પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વિજ્ઞાન ભવનમાં એક કાર્યક્રમમાં ભારતમાં નવા ઈન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયન (ITU) એરિયા ઓફિસ અને ઈનોવેશન સેન્ટરનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. પ્રધાનમંત્રીએ ભારત 6G વિઝન ડોક્યુમેન્ટનું પણ અનાવરણ કર્યું અને 6G R&D ટેસ્ટ બેડ લોન્ચ કર્યું. તેમણે 'Call Before u Dig' એપ પણ લોન્ચ કરી. ITU એ સંયુક્ત રાષ્ટ્રની માહિતી અને સંચાર તકનીકો (ICTs) માટેની વિશિષ્ટ એજન્સી છે. ભારતે એરિયા ઓફિસની સ્થાપના માટે ITU સાથે માર્ચ 2022માં યજમાન દેશ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. તે ભારત, નેપાળ, ભૂતાન, બાંગ્લાદેશ, શ્રીલંકા, માલદીવ્સ, અફઘાનિસ્તાન અને ઈરાનને સેવા આપશે, રાષ્ટ્રો વચ્ચે સંકલન વધારશે અને આ ક્ષેત્રમાં પરસ્પર ફાયદાકારક આર્થિક સહયોગને પ્રોત્સાહન આપશે.

ઈન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયનના સેક્રેટરી જનરલ શ્રીમતી ડોરીન-બોગદાન માર્ટિને ભારતમાં નવી ITU ઓફિસ અને ઈનોવેશન સેન્ટર વિકસાવવામાં મદદ કરવા બદલ પ્રધાનમંત્રીનો આભાર માન્યો જે ભારત અને ITUના લાંબા ઈતિહાસમાં એક નવો અધ્યાય ચિહ્નિત કરે છે. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે આ પ્રદેશમાં ITUની હાજરી અદ્યતન ટેક્નોલોજીની રજૂઆત, ક્ષમતા વિકાસમાં સુધારો કરવામાં અને ઉદ્યોગસાહસિકતા અને ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરશે જ્યારે ડિજિટલ સેવાઓ, કૌશલ્ય, સાયબર સુરક્ષા અને ડિજિટલ સમાવેશથી જમીન પરના લીડ્સનો પ્રતિસાદ પણ આપશે. "ભારત તેમની અર્થવ્યવસ્થાને વિકસાવવા, તેમની સરકારી સેવાઓ પર પુનર્વિચાર કરવા, રોકાણ આકર્ષવા, વાણિજ્યનું રિમેક બનાવવા અને તેમના લોકોને સશક્તિકરણ કરવા માટે ડિજિટલ પરિવર્તનની શોધ કરી રહેલા દેશો માટે એક રોલ મોડેલ છે", તે તેમણે જણાવ્યું. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે ભારત વિશ્વની સૌથી મોટી સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ, ડિજિટલ પેમેન્ટ માર્કેટ અને ટેક વર્કફોર્સનું ઘર છે અને પ્રધાનમંત્રીના નેતૃત્વએ ભારતને રમત-બદલ સાથે તકનીકી નવીનતાઓ અને અપનાવવામાં ડિજિટલ મોખરે અગ્રણી સ્થાન આપ્યું છે. આધાર, UPI જેવી પહેલો જેણે ભારતને જ્ઞાન આધારિત અર્થતંત્રમાં ફેરવ્યું છે.

સભાને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આજનો દિવસ એક વિશેષ દિવસ છે જે હિંદુ કેલેન્ડરના નવા વર્ષને ચિહ્નિત કરે છે અને વિક્રમ સંવત 2080ના અવસર પર તેમની શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી. ભારતની વિવિધતા અને વિવિધ કેલેન્ડરની હાજરીનું અવલોકન કરીને સદીઓથી, પ્રધાનમંત્રીએ મલયાલમ કેલેન્ડર અને તમિલ કેલેન્ડરના ઉદાહરણો આપ્યા અને કહ્યું કે વિક્રમ સંવત કેલેન્ડર 2080 વર્ષથી ચાલુ છે. તેમણે નોંધ્યું કે ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડર હાલમાં 2023 વાંચે છે પરંતુ વિક્રમ સંવત તેના 57 વર્ષ પહેલા શરૂ થયું હતું. તેમણે આનંદ વ્યક્ત કર્યો કે આ શુભ દિવસે ભારતના ટેલિકોમ સેક્ટરમાં એક નવી શરૂઆત થઈ રહી છે જ્યાં ITUની એરિયા ઓફિસ અને ઈનોવેશન સેન્ટરનું ઉદ્ઘાટન થઈ રહ્યું છે. તેમણે એ પણ નોંધ્યું હતું કે 6G ટેસ્ટ બેડ અને આ ટેક્નોલોજી સંબંધિત વિઝન ડોક્યુમેન્ટનું અનાવરણ કરવામાં આવ્યું છે જે માત્ર ડિજિટલ ભારતમાં નવી ઊર્જા જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક દક્ષિણ માટે ઉકેલો અને નવીનતાઓ પણ પ્રદાન કરશે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તે ભારતના સંશોધકો, ઉદ્યોગો અને સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે નવી તકો ઊભી કરશે. તેમણે એ પણ નોંધ્યું કે આ પહેલ દક્ષિણ એશિયાના દેશોના IT ક્ષેત્રમાં સહયોગ અને સહયોગને મજબૂત બનાવશે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભારત G20 પ્રેસિડેન્સી તરીકે તેની જવાબદારીઓ નિભાવી રહ્યું છે, પ્રાદેશિક વિભાજન ઘટાડવું તેની મુખ્ય પ્રાથમિકતાઓમાંની એક છે. પ્રધાનમંત્રીએ તાજેતરની ગ્લોબલ સાઉથ સમિટનો ઉલ્લેખ કર્યો અને ગ્લોબલ સાઉથની જરૂરિયાતો અનુસાર ટેક્નોલોજી, ડિઝાઈન અને ધોરણોના મહત્વને રેખાંકિત કર્યું કારણ કે ગ્લોબલ સાઉથ ઝડપથી ટેક્નોલૉજિકલ વિભાજનનો ભંગ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. "ITU એરિયા ઓફિસ અને ઇનોવેશન સેન્ટર આ દિશામાં એક મોટું પગલું છે અને ગ્લોબલ સાઉથમાં સાર્વત્રિક કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરવાના ભારતના પ્રયાસોને પણ વેગ આપશે", તેમ તેમણે જણાવ્યું.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે વૈશ્વિક વિભાજનને દૂર કરવાના સંદર્ભમાં ભારત પાસેથી અપેક્ષાઓ રાખવી સ્વાભાવિક છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતની ક્ષમતાઓ, ઈનોવેશન કલ્ચર, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, કુશળ અને નવીન માનવશક્તિ અને તેનું અનુકૂળ નીતિ વાતાવરણ આ અપેક્ષાઓનો આધાર છે. “ભારત પાસે બે મુખ્ય શક્તિઓ છે - વિશ્વાસ અને સ્કેલ. અમે વિશ્વાસ અને સ્કેલ વિના ટેકનોલોજીને તમામ ખૂણા સુધી લઈ જઈ શકતા નથી. સમગ્ર વિશ્વ આ દિશામાં ભારતના પ્રયાસોની વાત કરી રહ્યું છે,” તેમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આ દિશામાં ભારતના પ્રયાસો સમગ્ર વિશ્વમાં ચર્ચાનો વિષય બની ગયા છે. સિદ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે ભારત હવે સો કરોડથી વધુ મોબાઈલ કનેક્શન સાથે વિશ્વમાં સૌથી વધુ જોડાયેલ લોકશાહી છે અને આ પરિવર્તનનો શ્રેય સસ્તા સ્માર્ટફોન અને ડેટાની ઉપલબ્ધતાને આપે છે. "યુપીઆઈ દ્વારા ભારતમાં દર મહિને 800 કરોડથી વધુ ડિજિટલ ચૂકવણી કરવામાં આવે છે", તેમ તેમણે જણાવ્યું હતું. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે ભારતમાં દરરોજ 7 કરોડથી વધુ ઈ-ઓથેન્ટિકેશન થાય છે. તેમણે એ પણ માહિતી આપી હતી કે ભારતમાં કો-વિન પ્લેટફોર્મ દ્વારા 220 કરોડથી વધુ રસીના ડોઝનું સંચાલન કરવામાં આવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં ભારતે તેના નાગરિકોના બેંક ખાતામાં ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર દ્વારા 28 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ ટ્રાન્સફર કર્યા છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે ભારતે જન ધન યોજના દ્વારા યુએસએની સમગ્ર વસ્તી કરતા વધુ બેંક ખાતા ખોલવામાં સફળતાપૂર્વક વ્યવસ્થાપિત કરી છે જે પાછળથી અનન્ય ડિજિટલ ઓળખ અથવા આધાર દ્વારા પ્રમાણિત કરવામાં આવ્યા હતા અને સો કરોડથી વધુ લોકોને મોબાઈલ ફોન દ્વારા જોડવામાં મદદ કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે "ભારત માટે ટેલિકોમ ટેક્નોલોજી એ પાવરનું મોડ નથી, પરંતુ સશક્તિકરણનું મિશન છે", તેમણે નોંધ્યું હતું કે ભારતમાં ડિજિટલ ટેકનોલોજી સાર્વત્રિક છે અને દરેક માટે સુલભ છે. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં ભારતમાં મોટા પાયે ડિજિટલ સમાવેશ થાય છે તે વાતને રેખાંકિત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે 2014 પહેલા ભારતમાં બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવિટીના 60 મિલિયન વપરાશકર્તાઓ હતા પરંતુ આજે તે સંખ્યા વધીને 800 મિલિયનથી વધુ થઈ ગઈ છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે ભારતમાં ઈન્ટરનેટ કનેક્શનની સંખ્યા 2014 પહેલા 25 કરોડની સરખામણીમાં 85 કરોડથી વધુ છે.

ભારતમાં ઈન્ટરનેટના ઉપયોગના ગ્રામીણ ઉછાળાનો ઉલ્લેખ કરતા પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે ગામડાઓમાં ઈન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓની સંખ્યા શહેરી વિસ્તારોને વટાવી ગઈ છે જે દર્શાવે છે કે ડિજિટલ પાવર દેશના દરેક ખૂણે ખૂણે પહોંચી ગયો છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે છેલ્લા 9 વર્ષમાં ભારતમાં સરકારી અને ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા 25 લાખ કિમી ઓપ્ટિકલ ફાઈબર નાખવામાં આવ્યા છે. "2 લાખ ગ્રામ પંચાયતોને ઓપ્ટિકલ ફાઈબર દ્વારા જોડવામાં આવી છે અને 5 લાખ સામાન્ય સેવા કેન્દ્રો ડિજિટલ સેવાઓ આપી રહ્યા છે, જેના કારણે ડિજિટલ અર્થતંત્ર બાકીના અર્થતંત્ર કરતાં અઢી ગણું ઝડપથી વિસ્તરી રહ્યું છે" એમ શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ડિજિટલ ઈન્ડિયા બિન-ડિજિટલ ક્ષેત્રોને સમર્થન આપે છે, અને તેમણે પીએમ ગતિશક્તિ માસ્ટરપ્લાનના ઉદાહરણ દ્વારા આ વાત સમજાવી. તેમણે કહ્યું કે 'Call Before You Dig' એપ આ જ વિચારને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આનાથી બિનજરૂરી ખોદકામ અને નુકસાનના કિસ્સાઓ ઘટશે.

“આજનું ભારત ઝડપથી ડિજિટલ ક્રાંતિના આગલા પગલા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે”, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપી 5G રોલઆઉટ ધરાવતો દેશ છે કારણ કે માત્ર 125 થી વધુ શહેરોમાં 5G સેવાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે. 120 દિવસ અને 5G સેવાઓ દેશના અંદાજે 350 જિલ્લાઓમાં પહોંચી છે. ભારતના આત્મવિશ્વાસ પર પ્રકાશ ફેંકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભારત 5G રોલઆઉટના 6 મહિના પછી જ 6G વિશે ચર્ચા કરી રહ્યું છે. "આજે પ્રસ્તુત વિઝન ડોક્યુમેન્ટ આગામી થોડા વર્ષોમાં 6G રોલઆઉટ માટે મુખ્ય આધાર બનશે", તેમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

ભારતમાં સફળતાપૂર્વક વિકસિત ટેલિકોમ ટેક્નોલોજી વિશ્વના ઘણા દેશોનું ધ્યાન આકર્ષિત કરી રહી છે તેની નોંધ લેતા પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે 4G પહેલા ભારત માત્ર ટેલિકોમ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગકર્તા હતો, પરંતુ આજે તે ટેલિકોમ ટેક્નોલોજીનો સૌથી મોટો નિકાસકાર બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યો છે. વિશ્વ "ભારત 5G ની શક્તિ સાથે સમગ્ર વિશ્વની કાર્ય સંસ્કૃતિને બદલવા માટે ઘણા દેશો સાથે કામ કરી રહ્યું છે", તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તે 5G સાથે સંકળાયેલ તકો, બિઝનેસ મોડલ અને રોજગાર સંભવિતતાઓને સાકાર કરવામાં ઘણો આગળ વધશે. “આ 100 નવી લેબ ભારતની અનન્ય જરૂરિયાતો અનુસાર 5G એપ્લિકેશન વિકસાવવામાં મદદ કરશે. 5G સ્માર્ટ ક્લાસરૂમ હોય, ખેતી હોય, બુદ્ધિશાળી પરિવહન પ્રણાલી હોય કે હેલ્થકેર એપ્લીકેશન હોય, ભારત દરેક દિશામાં ઝડપથી કામ કરી રહ્યું છે”, તેમ પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું. ભારતના 5G ધોરણો વૈશ્વિક 5G સિસ્ટમનો ભાગ છે તેની નોંધ લેતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભારત ભવિષ્યની તકનીકોના માનકીકરણ માટે પણ ITU સાથે મળીને કામ કરશે. શ્રી મોદીએ રેખાંકિત કર્યું કે નવી ભારતીય ITU એરિયા ઓફિસ 6G માટે યોગ્ય વાતાવરણ બનાવવામાં પણ મદદ કરશે. પ્રધાનમંત્રીએ જાહેરાત કરતાં આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો કે ITUની વર્લ્ડ ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ સ્ટાન્ડર્ડાઇઝેશન એસેમ્બલી આવતા વર્ષે ઑક્ટોબરમાં દિલ્હીમાં યોજાશે જ્યાં વિશ્વભરના પ્રતિનિધિઓ ભારતની મુલાકાત લેશે.

સંબોધનના સમાપનમાં, પ્રધાનમંત્રીએ ભારતના વિકાસની ગતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો અને વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે ITUનું આ કેન્દ્ર મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. “આ દાયકો ભારતની ટેક-એડ છે. ભારતનું ટેલિકોમ અને ડિજિટલ મોડલ સરળ, સુરક્ષિત અને પારદર્શક છે અને દક્ષિણ એશિયાના તમામ મિત્ર દેશો તેનો લાભ લઈ શકે છે”, તેમ પ્રધાનમંત્રીએ અંતમાં જણાવ્યું હતું.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય સંચાર મંત્રી શ્રી અશ્વિની વૈષ્ણવ, કેન્દ્રીય વિદેશ મંત્રી ડૉ. સુબ્રહ્મણ્યમ જયશંકર, કેન્દ્રીય સંચાર રાજ્ય મંત્રી શ્રી દેવુસિંહ ચૌહાણ અને આંતરરાષ્ટ્રીય ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયનના મહાસચિવ શ્રીમતી ડોરેન-બોગદાન માર્ટિન આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

ITU એ સંયુક્ત રાષ્ટ્રની માહિતી અને સંચાર તકનીકો (ICTs) માટેની વિશિષ્ટ એજન્સી છે. જીનીવામાં મુખ્ય મથક, તે ક્ષેત્રીય કચેરીઓ, પ્રાદેશિક કચેરીઓ અને વિસ્તાર કચેરીઓનું નેટવર્ક ધરાવે છે. ભારતે એરિયા ઓફિસની સ્થાપના માટે ITU સાથે માર્ચ 2022માં યજમાન દેશ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. ભારતમાં એરિયા ઑફિસની પણ કલ્પના કરવામાં આવી છે કે તેમાં એક ઇનોવેશન સેન્ટર એમ્બેડ કરવામાં આવે જે તેને ITUની અન્ય એરિયા ઑફિસમાં અનન્ય બનાવે છે. એરિયા ઑફિસ, જે સંપૂર્ણ રીતે ભારત દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે, તે મહેરૌલી નવી દિલ્હી ખાતે સેન્ટર ફોર ડેવલપમેન્ટ ઑફ ટેલિમેટિક્સ (C-DoT) બિલ્ડિંગના બીજા માળે સ્થિત છે. તે ભારત, નેપાળ, ભૂતાન, બાંગ્લાદેશ, શ્રીલંકા, માલદીવ્સ, અફઘાનિસ્તાન અને ઈરાનને સેવા આપશે, રાષ્ટ્રો વચ્ચે સંકલન વધારશે અને આ ક્ષેત્રમાં પરસ્પર ફાયદાકારક આર્થિક સહયોગને પ્રોત્સાહન આપશે.

ભારત 6G વિઝન દસ્તાવેજ 6G (TIG-6G) પર ટેક્નોલોજી ઇનોવેશન ગ્રૂપ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે જેની રચના નવેમ્બર 2021માં વિવિધ મંત્રાલયો/વિભાગો, સંશોધન અને વિકાસ સંસ્થાઓ, શૈક્ષણિક, માનકીકરણ સંસ્થાઓ, ટેલિકોમ સેવા પ્રદાતાઓ અને ઉદ્યોગોના સભ્યો સાથે ભારતમાં 6G માટે રોડમેપ અને એક્શન પ્લાન માટે કરવામાં આવી હતી. 6G ટેસ્ટ બેડ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, ઉદ્યોગો, સ્ટાર્ટ-અપ્સ, MSMEs વગેરેને વિકસતી ICT ટેક્નોલોજીઓને ચકાસવા અને માન્ય કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડશે. ભારત 6G વિઝન ડોક્યુમેન્ટ અને 6G ટેસ્ટ બેડ દેશમાં નવીનતા, ક્ષમતા નિર્માણ અને ઝડપી ટેકનોલોજી અપનાવવા માટે સક્ષમ વાતાવરણ પૂરું પાડશે.

પીએમ ગતિ શક્તિ હેઠળ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સના સંકલિત આયોજન અને સંકલિત અમલીકરણના પ્રધાનમંત્રીના વિઝનનું ઉદાહરણ આપતા, કૉલ બિફોર યુ ડિગ (CBuD) એપ એ એક સાધન છે જે ઓપ્ટિકલ ફાઇબર કેબલ્સ જેવી અન્ડરલાઇંગ અસ્કયામતોને નુકસાન અટકાવવા માટે પરિકલ્પના કરવામાં આવ્યું છે, જે અસંકલિત ખોદકામને કારણે થાય છે અને ખોદકામથી દેશને દર વર્ષે આશરે રૂ. 3000 કરોડનું નુકસાન થાય છે. મોબાઇલ એપ્લિકેશન CBuD એસએમએસ/ઇમેઇલ સૂચનાઓ દ્વારા ઉત્ખનકો અને સંપત્તિના માલિકોને જોડશે અને કૉલ કરવા માટે ક્લિક કરો જેથી ભૂગર્ભ સંપત્તિની સલામતીની ખાતરી કરતી વખતે દેશમાં આયોજિત ખોદકામ થાય.

CBuD, જે દેશના શાસનમાં ‘સંપૂર્ણ-સરકારી અભિગમ’ અપનાવવાનું ઉદાહરણ આપે છે, તે વ્યવસાય કરવાની સરળતામાં સુધારો કરીને તમામ હિતધારકોને લાભ કરશે. તે સંભવિત ધંધાકીય નુકસાનને બચાવશે અને માર્ગ, ટેલિકોમ, પાણી, ગેસ અને વીજળી જેવી આવશ્યક સેવાઓમાં ઘટતા વિક્ષેપને કારણે નાગરિકોને થતી અગવડતા ઘટાડશે.

GP/JD

गुढीपाडव्याच्या या मंगल प्रसंगी, आपणां सर्वांना माझ्या शुभेच्छा. pic.twitter.com/BDfKtXBvPO

— Narendra Modi (@narendramodi) March 22, 2023