સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સિસ (CBDT) એ આકારણી વર્ષ 2023-24 માટે તારીખ 10.02.2023 અને 14.02.2023ના નોટિફિકેશન નંબર 4 અને 5 દ્વારા આવકવેરા રિટર્ન ફોર્મ્સ (ITR ફોર્મ્સ) સૂચિત કર્યા છે. આ ફોર્મ 1લી એપ્રિલ 2023થી અમલમાં આવશે અને અગાઉથી સૂચિત કરવામાં આવ્યા છે જેથી કરીને આગામી આકારણી વર્ષની શરૂઆતમાં જ રિટર્ન ફાઇલ કરી શકાય.

કરદાતાઓની સુવિધા અને ફાઇલિંગની સરળતા માટે ગયા વર્ષના ITR ફોર્મની સરખામણીએ આ વર્ષના ITR ફોર્મમાં કોઈ નોંધપાત્ર ફેરફારો કરવામાં આવ્યા નથી. આવકવેરા અધિનિયમ, 1961ના સુધારામાં જરૂરી નાના ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે.

ITR ફોર્મ 1 (સહજ) અને ITR ફોર્મ 4 (સુગમ) એ ખૂબ જ સરળ સ્વરૂપો છે જે મોટાભાગના નાના અને મધ્યમ કરદાતાઓ ભારતમાં જોવા મળશે. સહજ આ ફોર્મ કોઈપણ એવા નિવાસી દ્વારા ભરી શકાય છે જેની આવક રૂ. 50 લાખ સુધી હોય અને જેમની પાસે પગાર, પોતાનું મકાન, અન્ય સ્ત્રોત (વ્યાજ વગેરે) અને રૂ. 5 હજાર સુધીની કૃષિ આવક હોય. ફોર્મ સુગમ વ્યક્તિઓ, હિંદુ અવિભાજિત કુટુંબો અને પેઢીઓ (મર્યાદિત જવાબદારી ભાગીદારી સિવાયના) નિવાસી દ્વારા ફાઇલ કરી શકાય છે જેમની કુલ આવક રૂ. 50 લાખ સુધીની છે અને જેમની વેપાર અને વ્યવસાયમાંથી આવક કલમ 44AD, 44ADA અથવા 44AE હેઠળ અનુમાનિત ધોરણે ગણવામાં આવે છે.

વેપાર અથવા વ્યવસાયમાંથી આવક ધરાવતી વ્યક્તિઓ (અને સહજ ફાઇલ કરવા માટે પાત્ર નથી) અને હિન્દુ અવિભાજિત પરિવારો ITR ફોર્મ 2 ફાઇલ કરી શકે છે જ્યારે વેપાર અથવા વ્યવસાયમાંથી આવક ધરાવતા લોકો ITR ફોર્મ 3 ફાઇલ કરી શકે છે. વ્યક્તિઓ સિવાયની વ્યક્તિઓ, હિન્દુ અવિભાજિત પરિવારો અને કંપનીઓ એટલે કે ભાગીદારી કંપની, મર્યાદિત જવાબદારી ભાગીદારી કંપની વગેરે. ITR ફોર્મ 5 ફાઇલ કરી શકાય છે. કલમ 11 હેઠળ મુક્તિનો દાવો કરતી કંપનીઓ સિવાયની કંપનીઓ ITR ફોર્મ 6 ફાઇલ કરી શકે છે. ટ્રસ્ટ, રાજકીય પક્ષો, સખાવતી સંસ્થાઓ વગેરે. જેઓ એક્ટ હેઠળ મુક્તિનો દાવો કરે છે તેઓ ITR ફોર્મ 7 ફાઇલ કરી શકે છે.

ITR ફાઇલિંગ પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે, આ વર્ષે તમામ ITR ફોર્મને સમય પહેલા સૂચિત કરવામાં આવ્યા છે અને ગયા વર્ષની સરખામણીમાં ITR ફોર્મ ભરવાની પ્રક્રિયામાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી. સૂચિત ITR ફોર્મ વિભાગની વેબસાઇટ www.incometaxindia.gov.in પર ઉપલબ્ધ રહેશે.

YP/GP/JD