భారతదేశ వాతావరణ విధానం సుస్థిర అభివృద్ధి పేదరిక నిర్మూలనకు దిశానిర్దేశం చేస్తుందని, అదే సమయంలో వృద్ధి నుండి ఉద్గారాలను విడదీయడానికి అన్ని రంగాలలో ఇంధన సామర్థ్యాన్ని సాధించడానికి నిరంతరం కృషి చేస్తుందని కేంద్ర పర్యావరణ, అటవీ ,వాతావరణ మార్పుల శాఖ మంత్రి శ్రీ భూపేందర్ యాదవ్ అన్నారు. 'క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీల తదుపరి దశ' అంశంపై ఈరోజు న్యూఢిల్లీలో రైసినా డైలాగ్‌లో ఆయన మాట్లాడుతూ, 17 స్థిరమైన అభివృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించడానికి కేవలం ఏడు సంవత్సరాలు మాత్రమే మిగిలి ఉండగానే, ఐక్యరాజ్యసమితి క్రిటికల్ డికేడ్ ఆఫ్ యాక్షన్ మూడవ సంవత్సరంలోకి అడుగుపెడుతున్నామని అన్నారు. ప్ర‌ధాన మంత్రి శ్రీ న‌రేంద్ర మోదీ దార్శ‌నిక‌త‌తో కూడిన సార‌థ్యంలో క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాల‌సీల ముసాయిదా రూపొందించ‌డం , నిర్వ‌హించ‌డం భార‌త‌దేశంలో ప్ర‌ధాన దశకు మారింది.‘‘ అన్నారు. క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీలు  భారతీయ జీవన విధానమని, సుస్థిర అభివృద్ధి అనే పదం కొత్తగా ఉండవచ్చని, అయితే, ఆ భావన భారతీయ నైతిక విలువలలో అల్లుకుపోయిందని ఆయన అన్నారు.

ईशा वास्यमिदं सर्वं यत्किञ्च जगत्यां जगत्‌।

तेन त्यक्तेन भुञ्जीथा मा गृधः कस्यस्विद्धनम्‌ || (ईशोपनिषद् Verse १)

శ్రీ వశ్యామిదం సర్వం యత్కింకా జగత్యం జగత్ |

తెన త్యక్తేన భుఞ్జితా మా గృధః కస్యస్విద్ధనం ||

(ఈ కదిలే ప్రపంచంలోని అన్ని విషయాలు భగవంతునిచే ఆవరింపబడి ఉన్నాయని తెలుసుకోండి.అందువల్ల, త్యజించడంలో మీ ఆనందాన్ని కనుగొనండి, ఇతరులకు చెందినదాన్ని కోరుకోకండి.)

ప్రకృతి నుండి మీకు అవసరమైన దానికంటే ఎక్కువ తీసుకోకండి. ఎందుకంటే ప్రకృతి మానవ అవసరాలను తీర్చడానికి ఉంది, దురాశ వద్దు: అని భారతీయ తత్వం నొక్కి చెబుతోందని శ్రీ యాదవ్ అన్నారు. మనం తక్కువ వాడేవాళ్ళం, మనం వాడేవాటిని మళ్ళీ వాడేవాళ్ళం. వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ భారతీయ సంస్కృతిలో భాగం. భారతీయులు భూగోళ అనుకూల ప్రజలు అయినందున, ప్రపంచ జనాభాలో 17% కంటే ఎక్కువ ఉన్న దేశం, 1850 -2019 మధ్య అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు అందించిన 60% గ్లోబల్ క్యుములేటివ్ గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలలో 4% మాత్రమే భారత్ అందించిందని మంత్రి అన్నారు. నేటికీ, భారతదేశ తలసరి ఉద్గారాలు ప్రపంచంలోని తలసరి జి హెచ్ జి  ఉద్గారాలలో మూడింట ఒక వంతు కంటే తక్కువగా ఉన్నాయి.

వ్యవస్థాపిత పునరుత్పాదక ఇంధన సామర్థ్యంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా భారతదేశం 4వ స్థానంలో ఉందని, పవన వ్యవస్థాపన సామర్థ్యంలో 4వ స్థానంలో, సౌర వ్యవస్థాపన సామర్థ్యంలో 5వ స్థానంలో ఉందని శ్రీ యాదవ్ చెప్పారు. గత 9 సంవత్సరాలలో, భారతదేశంలో సౌరశక్తి స్థాపిత సామర్థ్యం 23 రెట్లు పెరిగింది. గడచిన 8.5 సంవత్సరాలలో భారతదేశస్థాపిత పునరుత్పాదక ఇంధన సామర్థ్యం 396% పెరిగిందని చెప్పడానికి తాను గర్వపడుతున్నానని ఆయన అన్నారు..క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీ ముందు వరసలోనూ,  భారతదేశ అభివృద్ధి నమూనాకు కేంద్ర బిందువుగా ఉందనడానికి ఈ ఈ గణాంకాలు నిదర్శనమని మంత్రి అన్నారు. అభివృద్ధి,  పర్యావరణ పరిరక్షణ కలిసి ఎలా సాగు తాయనే దానికి భారతదేశం ప్రపంచ ఉదాహరణగా అవతరించిందని చెప్పారు.

భారతదేశం జి20 ప్రెసిడెన్సీని స్వీకరించినందున, అది ఆదర్శంగా నిలుస్తుందని శ్రీ యాదవ్ అన్నారు.

మన ప్రధాన మంత్రి శ్రీ మోదీ నాయకత్వంలో భారతదేశం 2015లో సమర్పించిన దాని ప్రారంభ ఎన్ డి సి ఇప్పటికే ప్రతిష్టాత్మకమైన స్వభావాన్ని కలిగి ఉంది, గడువుకు 9 సంవత్సరాల ముందే అలా చేసిన ఏకైక జి20 సభ్యునిగా అవతరించింది. గడువుకు ముందే మనం మన ఎన్ డీ సి లక్ష్యాన్ని సాధించడమే కాకుండా, షర్మ్ ఎల్ షేక్‌లోని సి ఒ పి  27 లో మన దీర్ఘకాలిక తక్కువ ఉద్గార అభివృద్ధి వ్యూహ ప్రణాళికలతో పాటు మరింత ప్రతిష్టాత్మకమైన లక్ష్యాలను సాధించాలని కోరుకునే మన నవీకరించిన ఎన్ డి సి ని కూడా సమర్పించాము. దీనితో భారతదేశం  కొత్త లేదా నవీకరించిన ఎల్ టి- ఎల్ ఇ డి ఎస్ ను సమర్పించిన ఎంపిక చేసిన 58 దేశాల జాబితాలో చేరిందని ఆయన తెలిపారు.

మన దీర్ఘకాలిక తక్కువ ఉద్గార అభివృద్ధి వ్యూహం డాక్యుమెంట్ సి బి డి ఆర్- ఆర్ సి సూత్రాలతో పాటు వాతావరణ న్యాయం ,స్థిరమైన జీవనశైలి కి సంబంధించిన రెండు ప్రధాన స్తంభాలపై ఆధారపడి ఉందని శ్రీ యాదవ్ చెప్పారు.

వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కోవడం అనేది అనేక విభాగాల్లో కోతలకు దారితీస్తుందని, ఇక్కడ సమన్వయం, సమీకృత విధానం క్షేత్రస్థాయిలో స్పష్టమైన మార్పుకు సమర్థవంతమైన సాధనంగా పనిచేస్తుందని ఆయన అన్నారు. వాతావరణ మార్పులను పరిష్కరించడానికి,సుస్థిర వృద్ధిని కొనసాగించడానికి సమీకృత, సమగ్ర, ఏకాభిప్రాయ ఆధారిత విధానాన్ని తీసుకురావాలని భారతదేశ జి 20 ప్రెసిడెన్సీ భావిస్తోంది.

సుస్థిర అభివృద్ధి కి నిర్దిష్ట కార్యాచరణ కోసం క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీలు విధాన సాధనంగా పనిచేస్తాయని శ్రీ యాదవ్ అన్నారు. సస్టెయినబిలిటీ కాన్సెప్ట్ గురించి ప్రపంచం కష్టపడి నేర్చుకోవడం దురదృష్టకరం. అనాలోచిత వినియోగం, ప్రణాళికారహిత అభివృద్ధి అనేక దేశాల్లో ఆహార, ఇంధన భద్రతను ఎంతగా దెబ్బతీశాయో మనం ఇప్పుడు చూశామని ఆయన అన్నారు. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు అస్థిర రుణ ముప్పుతో కొట్టుమిట్టాడుతున్నాయని, అదే సమయంలో అభివృద్ధి చెందిన దేశాల అస్థిర వినియోగం, ఉత్పత్తి ప్రక్రియలకు బలవుతున్నాయని ఆయన అన్నారు.

ఇటీవల బెంగళూరులో ముగిసిన జీ20 తొలి ఎన్విరాన్మెంట్ అండ్ క్లైమేట్ సస్టెయినబిలిటీ వర్కింగ్ గ్రూప్ సమావేశం  ప్రాధాన్య అంశాలతో పాటు భూమి క్షీణత, సర్క్యులర్ ఎకానమీ, బ్లూ ఎకానమీపై దృష్టి సారించిందని కేంద్ర మంత్రి తెలిపారు. వాతావరణ కార్యాచరణను వేగవంతం చేయడం, సైన్స్, అంతరాలపై జీ20 దేశాల ప్రతినిధులు చర్చించారు. చెన్నైలో జరిగే జి 20 మంత్రుల స్థాయి సమావేశానికి విలువైన సూచనలు అందించడంలో ఈ చర్చలు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి.

జి 20 కోసం భారతదేశ సమ్మిళిత దార్శనికతకు అనుగుణంగా, జి 20 ,జి 20యేతర దేశాలకు చెందిన భాగస్వాములు ,ఆలోచనాపరులను ఏకతాటిపైకి తీసుకురావడానికి ఉద్దేశించిన 'జి 20 గ్లోబల్ రీసెర్చ్ ఫోరం' ను ప్రవేశపెట్టడం సంతోషంగా ఉందని, ఇది జి 20 కీలక ప్రాధాన్యతల చుట్టూ సంభాషణలను ఉత్తేజపరిచే కొత్త స్వరాలు, ఆలోచనలను జోడించడానికి ఉద్దేశించిందని ఆయన అన్నారు.

2023-2024 కేంద్ర బడ్జెట్ గురించి శ్రీ యాదవ్ మాట్లాడుతూ, ఇది గ్రీన్ ఇండియా నిర్మాణానికి బలమైన పునాదిగా పనిచేస్తుందని అన్నారు. 'సప్తర్షి' ప్రాధాన్య ప్రాంతాలను కేటాయించడం ద్వారా, హరిత ,సుస్థిర వృద్ధి ద్వారా ప్రతి పౌరుడిని శక్తివంతం చేయడానికి లక్ష్య ప్రయత్నాలను ప్రారంభించామని ఆయన అన్నారు.

ప్రవర్తనా మార్పులను ప్రేరేపించడంపై ప్రధానంగా దృష్టి సారించి, గ్రీన్ బడ్జెట్ లో ప్రవేశపెట్టిన గ్రీన్ క్రెడిట్ ప్రోగ్రామ్ వాతావరణ మార్పులను తగ్గించడానికి, అనుకూల సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడానికి ,పర్యావరణం యొక్క మొత్తం స్థితిని మెరుగుపరచడంలో సహాయపడటానికి రూపొందించబడిందని ఆయన చెప్పారు.

పర్యావరణ (రక్షణ) చట్టం కింద సుస్థిర పద్ధతులకు కట్టుబడి ఉన్న కంపెనీలు, వ్యక్తులు ,స్థానిక సంస్థలను ప్రభుత్వం ప్రోత్సహిస్తుంది. అటువంటి కార్యకలాపాల కోసం అదనపు వనరులను సమీకరించడంలో సహాయపడుతుంది.

అదేవిధంగా, నేషనల్ హైడ్రోజన్ మిషన్ కు రూ .19,700 కోట్లు కేటాయించడం గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిని పెంచడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని, ఇది దేశంలోని డీకార్బోనైజేషన్ మార్గంలో, ముఖ్యంగా రిఫైనరీలు, బొగ్గు ,ఉక్కు కర్మాగారాలు వంటి కీలక రంగాలలో గణనీయంగా ఉంటుందని ఆయన అన్నారు.

2070 నాటికి 'లైఫ్ స్టైల్ ఫర్ ఎన్విరాన్ మెంట్ (ఎల్ ఐఎఫ్ ఈ)', 'పంచామృతం', నికర జీరో కర్బన ఉద్గారాలు లక్ష్యంగా బడ్జెట్ కీలక ప్రకటనలు చేసిందని శ్రీ యాదవ్ తెలిపారు. బడ్జెట్ లో పేర్కొన్న హరిత వృద్ధి నిబంధనలు దేశాన్ని సుస్థిర లక్ష్యాలను చేరుకోవడానికి స్థిరమైన మార్గంలో ఉంచుతాయి.

వసుధైక కుటుంబం - ఒకే భూమి, ఒకే కుటుంబం, ఒకే భవిష్యత్తు అనే నినాదం ప్రపంచాన్ని ఉమ్మడి ఆసక్తి, ఉమ్మడి భవిష్యత్తు కలిగిన కుటుంబంగా పునర్నిర్మిస్తుందని మంత్రి అన్నారు.

సవాళ్లను ఎదుర్కోవడానికి మెరుగైన ప్రపంచ క్రమాన్ని సృష్టించే ప్రయత్నాలలో చేరాల్సిన అవసరాన్ని ఇది నొక్కి చెబుతుంది. ప్రపంచ వాతావరణ కార్యాచరణలో వ్యక్తిగత ప్రయత్నాలను ముందంజలోకి తీసుకురావాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కిచెబుతూ

ప్రధాన మంత్రి పిలుపు మిషన్ ఎల్ఐఎఫ్ఈ ఇదే స్ఫూర్తిని కలిగివుందని

అన్నారు.

ప్రపంచ వాతావరణ చర్యలో వ్యక్తిగత ప్రయత్నాలను ముందంజలోకి తీసుకురావాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కిచెబుతూ, ఈజిప్టులోని కాప్ 27 ఇండియా పెవిలియన్ లో కనిపించిన ఎల్ ఐ ఎఫ్ ఇ అనే ఏకవాక్య ప్రజా ఉద్యమం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తృత ఆదరణ పొందుతోందని ఆయన అన్నారు. ఉద్యమ దార్శనిక స్వభావాన్ని విద్యావేత్తలు, రాజకీయ నాయకులు కూడా ప్రశంసించారని తెలిపారు.

ఈ రోజు భారతదేశం ప్రపంచంలోనే అత్యంత ప్రతిష్టాత్మక క్లీన్ ఎనర్జీ మార్పు కు నాయకత్వం వహిస్తోందని శ్రీ యాదవ్ అన్నారు. వాతావరణ మార్పులను దేశీయంగా దృఢంగా పరిష్కరించడమే కాకుండా, ప్రపంచం కోసం భారతదేశం చర్యలు, నిర్వహణ కొనసాగుతుంది, ఇది స్వచ్ఛమైన , సరసమైన ఇంధనాన్ని అందరికీ అందుబాటులోకి తీసుకురావడానికి , సౌర సామర్థ్యం పుష్కలంగా ఉన్న దేశాలతో అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని పెంపొందించడానికి ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ దార్శనికత.

ప్రపంచవ్యాప్త గ్రిడ్ నుంచి అన్ని వేళలా స్వచ్ఛమైన విద్యుత్ లభ్యత, నిల్వ అవసరాన్ని తగ్గించడం, సోలార్ ప్రాజెక్టుల సాధ్యాసాధ్యాలను పెంచడం కోసం కాప్ 26 సందర్భంగా ప్రధాని 'గ్రీన్ గ్రిడ్స్ ఇనిషియేటివ్ - వన్ సన్, వన్ వరల్డ్, వన్ గ్రిడ్'ను ప్రారంభించారని మంత్రి చెప్పారు.

కేంద్ర క్యాబినెట్ ఆమోదించిన అంతర్జాతీయ సంస్థగా ఆమోదం పొందిన లీడ్ ఐటీ, కొయలిషన్ ఫర్ డిజాస్టర్ రిసిలెంట్ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్ (సీడీఆర్ఐ) వంటి కార్యక్రమాలు ప్రపంచ స్థాయిలో భారత్ నాయకత్వానికి నిదర్శనమన్నారు. క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీలను గ్లోబల్ ఫ్రేమ్ వర్క్ గా మార్చడంలో భారతదేశ సంకల్పాన్ని ఈ కార్యక్రమాలు తెలియజేస్తున్నాయని ఆయన అన్నారు.

వాతావరణ మార్పుల గురించి ప్రతిదీ చెడ్డది కాదని, కనీసం ఈ పదం మనకు నేర్పిందని, ఇది 'మార్పులు' గా పరిగణించబడే ఉత్తమమైన వాతావరణాన్ని కూడా ఒక స్థాయికి మించి దుర్వినియోగం చేస్తే. గత దశాబ్ద కాలంలో ఈ మార్పు ఆందోళనకరంగా

కనిపిస్తుందని ఆయన అన్నారు. గత దశాబ్ద కాలంలో ఈ మార్పు ఆందోళనకరంగా కనిపిస్తోందని ఆయన అన్నారు. ఈ సంక్షోభం వాణిజ్యం,  ఆర్థికానికి సంబంధించిన ఇతర ప్రపంచ సంక్షోభాల కంటే పూర్తిగా భిన్నమైనదని మనం అర్థం చేసుకోవాలని, అందువల్ల సాంప్రదాయిక ప్రతిస్పందనలు , విపత్తు నుండి లాభం పొందే ధోరణిని నివారించాల్సిన అవసరం ఉందని తాను ముఖ్యంగా గ్లోబల్ నార్త్ స్నేహితులకు గుర్తు చేయాలనుకుంటున్నానని ఆయన అన్నారు. క్లైమేట్ యాక్షన్ పేరుతో గ్రీన్ వాషింగ్, చారిత్రక బాధ్యతలను రద్దు చేయడం, రక్షణవాదాన్ని ఆపాల్సిన అవసరం ఉందన్నారు.

తాను ఒక అభిప్రాయాన్ని రుద్దదలచుకోలేదని, ఆకాంక్షను రెచ్చగొట్టాలని అనుకుంటున్నానని శ్రీ యాదవ్ అన్నారు. నౌరు నుంచి రష్యా వరకు, బురుండి నుంచి అమెరికా వరకు, పచ్చని, పరిశుభ్రమైన ప్రపంచాన్ని మనకూ, మన భావితరాలకు అందించాలనే ఆకాంక్షను ఆయన వ్యక్తం చేశారు. జి 20 అధ్యక్ష పదవి ద్వారా, భారతదేశం తన భాగస్వాములతో కలిసి వాతావరణ కార్యాచరణ , సుస్థిర అభివృద్ధి కోసం ఒక సమగ్రమైన రోడ్ మ్యాప్ ను ముందుకు తెస్తుందని తాను విశ్వసిస్తున్నానని, ఇది దేశీయంగా,  అంతర్జాతీయంగా క్లైమేట్ స్మార్ట్ పాలసీలను రూపొందించే విషయంలో గ్లోబల్ సౌత్ ఆందోళనలను కేంద్రంగా ఉంచుతుందని ఆయన అన్నారు.

*****