આયુષ મંત્રાલયે "વન હર્બ, વન સ્ટાન્ડર્ડ" હાંસલ કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. ભારતીય દવા અને હોમિયોપેથી (આયુષ મંત્રાલય) અને ભારતીય ફાર્માકોપોયિયા કમિશન (સ્વાસ્થ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય) વચ્ચે આજે નવી દિલ્હીમાં “વન હર્બ, વન સ્ટાન્ડર્ડ” અને સુવિધા માટે આંતર-મંત્રાલય સહકાર માટે એક સમજૂતી કરાર (એમઓયુ) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. 
પ્રો. (વૈદ્ય) પી.કે.પ્રજાપતિ, નિયામક (ઈન્ચાર્જ), PCIM&H અને શ્રી રાજીવ સિંહ રઘુવંશી, સચિવ-કમ-વૈજ્ઞાનિક નિયામક, વૈદ્ય રાજેશ કોટેચા, સચિવ, આયુષ મંત્રાલયની હાજરીમાં એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

આ પ્રસંગે આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય રાજેશ કોટેચાએ જણાવ્યું હતું કે, “આ એમઓયુનો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય પીસીઆઈએમ એન્ડ એચ અને આઈપીસી વચ્ચે સુમેળભર્યા હર્બલ દવાના ધોરણોના વિકાસની સુવિધા દ્વારા જાહેર આરોગ્યને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સહકારી પ્રયાસોનો વિકાસ કરવાનો છે. PCIM&H અને IPC બંને સામાન્ય કારણ સાથે કામ કરી રહ્યા હોવાથી, "વન હર્બ, વન સ્ટાન્ડર્ડ" હાંસલ કરવા માટેના ધોરણોનો સુમેળ સાધવા તે તાર્કિક અને અર્થપૂર્ણ છે.”

આ એમઓયુ વૈજ્ઞાનિક માહિતી અને દવાની કાચી સામગ્રી/અર્ક, પરિસંવાદો, વર્કશોપ, તાલીમ અને મંથન કાર્યક્રમોના આદાનપ્રદાન દ્વારા પરંપરાગત દવાના માનકીકરણના ક્ષેત્રમાં માહિતીના આદાનપ્રદાનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સહયોગને વધુ સરળ બનાવશે. "વન હર્બ, વન સ્ટાન્ડર્ડ" હેઠળ વર્ગીકૃત થયેલ મોનોગ્રાફના પ્રકાશનનો એકમાત્ર અધિકાર ફક્ત PCIM&H પાસે રહેશે. PCIM&H અને IPC દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલ એમઓયુ મુજબ મોનોગ્રાફ(ઓ), તે મુજબ ઓળખવામાં આવશે; સંબંધિત મોનોગ્રાફમાં IPCના યોગદાનને યોગ્ય સ્થાને ઓળખવામાં આવશે. મોનોગ્રાફ્સની તકનીકી સામગ્રી PCIM&H અને IPC દ્વારા સંયુક્ત રીતે વિકસાવવામાં આવશે. આથી, આ મોનોગ્રાફ્સ એએસયુ એન્ડ એચ ફાર્માકોપીયા અને આઈપીમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવેલી સમાન કાનૂની પવિત્રતા ધરાવશે.

આયુષ મંત્રાલય માને છે કે ધોરણોનું આ સુમેળ "વન હર્બ, વન સ્ટાન્ડર્ડ એન્ડ વન નેશન"ના ઉદ્દેશ્યને પૂર્ણ કરશે અને ભારતમાં વ્યવસાય કરવાની સરળતામાં સુધારો કરશે અને ભારતીય વનસ્પતિશાસ્ત્રના સમગ્ર વેપારમાં પણ સુધારો કરશે. તે ભારતના પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પ્રમોટ કરાયેલ આત્મનિર્ભર ભારત તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું સાબિત થશે.

આ પ્રસંગે પ્રો. (વૈદ્ય) પી.કે. પ્રજાપતિ, નિયામક (ઈન-ચાર્જ), PCIM&Hએ જણાવ્યું હતું કે, “આ એમઓયુ મોનોગ્રાફના પ્રકાશનને સક્ષમ બનાવશે, જે દરેક માટે ફાયદાકારક રહેશે. ઔષધીય વનસ્પતિઓની પસંદગી અને અન્ય સંબંધિત તકનીકી કાર્ય હાથ ધરવા માટે તેમના ઘટક માર્કર/ઓ માટે સંયુક્ત સમિતિની રચના કરવામાં આવશે.”

આઈપીસીના સેક્રેટરી-કમ-સાયન્ટિફિક ડિરેક્ટર શ્રી રાજીવ સિંહ રઘુવંશીએ જણાવ્યું હતું કે, “આ એમઓયુ હર્બલ મેડિસિનનાં ઉત્પાદકો, સંશોધકો અને નિયમનકારો જેવા તમામ હિતધારકોને તેમના સંબંધિત વિસ્તારોમાં વિશ્વ કક્ષાના મોનોગ્રાફ્સનો ઉપયોગ કરવાની તક પૂરી પાડશે. IPC માટે હર્બલ દવાના ક્ષેત્રમાં ખાસ કરીને ગુણવત્તાયુક્ત ક્ષેત્રમાં ઊંડું સંશોધન કરવાની અને જાહેર આરોગ્યમાં યોગદાન આપવાની તક છે”

હાલમાં ભારતીય ફાર્માકોપોઇયા (IP) સાથે સરખામણી કરવામાં આવે ત્યારે ASU&H ફાર્માકોપોયિઆસમાં વિવિધ ધોરણો તેમજ વિવિધ વિશ્લેષણાત્મક પદ્ધતિઓ પ્રકાશિત થાય છે. આયુષ મંત્રાલય “વન હર્બ - વન સ્ટાન્ડર્ડ” પહેલ દ્વારા આ અસ્પષ્ટતાને દૂર કરવા ઈચ્છે છે. આ એમઓયુ દ્વારા દરેક મોનોગ્રાફમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ગુણવત્તાની જરૂરિયાતો સાથે ભારતીય ધોરણો હશે, જેથી તમામ ભારતીય ગુણવત્તા ધોરણો સમાન વનસ્પતિશાસ્ત્ર માટેના વૈશ્વિક ધોરણો સાથે સમકાલીન બને.

SD/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com