২০২২ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে বিশ্বত বহনক্ষম জীৱনশৈলীৰ প্ৰসাৰৰ বাবে মিছন লাইফ আৰম্ভ কৰে। মিছন লাইফৰ মূল উপাদানসমূহ, অৰ্থাৎ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ বহনক্ষম জীৱনশৈলী আৰু বহনক্ষম খৰচৰ ধৰণসমূহ চিঅ’পি ২৭ৰ শৰ্ম এল শ্বেখ ৰূপায়ণ পৰিকল্পনাৰ মূল সিদ্ধান্তসমূহত উল্লেখ কৰা হৈছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ভাৰতলৈ চিতাক পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰাটো এই প্ৰজাতিটো সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাৰ আন এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাইলৰ খুঁটি আছিল। ২০২২ চনৰ প্ৰধান কৃতিত্বসমূহ হ’লঃ-

পৰিৱেশৰ বাবে জীৱনশৈলী-LiFE

ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ২০২১ চনৰ অক্টোবৰ-নৱেম্বৰ মাহত গ্লাছগোত অনুষ্ঠিত CoP26 ত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰীযুত নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে মিছন লাইফ (পৰিৱেশৰ বাবে জীৱনশৈলী)ৰ বাবে এক গ্লোবেল আহ্বান জনায় ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ দ্বাৰা নগৰ, ২০২২ চনৰ ২০ অক্টোবৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব মিষ্টাৰ এণ্টনিঅ’ গুটেৰেছৰ উপস্থিতিত।

ভাৰতে COP 27 সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল, য’ত পৰিৱেশৰ বাবে জীৱনশৈলী(LiFE)ৰ বিষয়বস্তু মূলসুঁতিলৈ অনাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল। COP 27 সন্মিলনত ভাৰতীয় পেভিলিয়নত লাইফৰ বিষয়বস্তুৰ ওপৰত বিভিন্ন ধৰণে আলোকপাত কৰা হয়-মডেল, দৃশ্য প্ৰদৰ্শন, কাৰ্য্যকলাপ আৰু বিভিন্ন কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়, ৰাজ্য চৰকাৰ, ৰাষ্ট্ৰসংঘ আৰু বহুপক্ষীয় সংগঠন, ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগ, থিংক টেংক, ব্যক্তিগত অংশগ্ৰহণেৰে ৪৯টা পাৰ্শ্বীয় অনুষ্ঠান খণ্ড, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা আৰু নাগৰিক সমাজৰ সংগঠন।

ভাৰতে সকলো দেশকে লাইফ আন্দোলনত যোগদান কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনায় যিটো জনপন্থী আৰু গ্ৰহ সমৰ্থক প্ৰচেষ্টা, যিয়ে বিশ্বক মনহীন আৰু অপচয়মূলক ব্যৱহাৰৰ পৰা প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ মননশীল আৰু ইচ্ছাকৃত ব্যৱহাৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰিব বিচাৰিছে।

‘শ্বাৰ্ম আল শ্বেখ ৰূপায়ণ পৰিকল্পনা’ শীৰ্ষক ইউএনএফচিচিচি চিঅ’পি২৭ৰ কভাৰ সিদ্ধান্তত ‘জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ প্ৰচেষ্টাৰ বাবে বহনক্ষম জীৱনশৈলী আৰু খৰচ আৰু উৎপাদনৰ বহনক্ষম আৰ্হিলৈ পৰিৱৰ্তনৰ গুৰুত্ব’ লক্ষ্য কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও ‘যত্ন, সম্প্ৰদায় আৰু সহযোগিতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি উন্নয়ন আৰু বহনক্ষমতাৰ আৰ্হিক লালন-পালন কৰাৰ লগতে জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তনক প্ৰসাৰিত কৰা শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এনে এক পদ্ধতি অনুসৰণ কৰাৰ গুৰুত্ব’ উল্লেখ কৰা হৈছে।

LiFE সন্দৰ্ভতCOP 27ত ভাৰত

COP 27 ত ভাৰতে লাইফ – পৰিৱেশৰ বাবে জীৱনশৈলীৰ বিষয়বস্তুৰ ওপৰত এটা পেভিলিয়ন স্থাপন কৰে। লাইফেৰ বাৰ্তা বিয়পোৱাৰ উদ্দেশ্যে লাইফেৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কেইবাটাও অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হৈছিল।

১৪ নৱেম্বৰ ২০২২ তাৰিখে লাইফ ইভেণ্টৰ বাবে উৎসৰ্গা কৰা হৈছিল। তেনে এটা অনুষ্ঠান আছিল: MoEFCCআৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘ (ভাৰতত ৰাষ্ট্ৰসংঘ)ৰ দ্বাৰা আয়োজিত “Understanding the Concept of Life”। অনুষ্ঠানত ই এফ চি চি (এইচ এম ই এফ চি চি)ৰ মন্ত্ৰী শ্ৰী ভূপেন্দ্ৰ যাদৱ; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী (ইউএনইপি)ৰ কাৰ্যবাহী সচিব শ্ৰীমতী ইংগাৰ এণ্ডাৰছন; ইউএনএফচিচিচিৰ উপ কাৰ্যবাহী সম্পাদক মিষ্টাৰ ওভাইছ ছাৰ্মাদ; লৰ্ড নিকোলাছ ষ্টাৰন, আই জি পেটেল চেয়াৰ অৱ ইকনমিক্স এণ্ড গভৰ্ণমেণ্ট, লণ্ডন স্কুল অৱ ইকনমিক্স; আৰু ইউএনডিপিৰ সহযোগী প্ৰশাসক শ্ৰীমতী উছা ৰাও-মোনাৰী আৰু সমগ্ৰ বিশ্বৰ অন্যান্য গণ্যমান্য ব্যক্তিসকল। অনুষ্ঠানৰ সময়ত MoEFCC-UNDP কম্পেণ্ডিয়াম ‘প্ৰয়াস ছে প্ৰভাব টক’ উন্মোচন কৰা হয়।

সেইদিনা এইচএমইএফচিচিয়ে ভাৰতৰ দীৰ্ঘম্যাদী কম কাৰ্বন উন্নয়ন কৌশল আৰম্ভ কৰে। এই নথিখন ইউএনএফচিচিচিৰ ওচৰত দাখিল কৰাৰ লগে লগে ভাৰতে বিশ্বৰ ৬০খনতকৈও কম দেশৰ নিৰ্বাচিত গোটত যোগদান কৰিলে।

এম অ’ ই এফ চি চি আৰু ইউ এন ডি পিৰ অধীনত নেশ্যনেল মিউজিয়াম অৱ নেচাৰেল হিষ্ট্ৰীয়ে (এন এম এন এইচ) যৌথভাৱে “In Our LiFEtime” অভিযান আৰম্ভ কৰিছিল যাতে ১৮ৰ পৰা ২৩ বছৰৰ ভিতৰৰ যুৱক-যুৱতীসকলক বহনক্ষম জীৱনশৈলীৰ বাৰ্তাবাহক হ’বলৈ উৎসাহিত কৰে। এই অভিযানত বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ যুৱক-যুৱতীসকলক জলবায়ু কাৰ্য্যৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা স্বীকৃতি দিয়াৰ কল্পনা কৰা হৈছিল যিয়ে লাইফেৰ ধাৰণাটোৰ সৈতে অনুৰণন ঘটায়।

ইণ্ডিয়া পেভিলিয়নত “ট্ৰেন্সফৰ্মেটিভ সেউজ শিক্ষা: ভাৰতৰ পৰা অভিজ্ঞতা” অনুষ্ঠানতো অংশগ্ৰহণ কৰে কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে। পাৰ্শ্বীয় অনুষ্ঠানটোত এনএমএনএইচ, এমঅ’ইএফচিচি আৰু জিআইজেড, জিএমবিএইচৰ বিষয়া আৰু বিশেষজ্ঞসকলে উদ্ভাৱনী কৌশল, সঁজুলি আৰু পদ্ধতিৰ জৰিয়তে শিশুসকলৰ মাজত পৰিৱেশৰ বাবে বহনক্ষম জীৱনশৈলীক উৎসাহিত কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। এইচএমইএফচিচিয়ে এনএমএনএইচে সংগ্ৰহ কৰা বহনক্ষম জীৱনশৈলীৰ ওপৰত ভাৰতীয় স্কুলীয়া ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ চিত্ৰকলাৰ আধাৰত কিতাপ, কেলেণ্ডাৰ, পোষ্টকাৰ্ড, বুকমাৰ্ক আৰু পোষ্টাৰ মুকলি কৰে। এই উপলক্ষে মাননীয় মন্ত্ৰী মহোদয়ে সেউজ পৰিৱৰ্তনশীল শিক্ষাৰ ওপৰত এটি চুটি ভিডিঅ’ও মুকলি কৰে।

শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ সৈতে সংগতি ৰাখি নতুন আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তি মন্ত্ৰালয় (এমএনআৰই); আইৰেডা; ভাৰতীয় সৌৰ শক্তি নিগম (SECI); আৰু কাউন্সিল অন এনাৰ্জি, এনভাইৰনমেণ্ট এণ্ড ৱাটাৰ (চিইইডব্লিউ)-এ ২০২২ চনৰ ৮ নৱেম্বৰত এক পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ আয়োজন কৰিছিল, য’ত শক্তিৰ প্ৰৱেশ, পৰিৱৰ্তন, আৰু দক্ষতাৰ ওপৰত ভাৰতৰ অসংখ্য পদক্ষেপক লাইফেৰ নীতিৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ ওপৰত আলোচনা কৰা হৈছিল ভাৰতৰ জি-২০ৰ ৰাষ্ট্ৰপতিত্ব।

২০২২ চনৰ ৮ নৱেম্বৰত হিমাদ্ৰী এনাৰ্জি ইণ্টাৰনেশ্যনেল, শক্তি বহনক্ষম শক্তি ফাউণ্ডেশ্যন আৰু ৰিনিউ পাৱাৰকে ধৰি তিনিটা সংস্থাই একেলগে জীৱনৰ বিষয়বস্তুৰ আধাৰত শক্তি পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত এক অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰে। ইয়াত পৰিৱেশৰ সুবিধা, জীৱিকাৰ নূন্যতম ক্ষতিৰ বাবে নীতিগত হস্তক্ষেপ, আৰু সতৰ্ক আৰু অভিলাষী হোৱাৰ লগতে দক্ষ কৰ্মশক্তি সৃষ্টিৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল, কম কাৰ্বন ব্যৱস্থালৈ পৰিৱৰ্তন হোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ এটা সিদ্ধান্ত আছিল কম কাৰ্বনযুক্ত লক্ষ্যসমূহক উন্নয়ন সম্পৰ্কীয় লক্ষ্যৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা যিটো জলবায়ুৰ লক্ষ্যসমূহৰ দীৰ্ঘম্যাদী বহনক্ষম ৰূপায়ণৰ বাবে অপৰিহাৰ্য।

চাৰ্কুলাৰ ইক’নমিৰ প্ৰসাৰঃ আৱৰ্জনাৰ পৰা সম্পদ

১৫.০৮.২০২১ তাৰিখে ৭৫ সংখ্যক স্বাধীনতা দিৱস উপলক্ষে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে দেশবাসীক দিয়া ভাষণত ভাৰতৰ "মিছন চাৰ্কুলাৰ ইক’নমি"ৰ পদক্ষেপৰ কথা উল্লেখ কৰে। বিভিন্ন শ্ৰেণীৰ আৱৰ্জনাসমূহৰ বাবে চাৰ্কুলাৰ ইক’নমিৰ (CE) কাৰ্য্য পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ নিটি আয়োগে ১১খন সমিতি গঠন কৰিছে।

চাৰ্কুলাৰ ইক’নমিৰ পদক্ষেপৰ বাবে ১০টা শ্ৰেণীৰ আৱৰ্জনা লিথিয়াম আয়ন বেটাৰী, ই-আৱৰ্জনা, বিষাক্ত আৰু বিপজ্জনক ঔদ্যোগিক আৱৰ্জনা, স্ক্ৰেপ মেটাল (লৌহ আৰু অলৌহ), টায়াৰ আৰু ৰবৰ, জীৱনৰ শেষৰ বাহন, জিপচম, ব্যৱহৃত তেল, সৌৰ পেনেল আৰু পৌৰসভাৰ কঠিন আৱৰ্জনা চূড়ান্ত কৰা হৈছে। লগতে এইবোৰৰ কাম চলি আছে। এই কাৰ্য্য পৰিকল্পনাসমূহ ৰূপায়ণৰ অগ্ৰগতিৰ ওপৰত নিজ নিজ ন’ডেল মন্ত্ৰালয়সমূহে সমন্বয় সাধন কৰি আছে। পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয় হৈছে টায়াৰ আৰু ৰবৰৰ বাবে চক্ৰীয় অৰ্থনীতি কাৰ্য্য পৰিকল্পনাৰ বাবে ন’ডেল মন্ত্ৰালয় আৰু অন্যান্য চি ই কাৰ্য্য পৰিকল্পনাৰ বাবে অংশীদাৰ মন্ত্ৰালয়।

ৰাষ্ট্ৰীয় বিশুদ্ধ বায়ু কাৰ্যসূচী (এনচিএপি)

পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয়ে ২০১৯ চনৰ ১০ জানুৱাৰীৰ পৰা চহৰ আৰু আঞ্চলিক পৰ্যায়ত বায়ু প্ৰদূষণৰ মাত্ৰা হ্ৰাস কৰাৰ বাবে কাৰ্য্যসমূহৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ কৌশল হিচাপে ৰাষ্ট্ৰীয় বিশুদ্ধ বায়ু কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ কৰি আহিছে ভাৰতত। NCAP & XVFC ৰ অধীনত NCAP & XVFC ৰ অধীনত আজিলৈকে ৭১০০ কোটি টকা মুকলি কৰা হৈছে, যাৰ বাবে city action plan ৰ অধীনত নিৰ্ধাৰিত কাৰ্য্যসমূহ ৰূপায়ণ কৰা হৈছে। এই বুজাবুজি চুক্তিৰ বাবে ২০২১-২২ৰ পৰা ২০২৫-২৬ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে বায়ুৰ গুণাগুণ উন্নত কৰাৰ বাবে বছৰভিত্তিক নিৰ্দিষ্ট লক্ষ্যসমূহ চিপিচিবি, এছপিচিবি আৰু ইউএলবিৰ মাজত এনচিএপি চহৰসমূহৰ সৈতে আৰু এক্সভিএফচিৰ অধীনত এমঅ’ইএফ এণ্ড চিচি, ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু নগৰীয়া স্থানীয় সংস্থাসমূহৰ মাজত ৪২টা এমপিচিৰ সৈতে স্বাক্ষৰ কৰা হৈছে।

ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ পৰিকল্পনা: এনচিএপিৰ অধীনত ৭টা লাইন মন্ত্ৰালয়ৰ পৰা এক বিস্তৃত কাৰ্য্য পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰা হৈছে য’ত ভাৰত চৰকাৰৰ বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়/ বিভাগৰ কাৰ্য্য পৰিকল্পনা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়/ বিভাগৰ আঁচনি/ কাৰ্যসূচীৰ অভিসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত।

ৰাজ্যিক কাৰ্য্য পৰিকল্পনা প্ৰক্ৰিয়া চলি আছে আৰু এতিয়ালৈকে ১০খন ৰাজ্য/ কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ পৰা লাভ কৰা হৈছে। চহৰৰ কাৰ্য্য পৰিকল্পনা চহৰসমূহে এনে কাৰ্য্যকলাপ ৰূপায়ণৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে, যিয়ে বায়ুৰ গুণাগুণ উন্নত কৰাত সহায় কৰে। সামৰ্থ্য বিকাশৰ বাবে আৰু চহৰৰ কাৰ্য্য পৰিকল্পনা ফলপ্ৰসূ ৰূপায়ণৰ বাবে ১৩১টা এনএচিত ৮৮টা ইনষ্টিটিউট অৱ ৰেপুটছ (আইঅ’আৰ) নিযুক্ত কৰা হৈছে।

ৰাজ্যখনৰ অংশীদাৰসকলৰ সংবেদনশীলতা, জ্ঞান বিনিময় আৰু সামৰ্থ্য বিকাশৰ বাবে ম’ইএফ এণ্ড চিচিয়ে আঞ্চলিক কৰ্মশালা অনুষ্ঠিত কৰে (এতিয়ালৈকে ৩খন আঞ্চলিক কৰ্মশালা অনুষ্ঠিত কৰা হৈছে আৰু ওড়িশাত ভিএইউৰ ওপৰত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলন)।

ভাৰতত ক্লাইমেট একচন আৰু ভাৰতৰ নেতৃত্বৰ ভূমিকাক দিল্লীৰ এইচ চিয়ে শলাগ লৈছে

ভাৰত চৰকাৰে বিতং বিশদ প্ৰতিবেদন দাখিল কৰাৰ লগতে কেবিনেটে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্ধাৰিত অৱদানত অনুমোদন জনোৱাৰ কথাও আদালতৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰিছে। ২০৭০ চনৰ ভিতৰত ভাৰতৰ দীৰ্ঘম্যাদী লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ দিশত এয়া এক পদক্ষেপ।

ইয়াৰ উপৰিও আদালতৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰা হয় যে কেবিনেটৰ অনুমোদন প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে COP-26 ত জলবায়ু লক্ষ্য বৃদ্ধিৰ ঘোষণাৰ সৈতে মিল আছে আৰু ভাৰতে এতিয়া নিজৰ জিডিপিৰ নিৰ্গমনৰ তীব্ৰতা ৪৫ শতাংশ লৈকে হ্ৰাস কৰিবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ ২০৩০ চনত। প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ COP-26-Life অৰ্থাৎ Lifestyle for Environment য়ে বিশ্ব সম্প্ৰদায়ৰ বাবে আন্দোলনৰ প্ৰস্তাৱ আৰু ২০২১-৩০ বৰ্ষৰ বাবে স্বচ্ছ শক্তিৰ বাবে দেশত কৰা সকলো প্ৰচেষ্টা আদালতৰ সচেতনতাত আনিছিল।

জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ নিশ্চিত কৰাৰ লগতে অনাগত প্ৰজন্মক উন্নত পৰিৱেশ প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয়ে কৰা আন্তৰিক প্ৰচেষ্টাক আদালতে শলাগ লয়।

ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ কাঠামো চুক্তি (UNFCCC)ৰ পেৰিছ চুক্তি

ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ কাঠামো চুক্তিৰ (UNFCCC) পেৰিছ চুক্তিৰ ৪ নং অনুচ্ছেদৰ ১৯ নং অনুচ্ছেদত কোৱা হৈছে যে, "সকলো পক্ষই দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে সেউজ গৃহ গেছৰ কম নিৰ্গমনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি উন্নয়ন কৌশল প্ৰণয়ন আৰু আলোচনা কৰাৰ চেষ্টা কৰিব লাগিব।" অনুচ্ছেদ ২ৰ পোহৰত বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিস্থিতি অনুসৰি তেওঁলোকৰ সাধাৰণ, কিন্তু পৃথক দায়িত্ব আৰু নিজ নিজ সামৰ্থ্যৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি।

ওপৰৰ কথাখিনি মনত ৰাখি ভাৰতে ইউএনএফচিচিৰ ২৭ সংখ্যক দল সন্মিলনত (COP-27) দীৰ্ঘম্যাদী কম কাৰ্বন উন্নয়ন কৌশল আৰম্ভ কৰে। ২০২২ চনৰ ৬-১৮ নৱেম্বৰৰ ভিতৰত COP 27লৈ ভাৰতীয় প্ৰতিনিধি দলটোক নেতৃত্ব দি থকা কেন্দ্ৰীয় পৰিৱেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰী শ্ৰী ভূপেন্দ্ৰ যাদৱে এই কৌশল আৰম্ভ কৰে। এই মুক্তিৰ লগে লগে ভাৰতে ৬০খনতকৈও কম দেশৰ তালিকাত যোগদান কৰে যিয়ে নিজৰ এল টি এল ই ডি ইউ এন এফ চি চি চিত জমা দিছে।

ভাৰতত চিতাৰ পৰিচয়

ভাৰতীয় প্ৰান্তৰত শেষৰটো চিতা ১৯৪৭ চনত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছিল য’ত ছত্তীশগড় ৰাজ্যৰ কোৰিয়া জিলাৰ ছাল (Shorearobusta) বনাঞ্চলত তিনিটা চিতা গুলীচালনা কৰা হৈছিল। ভাৰতত চিতা বিলুপ্তিৰ মূল কাৰণ আছিল কৰ্চিং, বাউন্টি আৰু ক্ৰীড়া চিকাৰৰ বাবে বন্যপ্ৰাণীৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰত ধৰা পেলোৱা, ফলস্বৰূপে চিকাৰৰ ভিত্তি হ্ৰাস পোৱাৰ লগতে ব্যাপক বাসস্থানৰ ৰূপান্তৰ আৰু ১৯৫২ চনত চৰকাৰে চিতা বিলুপ্ত বুলি ঘোষণা কৰে।

ভাৰত চৰকাৰে নামিবিয়া গণৰাজ্যৰ সৈতে জি টু জি পৰামৰ্শমূলক বৈঠক আৰম্ভ কৰে যাৰ শিখৰত উপনীত হয় ২০২২ চনৰ ২০ জুলাইত দুয়োখন দেশৰ মাজত চিতা সংৰক্ষণৰ বাবে বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰিত। বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰিত হোৱাৰ পিছত ঐতিহাসিক প্ৰথম বন্যৰ পৰা বন্য আন্তঃমহাদেশীয় স্থানান্তৰত ২০২২ চনৰ ১৭ ছেপ্টেম্বৰত নামিবিয়াৰ পৰা ভাৰতলৈ আঠটা চিতা স্থানান্তৰ কৰা হয় আৰু ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কোৱাৰেণ্টাইন বোমাত মুকলি কৰি দিয়ে। বাধ্যতামূলক কোৱাৰেণ্টাইনৰ সময়সীমাৰ পাছত পৰ্যায়ক্ৰমে চিতাকেইটাক বৃহত্তৰ ঘেৰাওত এৰি দিয়া হৈছে। খাদ্য গ্ৰহণ, শৰীৰৰ অৱস্থা, আচৰণ, কাৰ্যকলাপ আৰু সামগ্ৰিকভাৱে ফিটনেছৰ ক্ষেত্ৰত আঠটা ব্যক্তিগত চিতাৰ আটাইকেইখনেই অতি ভাল কাম কৰি আছে।

ভাৰতত চিতা প্ৰৱৰ্তন প্ৰকল্পৰ লক্ষ্য হৈছে জীৱনমুখী চিতা মেটা-জনসংখ্যা স্থাপন কৰা যিয়ে চিতাক শীৰ্ষ শিকাৰু হিচাপে নিজৰ কাৰ্য্যকৰী ভূমিকা পালন কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে আৰু চিতাক ইয়াৰ ঐতিহাসিক পৰিসৰৰ ভিতৰত সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে স্থান প্ৰদান কৰে যাৰ ফলত ইয়াৰ বিশ্বব্যাপী সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত অৰিহণা যোগায়।

প্ৰৱৰ্তন প্ৰকল্পৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে মুকলি বনাঞ্চল আৰু ছাভানা ঘাঁহনি পুনৰুদ্ধাৰ কৰা যিয়ে এই পৰিৱেশ তন্ত্ৰসমূহৰ পৰা জৈৱ বৈচিত্ৰ্য আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সেৱাসমূহ উপকৃত কৰিব। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰকল্পটোৱে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ জীৱিকা বৃদ্ধিৰ বাবে পৰিৱেশ উন্নয়ন আৰু পৰিৱেশ পৰ্যটনৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে।

ইতিমধ্যে দক্ষিণ আফ্ৰিকা কৰ্তৃপক্ষৰ সৈতে চিতা প্ৰকল্পটোক আগুৱাই নিয়াৰ পদ্ধতিসমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে আৰু ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰ ভিতৰত ১২টা চিতাৰ দ্বিতীয়টো গোট ভাৰতলৈ স্থানান্তৰিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।

ভাৰতে স্বাধীনতাৰ ৭৫ সংখ্যক বৰ্ষত এছিয়াৰ সৰ্ববৃহৎ ৰামছাৰ চাইট নেটৱৰ্ক স্থাপন কৰে

৭৬ সংখ্যক স্বাধীনতা দিৱসৰ প্ৰাকক্ষণত (১৫ আগষ্ট ২০২২) ভাৰতে ৰামছাৰ সন্ধিৰ পৰিকাঠামোৰ ভিতৰত আন্তৰ্জাতিক গুৰুত্বপূৰ্ণ জলাশয়ৰ তালিকাত (যাক ৰামছাৰ স্থান বুলিও কোৱা হয়) দহটা জলাশয় সংযোজন কৰি ভাৰতৰ মুঠ ৰামছাৰ স্থানৰ সংখ্যা ৭৫লৈ বৃদ্ধি কৰে। এয়াএছিয়াৰ সৰ্বোচ্চ সংখ্যা।

ভাৰতে ১৯৮২ চনত ৰামছাৰ সন্ধিত অনুমোদন জনায়।কেওলাদেউ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান (ৰাজস্থানত) আৰু চিলিকা (ওড়িশাত) ভাৰত চৰকাৰে ৰামছাৰ তালিকাত স্থান দিয়া প্ৰথম দুটা স্থান। ১৯৯০ চনলৈকে এই তালিকাত আৰু মাত্ৰ চাৰিটা ছাইটহে যোগ কৰা হৈছিল, আৰু তাৰ পিছৰ দুটা দশকত আৰু ২০টা ছাইট যোগ কৰা হৈছিল। ২০১৪ চনৰ পৰা ৰামছাৰ ছাইটৰ নামকৰণে MoEFCCৰ পৰা উল্লেখযোগ্য নীতিগত ঠেলা লাভ কৰিছে, আৰু ৪৯টা জলাশয় এই তালিকাত যোগ কৰা হৈছে। ভাৰতীয় ৰামছাৰ স্থানৰ নেটৱৰ্কে বৰ্তমান ১৩৩ লাখ হেক্টৰ ভূমি সামৰি লৈছে, যিটো দেশৰ জনা জলাশয়ৰ প্ৰায় ৮%।

২০২২ চনৰ ১ জুলাইৰ পৰা চিনাক্ত কৰা একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিক আৰু প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাত নিষেধাজ্ঞা

জৈৱ-বিঘ্নিত হ’ব পৰা আৰু পৰিৱেশৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলোৱা একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিক নিৰ্মূল কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ ভাৰতে দৃঢ় পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে। অপৰিচালিত আৰু আৱৰ্জনাযুক্ত প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনা মোকাবিলা কৰিবলৈ চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা কৌশলৰ দুটা স্তম্ভ আছে – একক ব্যৱহাৰযোগ্য প্লাষ্টিক সামগ্ৰীৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা যিবোৰৰ আৱৰ্জনা পেলোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি আৰু উপযোগিতা কম, আৰু প্লাষ্টিক পেকেজিঙৰ ওপৰত বৰ্ধিত উৎপাদকৰ দায়িত্ব কাৰ্যকৰী কৰা।

একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিক নিৰ্মূল কৰাৰ বাবে দেশে এক সংজ্ঞায়িত পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে। ২০২২ চনৰ ১ জুলাইৰ পৰা চিনাক্তকৃত একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিক সামগ্ৰীৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছে।২০২১ চনৰ ১২ আগষ্টত এই নিষেধাজ্ঞাৰ অধিসূচনা কৰা হৈছিল।

ভাৰতৰ বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চললৈ Tx2 আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা

কনজাৰ্ভেচন এশ্বুৰেডৰ উদ্যোগত বাঘ সংৰক্ষণ উৎকৃষ্টতা বঁটা Tx2 | টাইগাৰ ষ্টেণ্ডাৰ্ডছ (CA|TS), ফাউনা এণ্ড ফ্ল’ৰা ইণ্টাৰনেশ্যনেল, গ্ল’বেল টাইগাৰ ফ’ৰাম, আই ইউ চি এন ইন্টিগ্ৰেটেড টাইগাৰ হেবিটেট কনজাৰ্ভেচন প্ৰগ্ৰেম, পেন্থেৰা, ইউ এন ডি পি লায়ন্স শ্বেয়াৰ, ৱাইল্ড লাইফ কনজাৰ্ভেচন ছ’চাইটি আৰু ডব্লিউ ডব্লিউ ই টাইগাৰছ এলাইভ ইনিচিয়েটিভ নামৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থাসমূহৰ এটা কনচৰ্টিয়াম। ২০১০ চনৰ পৰা বাঘৰ সংখ্যা দুগুণ বৃদ্ধিৰ দিশত যথেষ্ট অগ্ৰগতি লাভ কৰা বা সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত উৎকৃষ্টতা প্ৰদৰ্শন কৰা বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলসমূহক এই বঁটা প্ৰদান কৰা হয়।

২০১০ চনত ১৩খন বাঘ ৰেঞ্জৰ দেশে ২০২২ চনৰ ভিতৰত বন্য বাঘৰ সংখ্যা দুগুণ কৰাৰ এক অভিলাষী লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল। এই দেশসমূহৰ টাইগাৰ ৰিজাৰ্ভ / টাইগাৰ ৰিজাৰ্ভসমূহে Tx2 বঁটাৰ বাবে আবেদন দাখিল কৰিব পাৰিব। ভাৰতৰ পৰা ২০২০ চনত উত্তৰ প্ৰদেশৰ পিলিভীত বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলে TX2 বঁটা আৰু মানস বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল, অসমক সীমা অতিক্ৰম কৰি সংৰক্ষণ অংশীদাৰিত্বৰ বাবে সংৰক্ষণ উৎকৃষ্টতা বঁটাৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয়।

২০২১ বৰ্ষৰ TX2 বঁটা লাভ কৰে তামিলনাডুৰ সত্যমংগলম টাইগাৰ ৰিজাৰ্ভে। ২০১৩ চনত বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল হিচাপে ঘোষণা কৰা সত্যমংগলামত ২০১১ চনত ২৫টা বাঘ আছিল। সত্যমংগলমত বাঘ সংৰক্ষণৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰ উভয়ৰে স্থায়ী ব্যৱস্থাপনা ইনপুট (কাৰিকৰী আৰু আৰ্থিক দুয়োটা)ৰ ফলত ৮০টা বাঘ বৃদ্ধি পাইছে, যিটো উন্নত সংৰক্ষণ, উন্নত বাসস্থান ব্যৱস্থাপনা, বৈজ্ঞানিক নিৰীক্ষণ আৰু স্থানীয় লোকৰ জড়িততাৰ ফল অংশীদাৰিত্ব সম্ভৱ কৰি তোলা হৈছে।

দেশৰ ৭৫ হাজাৰ বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকাত বিস্তৃত ৫৩টা বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল। বিশ্বৰ ৭০% তকৈ অধিক বাঘৰ জনসংখ্যা ভাৰতত আছে আৰু বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক বাঘৰ পৰিসৰ থকাৰ গৌৰৱ ভাৰতত আছে। বাঘ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ শিখৰ শিকাৰু আৰু বাঘ সংৰক্ষণৰ ফলত সামগ্ৰিকভাৱে পৰিৱেশ তন্ত্ৰ, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সেৱাৰ ভাৰসাম্য বজাই ৰখা হয়।

***

MJPS/SSV/MS