નમસ્તે.

વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ નિમિત્તે આપ સૌને, દેશને અને વિશ્વને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ. આ વર્ષના પર્યાવરણ દિવસની થીમ સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું અભિયાન છે. અને મને ખુશી છે કે ભારત આજે વિશ્વ જે કરી રહ્યું છે તેના પર છેલ્લા 4-5 વર્ષથી સતત કામ કરી રહ્યું છે. 2018માં જ, ભારતે સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકથી છૂટકારો મેળવવા માટે બે સ્તરો પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. એક તરફ, અમે સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને બીજી તરફ પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ પ્રોસેસિંગને ફરજિયાત બનાવ્યું છે. આ કારણે ભારતમાં લગભગ 3 મિલિયન ટન પ્લાસ્ટિક પેકેજિંગનું ફરજિયાત રિસાયક્લિંગ થયું છે. ભારતમાં ઉત્પન્ન થતા કુલ વાર્ષિક પ્લાસ્ટિક કચરાનો આ 75% છે. અને આજે લગભગ 10 હજાર ઉત્પાદકો, આયાતકારો અને બ્રાન્ડ માલિકો તેના દાયરામાં આવી ગયા છે.

સાથીઓ,

આજે, 21મી સદીનું ભારત આબોહવા પરિવર્તન અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે ખૂબ જ સ્પષ્ટ રોડમેપ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. ભારતે વર્તમાન જરૂરિયાતો અને ભાવિ વિઝનનું સંતુલન બનાવ્યું છે. એક તરફ, અમે ગરીબમાં ગરીબને જરૂરી મદદ કરી છે, તેમની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે અમારા શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કર્યા છે, અને બીજી તરફ ભવિષ્યની ઉર્જાની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને મોટા પગલાં લીધાં છે.

છેલ્લા 9 વર્ષો દરમિયાન, ભારતે હરિયાળી અને સ્વચ્છ ઊર્જા પર અભૂતપૂર્વ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. સૌર ઉર્જા હોય, LED બલ્બ વધુને વધુ ઘરો સુધી પહોંચે, જેનાથી દેશના લોકોએ, આપણા ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગના પૈસાની બચત થઈ અને પર્યાવરણનું પણ રક્ષણ થયું, વીજળીના બિલમાં પણ સતત ઘટાડો થયો છે. વિશ્વએ આ વૈશ્વિક રોગચાળા દરમિયાન પણ ભારતનું નેતૃત્વ જોયું છે. આ વૈશ્વિક મહામારી દરમિયાન ભારતે મિશન ગ્રીન હાઇડ્રોજન શરૂ કર્યું છે. આ વૈશ્વિક રોગચાળા દરમિયાન, ભારતે રાસાયણિક ખાતરોથી જમીન અને પાણીને બચાવવા કુદરતી ખેતી તરફ મોટા પગલાં લીધાં.

ભાઈઓ અને બહેનો,

ગ્રીન ફ્યુચર, ગ્રીન ઇકોનોમીની ઝુંબેશને ચાલુ રાખીને આજે વધુ બે યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે. છેલ્લા 9 વર્ષમાં ભારતમાં વેટલેન્ડ્સ અને રામસર સાઇટ્સની સંખ્યામાં અગાઉની સરખામણીમાં લગભગ 3 ગણો વધારો થયો છે. આજે અમૃત ધરોહર યોજનાનો પ્રારંભ થયો છે. આ યોજના દ્વારા લોકભાગીદારી દ્વારા આ રામસર સ્થળોનું સંરક્ષણ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે. ભવિષ્યમાં, આ રામસર સાઇટ્સ ઇકો-ટૂરિઝમનું કેન્દ્ર બનશે અને હજારો લોકો માટે ગ્રીન જોબ્સનું સ્ત્રોત બનશે. બીજી યોજના દેશના લાંબા દરિયાકિનારા અને ત્યાં રહેતી વસતિ સાથે સંબંધિત છે. 'મિષ્ટી યોજના' દ્વારા દેશની મેન્ગ્રોવ ઇકોસિસ્ટમને પુનઃજીવિત કરવામાં આવશે તેમજ તેનું રક્ષણ કરવામાં આવશે. આ સાથે દેશના 9 રાજ્યોમાં મેન્ગ્રોવ કવર પુનઃસ્થાપિત થશે. આનાથી દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં દરિયાની સપાટી વધવાથી અને ચક્રવાત જેવી આપત્તિઓના કારણે જીવન અને આજીવિકા સામેના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ મળશે.

સાથીઓ,

વિશ્વ આબોહવાની સુરક્ષા માટે, વિશ્વના દરેક દેશે નિહિત સ્વાર્થથી ઉપર વિચાર કરવો જોઈએ તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. લાંબા સમયથી, વિશ્વના મોટા અને આધુનિક દેશોમાં વિકાસનું જે મોડેલ બનાવવામાં આવ્યું હતું તે ખૂબ જ વિરોધાભાસી છે. આ વિકાસ મોડલમાં પર્યાવરણ વિશે એક જ વિચાર હતો કે પહેલા આપણે આપણા દેશનો વિકાસ કરીશું, પછી પર્યાવરણની ચિંતા કરીશું. તેના કારણે આવા દેશોએ વિકાસના લક્ષ્યાંકો તો હાંસલ કર્યા, પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના પર્યાવરણને તેમના વિકાસની કિંમત ચૂકવવી પડી. આજે પણ વિશ્વના વિકાસશીલ અને ગરીબ દેશો કેટલાક વિકસિત દેશોની ખોટી નીતિઓથી પીડાઈ રહ્યા છે. દાયકાઓ સુધી, કેટલાક વિકસિત દેશોના આ વલણને ટોકવાવાળું કોઈ નહોતું, કોઈ રોકવાવાળું નહોતું, કોઈ દેશ ન્હોતો. મને ખુશી છે કે આજે ભારતે આવા દરેક દેશની સામે ક્લાઈમેટ જસ્ટિસનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો છે.

સાથીઓ,

ભારતની હજારો વર્ષ જૂની સંસ્કૃતિના દર્શનમાં પ્રકૃતિની સાથે સાથે પ્રગતિ પણ છે. આ પ્રેરણાને લીધે, આજે ભારત ઇકોલોજી પર એટલું જ ધ્યાન આપે છે જેટલું તે અર્થતંત્ર પર આપે છે. આજે, ભારત તેના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં અભૂતપૂર્વ રોકાણ કરી રહ્યું છે, તેથી પર્યાવરણ પર સમાન રીતે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે છે. જો એક તરફ ભારતે 4G અને 5G કનેક્ટિવિટીનો વિસ્તાર કર્યો છે તો બીજી તરફ તેણે તેના જંગલ વિસ્તારને પણ વધાર્યો છે. એક તરફ ભારતે ગરીબો માટે 4 કરોડ ઘરો બનાવ્યા છે, તો બીજી તરફ ભારતમાં વાઇલ્ડ લાઇફ અને વાઇલ્ડ લાઇફ સેન્ચ્યુરીની સંખ્યામાં રેકોર્ડ વધારો થયો છે. આજે ભારત એક તરફ જલ જીવન મિશન ચલાવી રહ્યું છે, તો બીજી તરફ અમે જળ સુરક્ષા માટે 50 હજારથી વધુ અમૃત તળાવો તૈયાર કર્યા છે. આજે એક તરફ ભારત વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની ગયું છે, તો બીજી તરફ તે રિન્યુએબલ એનર્જીમાં ટોપ-5 દેશોમાં પણ સામેલ થઈ ગયું છે. આજે એક તરફ ભારત કૃષિ નિકાસમાં વધારો કરી રહ્યું છે તો બીજી તરફ પેટ્રોલમાં 20 ટકા ઇથેનોલ ભેળવવાનું અભિયાન પણ ચલાવી રહ્યું છે. આજે, એક તરફ, ભારત Coalition for Disaster Resilient Infrastructure- CDRI જેવી સંસ્થાઓનો આધાર બની ગયું છે, તો બીજી તરફ, ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય બિગ કેટ એલાયન્સની પણ જાહેરાત કરી છે. મોટી બિલાડીઓના સંરક્ષણ તરફ આ એક મોટું પગલું છે.

સાથીઓ,

તે મારા માટે અંગત રીતે ખૂબ જ આનંદદાયક છે કે મિશન લાઇફ એટલે કે પર્યાવરણ માટે જીવનશૈલી આજે સમગ્ર વિશ્વમાં એક જાહેર ચળવળ, એક જન આંદોલન બની રહ્યું છે. ગયા વર્ષે જ્યારે મેં ગુજરાતના કેવડિયા- એકતાનગરમાં મિશન લાઇફ શરૂ કરી ત્યારે લોકોમાં ઉત્સુકતા હતી. આજે આ મિશન આબોહવા પરિવર્તન સામે લડવા માટે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર વિશે નવી ચેતના ફેલાવી રહ્યું છે. એક મહિના પહેલા, મિશન લાઇફને લઈને એક અભિયાન પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. મને કહેવામાં આવ્યું છે કે 30 દિવસમાં લગભગ 2 કરોડ લોકો તેમાં જોડાયા છે. ગિવીંગ લાઈફ ટુ માય સિટીની ભાવનામાં કેટલીક જગ્યાએ રેલીઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને કેટલીક જગ્યાએ પ્રશ્નોત્તરી સ્પર્ધાઓ યોજાઈ હતી. ઇકો-ક્લબ દ્વારા લાખો શાળાના બાળકો, તેમના શિક્ષકો આ અભિયાનમાં જોડાયા. લાખો સહકર્મીઓએ તેમના રોજિંદા જીવનમાં ઘટાડો, પુનઃઉપયોગ, રિસાયકલનો મંત્ર અપનાવ્યો છે. તમારો સ્વભાવ બદલો અને દુનિયા બદલો, આ મિશન જીવનનો મૂળ સિદ્ધાંત છે. સમગ્ર માનવતાના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે, આપણી ભાવિ પેઢીઓ માટે મિશન લાઈફ એટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે.

સાથીઓ,

આ ચેતના માત્ર દેશ પુરતી સીમિત નથી પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતની આ પહેલને લઈને સમર્થન વધી રહ્યું છે. ગયા વર્ષે પર્યાવરણ દિવસ પર, મેં વિશ્વ સમુદાયને બીજી વિનંતી કરી હતી. વિનંતી વ્યક્તિઓ અને સમુદાયોમાં આબોહવાને અનુકૂળ વર્તન પરિવર્તન લાવવા માટે નવીન ઉકેલો શેર કરવાની હતી.એવા ઉકેલો જે માપી શકાય, માપી શકાય તેવા ઉકેલો. તે ખૂબ જ આનંદની વાત છે કે વિશ્વના લગભગ 70 દેશોના હજારો સહકર્મીઓએ તેમના વિચારો રજૂ કર્યા. તેમાં વિદ્યાર્થીઓ, સંશોધકો, વિવિધ ક્ષેત્રોના નિષ્ણાતો, વ્યાવસાયિકો, એનજીઓ અને સામાન્ય નાગરિકોનો સમાવેશ થાય છે. આમાંના કેટલાક પ્રતિષ્ઠિત સાથીદારોના વિચારોને પણ થોડા સમય પહેલા પુરસ્કૃત કરવામાં આવ્યા છે. હું તમામ એવોર્ડ વિજેતાઓને અભિનંદન આપું છું.

સાથીઓ,

મિશન લાઇફ તરફ લેવાયેલું દરેક પગલું આવનારા સમયમાં વિશ્વમાં પર્યાવરણ માટે મજબૂત કવચ બનશે. LiFE માટે થોટ લીડરશીપનો સંગ્રહ પણ આજે બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. મને ખાતરી છે કે આવા પ્રયાસોથી હરિયાળી વૃદ્ધિ માટેના અમારા સંકલ્પને વધુ મજબૂત બનાવશે. ફરી એકવાર પર્યાવરણ દિવસ નિમિત્તે દરેકને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ, મારી હૃદયપૂર્વક ખૂબ ખૂબ શુભકામનાઓ.

આભાર!

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com