવામાં આવેલ પોર્ટલ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજોનો ભંડાર છે, જે 28.05.1990ના રોજ આંતર-રાજ્ય પરિષદ અને તેની સ્થાયી સમિતિની વિવિધ બેઠકોની મિનિટ્સ અને એજન્ડા છે તથા ઝોનલ કાઉન્સિલ અને તેમની સ્થાયી સમિતિની સ્થાપનાથી લઈને અત્યાર સુધી એટલે કે 1957થી શરૂ કરવામાં આવી છે. આ ડિજિટલ સંસાધનનો ઉપયોગ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગો તેમજ રાજ્ય સરકારો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા નીતિગત હસ્તક્ષેપ માટે થઈ શકે છે.

CB/GP/JD