ଜି20 ର ଭାରତର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଜି -20 ଦେଶର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗଭର୍ଣ୍ଣର (ଏଫଏମସିବିଜି) ର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୈଠକ 12-13 ଏପ୍ରିଲ 2023 ରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରା ପାଣ୍ଠି ଏବଂ ବିଶ୍ବ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀର 2023 ସ୍ପ୍ରିଙ୍ଗ ମିଟିଂ ଅବସରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀମତୀ ନିର୍ମଳା ସୀଥାରମଣ ଏବଂ  ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଆରବିଆଇ) ର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଶକ୍ତିକାନ୍ତ ଦାସ ମିଳିତ ଭାବେ ଏହି ସଭାରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ। ଏହି ବୈଠକରେ ଜି -20 ସଦସ୍ୟ, 13 ନିମନ୍ତ୍ରିତ ଦେଶ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ତଥା ଆଞ୍ଚଳିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରାୟ 350 ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।

ଏହି ବୈଠକ ତିନି ଟି ଅଧିବେଶନରେ ଆୟୋଜିତ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ବିଶ୍ବର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆର୍ଥିକ ସଂରଚନା, ସ୍ଥାୟୀ ଅର୍ଥ, ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ର, ଆର୍ଥିକ ସମାବେଶ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଟାକ୍ସେସନ  ପରି ବିଷୟ ସାମିଲ୍ ରହିଥିଲା। ଏହି ଏଫଏମସିବିଜି ବୈଠକର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଜି20 ଫାଇନାନ୍ସ ଟ୍ରାକକୁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ଦ୍ବାରା ସେହି ବିଷୟ ଉପରେ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରଗତି ବିଷୟରେ ବିଚାର ବିମର୍ଷ କରିବା ଥିଲା, ଯାହାକୁ ଫେବୃୟାରୀରେ ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିବା ଜି20 ଏଫଏମସିବିଜି ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାର ସାରାଂଶ ଏବଂ ପରିଣାମ କାଗଜାତରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାର୍ଗ ବିଷୟରେ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ଥିଲା।

ଗ୍ଲୋବାଲ ଇକୋନୋମି ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଅଧିବେଶନରେ ସଦସ୍ୟମାନେ ୟୁକ୍ରେନ ଯୁଦ୍ଧ, ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଶକ୍ତି ନିରାପତ୍ତା, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବିପଦ ସମେତ ବିଶ୍ବର ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପ୍ରମୁଖ ଆହ୍ବାନ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ସଦସ୍ୟମାନେ ସହମତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୈତିକ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଦେଶ ତଥା ଜନସଂଖ୍ୟାର ବିଭାଗଗୁଡିକ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଭାବରେ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ଉପରେ ଜି20 ଏକ ସାଧାରଣ ବୁଝାମଣା ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହଯୋଗ କରିପାରିବ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣରମାନେ ମଧ୍ୟ ଏମଡିବି ର କ୍ୟାପିଟାଲ୍ ଆଡୁକେସି ଫ୍ରେମୱାର୍କସ୍ (ସିଏଏଫ) ର ସ୍ବାଧୀନ ପ୍ୟାନେଲର ସୁପାରିଶଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନର ଅଗ୍ରଗତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ନିକଟରେ ଗଠିତ ଜି20 ଏକ୍ସପର୍ଟ ଗ୍ରୁପ୍ ଠାରୁ “ବହୁପକ୍ଷୀୟ ବିକାଶ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଏମଡିବି) କୁ ମଜବୁତ କରିବା” ଉପରେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ମତାମତର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଋଣ ଏଜେଣ୍ଡା ଉପରେ, ସ୍ୱଳ୍ପ ଆୟକାରୀ ତଥା ଦୁର୍ବଳ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଦେଶରେ ବଢ଼ୁଥିବା ଋଣ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ଦିଗରେ ବହୁପକ୍ଷୀୟ ସମନ୍ୱୟକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ସାଧାରଣ ଫ୍ରେମୱାର୍କ ଅଧୀନରେ ଏବଂ ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଚାଲିଥିବା ଋଣ ର ସମାପ୍ତି ଶୀଘ୍ର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ମାନେ ଦୋହରାଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପୁଞ୍ଜି ପ୍ରବାହ ଉପରେ ତଥା ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନୀତିର ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା।

ସ୍ଥାୟୀ ଅର୍ଥ, ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକୁ ନେଇ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅଧିବେଶନରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସମ୍ବଳ ସଂଗ୍ରହ, ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପାଇଁ ଘରୋଇ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରବାହକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବାରେ ବହୁପକ୍ଷୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଭୂମିକା ଏବଂ ଜି20 ର ଭୂମିକା ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବ ବିନିଯୋଗ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାପକ ଗ୍ରହଣୀୟତା ଦିଗରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ସଦସ୍ୟମାନେ କ୍ରିପ୍ଟୋ-ସମ୍ପତ୍ତି ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ମାକ୍ରୋ ଇକୋନୋମିକ୍ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଆହ୍ବାନ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ କ୍ରିପ୍ଟୋ-ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ବିଶ୍ବର ନୀତିଗତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଉପରେ ମତ ବିନିମୟ କରିଥିଲେ, ବିଶେଷତଃ ଉଦୀୟମାନ ବଜାର ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତି (ଇଏମଡିଇ) କୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ ଉପରେ, ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକତା ଲାଭ ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲ ପବ୍ଲିକ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର (ଡିପିଆଇ) କୁ ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। 2023 ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା (ଏଫଆଇଏପି) ର ବିକାଶ ଉପରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଶାସକମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ମତାମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ।   

ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଟିକସ ଉପରେ ତୃତୀୟ ଅଧିବେଶନରେ ଦୁଇ ସ୍ତମ୍ଭର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଟିକସ ପ୍ୟାକେଜ୍ ର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ ଦିଗରେ ସମନ୍ୱିତ ପ୍ରୟାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ଟିକସ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜି20 ବିଶ୍ବ  ସ୍ତରୀୟ ପ୍ରୟାସକୁ କିପରି ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରିବ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ।  

ଜି20 ଏଫଏମସିବିଜି ଅଧିବେଶନରେ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରୀୟ ପାର୍ଶ୍ୱ ଇଭେଣ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏପ୍ରିଲ୍ 12, 2023 ରେ ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସୋଭରେନ୍ ଡେବଟ୍ ରାଉଣ୍ଡ ଟେବୁଲ୍ (ଜିଏସଡିଆର) ର ଏକ ବୈଠକ ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ମାନ୍ୟବର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ, ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ ଏମଡି ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ସଭାପତି ଉପସ୍ଥିତ ରହିଥିଲେ। ଏହି ବୈଠକରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବିଶ୍ବ ଋଣ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟ ଏବଂ ଋଣ ପୁନର୍ଗଠନରେ ବିଦ୍ୟମାନ ଆହ୍ବାନର ସମାଧାନର ଉପାୟ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ବୈଠକ ପରେ ଏକ ପ୍ରେସ ବିବୃତ୍ତି ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାକୁ https://www.imf.org/en/News/Articles/2023/04/12/pr23117-global-sovereign-debt-roundtable - cochairs-press-stmt. ରେ ଦେଖା ଯାଇପାରିବ ।

ଜି20 ଏଫଏମସିବିଜି ବୈଠକ ପୂର୍ବରୁ, ଜି -20 ଫାଇନାନ୍ସ ଏବଂ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡେପୁଟି ପ୍ରମୁଖ ଏମଡିବି ମାନଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ଏପ୍ରିଲ 12, 2023 ରେ ଏମଡିବି ସିଏଏଫ୍ ର ଜି20 ସ୍ବାଧୀନ ପ୍ୟାନେଲର ସୁପାରିଶଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ସ୍ଥିତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ଏହି ଅପଡେଟ୍ ଗୁଡିକ ସିଏଏଫ୍ ରେ ଜି20 ରୋଡମ୍ୟାପ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ସହାୟକ ହେବ ଯାହା ଭାରତୀୟ G20 ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଫାଇନାନ୍ସ ଟ୍ରାକର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଷୟ ହେବ ।

2ୟ ଜି20  ଏଫଏମସିବିଜି ବୈଠକରେ ହାସଲ ହୋଇଥିବା ଅଗ୍ରଗତି ତୃତୀୟ ଜି20 ଏଫଏମସିବିଜି ବୈଠକରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ଯାହା ଜୁଲାଇ 2023 ରେ ଭାରତର ଗାନ୍ଧିନଗରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର 8-9, 2023 ରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଲିଡର୍ସ ସମିଟ୍ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ।

BS