ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ કન્ઝ્યુમર અફેર્સ (DoCA) એ રેસ્ટોરન્ટ્સ દ્વારા વસૂલવામાં આવતા સર્વિસ ચાર્જને લગતા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવા માટે 2જી જૂન, 2022ના રોજ નેશનલ રેસ્ટોરન્ટ એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયા સાથે એક બેઠકનું આયોજન કર્યું છે. DoCA દ્વારા નેશનલ કન્ઝ્યુમર હેલ્પલાઈન (NCH) પર ગ્રાહકો દ્વારા નોંધાયેલ સંખ્યાબંધ મીડિયા અહેવાલો તેમજ ફરિયાદોની નોંધ લેવાના પરિણામે આ બેઠક નીચે મુજબ છે. નેશનલ રેસ્ટોરન્ટ એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયાના પ્રમુખને ગ્રાહકબાબતોના વિભાગના સચિવ શ્રી રોહિત કુમાર સિંઘ દ્વારા લખવામાં આવેલા પત્રમાં ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું છે કે રેસ્ટોરન્ટ્સ અને ખાણીપીણીની દુકાનો ડિફોલ્ટ રૂપે ગ્રાહકો પાસેથી સર્વિસ ચાર્જ વસૂલ કરે છે, તેમ છતાં આવી કોઈ વસૂલાત ચાર્જ સ્વૈચ્છિક છે અને ગ્રાહકોની વિવેકબુદ્ધિ પર છે અને કાયદા મુજબ ફરજિયાત નથી.

પત્રમાં ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું છે કે ગ્રાહકોને સર્વિસ ચાર્જ ચૂકવવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે, જે ઘણીવાર રેસ્ટોરાં દ્વારા મનસ્વી રીતે ઊંચા દરે નક્કી કરવામાં આવે છે. આવા ચાર્જીસની કાયદેસરતા અંગે ગ્રાહકોને ખોટી રીતે ગેરમાર્ગે દોરવામાં આવી રહ્યા છે અને રેસ્ટોરન્ટ દ્વારા બિલની રકમમાંથી આવા ચાર્જને દૂર કરવાની વિનંતી કરવા પર હેરાન કરવામાં આવે છે. "આ મુદ્દો રોજિંદા ધોરણે મોટા પ્રમાણમાં ગ્રાહકોને અસર કરે છે અને ગ્રાહકોના અધિકારો પર નોંધપાત્ર અસર કરે છે, તેથી વિભાગે તેની નજીકથી તપાસ અને વિગતવાર તપાસ કરવી જરૂરી ગણાવી", પત્ર આગળ ઉમેરે છે.

બેઠક દરમિયાન ગ્રાહકોની ફરિયાદોને લગતા નીચેના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે.

• રેસ્ટોરન્ટ સર્વિસ ચાર્જ ફરજિયાત બનાવે છે

• કોઈ અન્ય ફી અથવા ચાર્જની આડમાં બિલમાં સર્વિસ ચાર્જ ઉમેરવો.

• ગ્રાહકો તરફથી દબાણ કે સર્વિસ ચાર્જ ચૂકવવો એ વૈકલ્પિક અને સ્વૈચ્છિક છે.

• શરમજનક સ્થિતિમાં મૂકવામાં આવે છે જો ગ્રાહક સર્વિસ ચાર્જ ચૂકવવાનો વિરોધ કરે છે

એ ઉલ્લેખ કરવો સુસંગત છે કે ગ્રાહક બાબતોના વિભાગે 21.04.2017ના રોજ હોટલ/રેસ્ટોરાં દ્વારા સર્વિસ ચાર્જ વસૂલવા અંગેની માર્ગદર્શિકા પહેલેથી જ પ્રકાશિત કરી છે. માર્ગદર્શિકા નોંધે છે કે રેસ્ટોરન્ટમાં ગ્રાહકના પ્રવેશને સેવા ચાર્જ ચૂકવવાની સંમતિ તરીકે સમજી શકાય નહીં. ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ હેઠળ 'પ્રતિબંધિત વેપાર પ્રેક્ટિસ' માટે ઓર્ડરની રકમ આપવા માટે શરતી ટકાવારી તરીકે સેવા ચાર્જ ચૂકવવા માટે ગ્રાહકને દબાણ કરીને તેના પર પ્રવેશ પર કોઈપણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવે છે.

માર્ગદર્શિકા સ્પષ્ટપણે ઉલ્લેખ કરે છે કે ગ્રાહક દ્વારા ઓર્ડર આપવાથી તેના/તેણીના કરારની રકમ લાગુ કર સાથે મેનુ કાર્ડ પર દર્શાવેલ કિંમતો ચૂકવવામાં આવે છે. ઉપરોક્ત સિવાય અન્ય કોઈપણ વસ્તુ માટે ચાર્જિંગ, ગ્રાહકની સ્પષ્ટ સંમતિ વિના વસૂલવામાં આવે તે અધિનિયમ હેઠળ વ્યાખ્યાયિત કરાયેલ અન્યાયી વેપાર પ્રથા ગણાશે.

માર્ગદર્શિકા મુજબ, ગ્રાહકને અયોગ્ય/પ્રતિબંધિત વેપાર પ્રથાઓના કિસ્સામાં કાયદાની જોગવાઈઓ હેઠળ સાંભળવા અને તેનું નિરાકરણ કરવા માટે ગ્રાહક તરીકે તેના/તેણીના અધિકારોનો ઉપયોગ કરવાનો અધિકાર છે. ગ્રાહકગ્રાહકવિવાદ નિવારણ કમિશન/યોગ્ય અધિકારક્ષેત્રના ફોરમનો સંપર્ક કરી શકે છે.

SD/GP/JD