മഹാമണ്ഡലേശ്വരി കങ്കേശ്വരി ദേവി ജിയും രാംകഥ പരിപാടിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ വിശിഷ്ട വ്യക്തികളേ , ഗുജറാത്തിലെ ഈ തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രത്തിൽ സന്നിഹിതരായ എല്ലാ സന്യാസിമാരേ , എച്ച്‌സി നന്ദ ട്രസ്റ്റ് അംഗങ്ങളും, മറ്റ് പണ്ഡിതന്മാരും ഭക്തരും, സ്ത്രീകളേ, മാന്യരേ! ഹനുമാൻ ജയന്തിയുടെ ഈ മഹത്തായ അവസരത്തിൽ, നിങ്ങൾക്കും എല്ലാ രാജ്യവാസികൾക്കും എന്റെ ആശംസകൾ! ഈ നല്ല അവസരത്തിൽ, ഹനുമാൻ ജിയുടെ ഈ മഹത്തായ വിഗ്രഹം ഇന്ന് മോർബിയിൽ അനാച്ഛാദനം ചെയ്തു. രാജ്യത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ഹനുമാൻ ജിയുടെയും രാംജിയുടെയും ഭക്തരെ ഇത്   സന്തോഷിപ്പിക്കുകയാണ്. നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും ഹൃദയം നിറഞ്ഞ അഭിനന്ദനങ്ങൾ!

സുഹൃത്തുക്കളേ .

രാംചരിതമനസിൽ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു- ബിനു ഹരികൃപ മിലഹിം നഹീം സാന്ത,

അതായത് ഈശ്വരാനുഗ്രഹമില്ലാതെ സന്യാസിമാരുടെ ദർശനം വിരളമാണ്. ഭാഗ്യവശാൽ, കഴിഞ്ഞ ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ, മാ അംബാജി, ഉമിയ മാതാ ധാം, മാ അന്നപൂർണ ധാം എന്നിവരുടെ  അനുഗ്രഹം തേടാൻ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. മോർബിയിലെ ഹനുമാൻജിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ പരിപാടിയിൽ പങ്കുചേരാനും സന്യാസി  സഭയുടെ ഭാഗമാകാനും ഇന്ന് എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു.

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ,

ഹനുമാൻ ജിയുടെ 108 അടി ഉയരമുള്ള പ്രതിമകൾ രാജ്യത്തിന്റെ 4 വ്യത്യസ്ത ഭാഗങ്ങളിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നുണ്ട്  എന്നോട് പറയപ്പെടുന്നു. ഷിംലയിൽ ഇത്രയും വലിയ പ്രതിമ നാം  വർഷങ്ങൾക്ക്  ശേഷമാണ്   കാണുന്നത് . ഇന്ന് ഈ രണ്ടാമത്തെ പ്രതിമ മോർബിയിൽ അനാച്ഛാദനം ചെയ്തു. തെക്ക് രാമേശ്വരത്തും മറ്റൊന്ന് പശ്ചിമ ബംഗാളിലും മറ്റ് രണ്ട് പ്രതിമകൾ സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ജോലികൾ നടക്കുന്നുണ്ട് .

സുഹൃത്തുക്കളേ 
ഇത് ഹനുമാൻ ജിയുടെ പ്രതിമകൾ സ്ഥാപിക്കാനുള്ള തീരുമാനം  മാത്രമല്ല, 'ഏക ഭാരത് ശ്രേഷ്ഠ ഭാരത'ത്തിന്റെ ദൃഢനിശ്ചയത്തിന്റെ ഭാഗവുമാണ്. ഹനുമാൻ ജി എല്ലാവരേയും ഭക്തിയോടും സേവനത്തോടും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. എല്ലാവരും ഹനുമാൻ ജിയിൽ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. എല്ലാ വനവാസികൾക്കും തുല്യ അവകാശവും ആദരവും നൽകിയ ശക്തിയുടെയും ശക്തിയുടെയും പ്രകടനമാണ് ഹനുമാൻ ജി. അതുകൊണ്ടാണ് 'ഏക് ഭാരത്, ശ്രേഷ്ഠ ഭാരത്' എന്നിവയുമായും ഹനുമാൻ ജിക്ക് ഒരു പ്രധാന ബന്ധം.

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ,

അതുപോലെ രാമകഥയും രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ പതിവായി സംഘടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. ഭാഷയോ ഭാഷാഭേദമോ എന്തുമാകട്ടെ, രാംകഥയുടെ ആത്മാവ് എല്ലാവരെയും ഒന്നിപ്പിക്കുകയും ദൈവത്തോടുള്ള ഭക്തിയുമായി ഒരുവനെ ബന്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇതാണ് ഭാരതീയ വിശ്വാസങ്ങളുടെയും ആത്മീയതയുടെയും സംസ്കാരത്തിന്റെയും പാരമ്പര്യത്തിന്റെയും കരുത്ത്. അത് വിവിധ വിഭാഗങ്ങളെയും വർഗങ്ങളെയും ഒന്നിപ്പിക്കുകയും കൊളോണിയലിസത്തിന്റെ ദുഷ്‌കരമായ സമയങ്ങളിൽ പോലും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ദേശീയ ദൃഢനിശ്ചയത്തിനായുള്ള യോജിച്ച ശ്രമങ്ങളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങളായി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾക്കിടയിലും, നമ്മുടെ നാഗരികതയും സംസ്കാരവും ഇന്ത്യയെ ശക്തവും നിശ്ചയദാർഢ്യവും നിലനിർത്തുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്.

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ,

നമ്മുടെ ഭക്തിയും നമ്മുടെ സംസ്‌കാരത്തിന്റെ പ്രവാഹവും യോജിപ്പും മനോദാര്‍ഢ്യവും  ഉൾച്ചേർക്കലുമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് തിന്മയ്‌ക്ക് മേൽ നന്മ വിജയിക്കുമ്പോൾ, ശ്രീരാമൻ, കഴിവുണ്ടായിട്ടും, അതെല്ലാം സ്വയം ചെയ്യാനുള്ള കഴിവുണ്ടായിട്ടും, എല്ലാവരേയും ഒരുമിപ്പിക്കാനും സമൂഹത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളിലെയും ആളുകളെ ബന്ധിപ്പിക്കാനും തീരുമാനിച്ചത്. അവരുടെ സഹായം തേടിയും എല്ലാവരേയും ഒപ്പം എല്ലാ വലിപ്പത്തിലുള്ള ജീവജാലങ്ങളെയും ഉൾപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് അദ്ദേഹം ഈ ദൗത്യം പൂർത്തിയാക്കി. ഇതുതന്നെയാണ് 'സബ്കാ സത് സബ്ക പ്രയാസ്'. ശ്രീരാമന്റെ ജീവിതമാണ് 'സബ്ക സത് സബ്ക പ്രയാസിന്റെ' ഏറ്റവും മികച്ച ഉദാഹരണം, ഹനുമാൻ ജിയും അതിനുള്ള വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു കണ്ണിയാണ്. സബ്ക പ്രയാസിന്റെ ഈ ചൈതന്യത്തോടെ, 'ആസാദി കാ അമൃതകാലം ' പ്രകാശിപ്പിക്കുക മാത്രമല്ല, ദേശീയ തീരുമാനങ്ങളുടെ പൂർത്തീകരണത്തിലും നാം ഏർപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്.

മോർബിയിലെ കേശവാനന്ദ ബാപ്പുജിയുടെ ഭൂമിയിൽ നിങ്ങളുമായി സംവദിക്കാൻ ഇന്ന് എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. സൗരാഷ്ട്രയിലെ ഈ ഭൂമി സന്യാസിമാരുടെയും ഔദാര്യത്തിന്റെയും നാടാണെന്ന് സൗരാഷ്ട്രയിലുള്ള നമ്മൾ ദിവസവും 25 തവണ കേട്ടിട്ടുണ്ടാകും. കത്യവാഡ്, ഗുജറാത്ത് തുടങ്ങി ഇന്ത്യക്ക് മുഴുവൻ അതിന്റേതായ സ്വത്വമുണ്ട്. എനിക്ക് ഖോക്ര ഹനുമാൻ ധാം എന്റെ വീട് പോലെയാണ്. അതുമായുള്ള എന്റെ ബന്ധം എന്റെ ഹൃദയത്തോട് വളരെ അടുത്താണ്, അതുപോലെ തന്നെ കടമയും. പ്രചോദനത്തിന്റെ ഒരു ബന്ധവും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ഞാൻ മോർബി സന്ദർശിക്കുമ്പോഴെല്ലാം ഈ സ്ഥലത്തിന് ചുറ്റും സംഭവങ്ങൾ ഉണ്ടാകാറുണ്ടായിരുന്നു. വൈകുന്നേരം, ബഹുമാനപ്പെട്ട ബാപ്പുവിനൊപ്പം 5-15 മിനിറ്റ് ചെലവഴിക്കാനും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കൈകളിൽ നിന്ന് കുറച്ച് പ്രസാദം ലഭിക്കാനും ഞാൻ ഹനുമാൻ ധാം സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. മച്ചു ഡാം അപകടത്തിനു ശേഷം ഈ ഹനുമാൻ ധാം വിവിധ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമായി തുടർന്നു. അത് കൊണ്ട് തന്നെ സ്വാഭാവികമായും ബാപ്പുവുമായി എനിക്ക് അടുത്ത ബന്ധം ഉണ്ടായി. സേവന മനോഭാവത്തോടെ ആളുകൾ മുന്നോട്ട് വന്നിരുന്ന അക്കാലത്ത്, ഈ സ്ഥലങ്ങളെല്ലാം മോർബിയിലെ എല്ലാ വീട്ടിലേക്കും സഹായം എത്തിക്കുന്ന കേന്ദ്രമായി മാറിയിരുന്നു. ഒരു സാധാരണ സന്നദ്ധപ്രവർത്തകൻ എന്ന നിലയിൽ വളരെക്കാലം നിങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടാകാനും ആ പ്രതിസന്ധി ഘട്ടത്തിൽ നിങ്ങൾക്കായി ചെയ്യുന്ന കാര്യങ്ങളിൽ പങ്കാളിയാകാനും എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. ആ സമയത്ത്, ബഹുമാനപ്പെട്ട ബാപ്പുവിനോട് സംസാരിക്കുമ്പോൾ, മോർബിയെ ഗംഭീരമാക്കാൻ നമ്മെ പരീക്ഷിക്കുന്നത് ദൈവത്തിന്റെ പദ്ധതിയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക് നിർത്താൻ കഴിയില്ല. എല്ലാവരും ഇടപെടണം. ബാപ്പുവിന് വാക്കുകൾ കുറവായിരുന്നു, എന്നാൽ ആത്മീയ വീക്ഷണകോണിൽ നിന്ന് പോലും ലളിതമായ ഭാഷയിൽ ഹൃദയത്തിൽ നിന്ന് സംസാരിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞു. അതിനു ശേഷവും അദ്ദേഹത്തെ പലതവണ കാണാനുള്ള ഭാഗ്യം എനിക്കുണ്ടായി. ഇത്തരമൊരു സാഹചര്യത്തിൽ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കണം തുടങ്ങിയ മോർബിയുടെ അപകടത്തിൽ നിന്ന് ഞാൻ പഠിച്ച പാഠങ്ങളും എല്ലാ അനുഭവങ്ങളും കച്ച്-ഭുജിലെ ഭൂകമ്പ സമയത്ത് ഉപയോഗപ്രദമായിരുന്നുവെന്ന് ഞാൻ പറയും.

അതുകൊണ്ടാണ് ഞാൻ ഈ പുണ്യഭൂമിയോട് അങ്ങേയറ്റം കടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്, കാരണം എനിക്ക് സേവിക്കാൻ അവസരം ലഭിക്കുമ്പോഴെല്ലാം, മോർബിയിലെ ആളുകൾ എല്ലായ്പ്പോഴും ഒരേ സേവന മനോഭാവത്തോടെ പ്രവർത്തിക്കാൻ എന്നെ പ്രചോദിപ്പിച്ചു. ഭൂകമ്പത്തിന് ശേഷം കച്ചിന്റെ സൗന്ദര്യം വർധിച്ചതുപോലെ, ഏത് വിപത്തിനെയും അവസരമാക്കി മാറ്റാൻ ഗുജറാത്തികളുടെ ശക്തി മോർബിയും തെളിയിച്ചു. ഇന്ന് പോർസലൈൻ നിർമ്മാണം, ടൈൽ നിർമ്മാണം, വാച്ച് നിർമ്മാണം എന്നിവ നോക്കുന്നു; മോർബിയും വ്യാവസായിക പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. നേരത്തെ മച്ചു ഡാമിന് ചുറ്റും ഇഷ്ടിക ചൂളയല്ലാതെ മറ്റൊന്നും കാണാനില്ലായിരുന്നു. കൂറ്റൻ ചിമ്മിനികളും ഇഷ്ടിക ചൂളയും ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ന് മോർബി വലിയ അഭിമാനത്തോടെയാണ് നിൽക്കുന്നത്. നേരത്തെ ഞാൻ പറയുമായിരുന്നു- ഒരു വശത്ത് മോർബി, മറുവശത്ത് രാജ്‌കോട്ട്, മൂന്നാം വശത്ത് ജാംനഗർ. ജാംനഗറിലെ പിച്ചള വ്യവസായം, രാജ്‌കോട്ടിലെ എഞ്ചിനീയറിംഗ് വ്യവസായം, വാച്ച് വ്യവസായം അല്ലെങ്കിൽ മോർബിയുടെ സെറാമിക്സ് എന്നിവ ഒരു ത്രികോണമായി മാറുന്നു. രൂപപ്പെട്ട ത്രികോണം ഒരു വിധത്തിൽ ഇവിടെ ഒരു പുതിയ മിനി ജപ്പാന് ജന്മം നൽകി. സൗരാഷ്ട്രയിലും സമാനമായ ഒരു ത്രികോണം കാണാം; കച്ചും ഒരു പങ്കാളിയായി. മോർബിയിൽ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ച രീതിയിൽ, അത് ഇപ്പോൾ മറ്റെല്ലാ കാര്യങ്ങളുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ഈ അർത്ഥത്തിൽ, ചെറുകിട വ്യവസായങ്ങളും പുതിയ തൊഴിലവസരങ്ങളും സൃഷ്ടിക്കുന്ന ശക്തമായ കേന്ദ്രങ്ങളായി മോർബി, ജാംനഗർ, രാജ്‌കോട്ട്, കച്ച് എന്നിവ ഉയർന്നു. താമസിയാതെ മോർബി ഒരു വലിയ നഗരമായി ഉയർന്നുവരാൻ തുടങ്ങി, സ്വന്തം സ്വത്വം  സൃഷ്ടിച്ചു. ഇന്ന് മോർബിയുടെ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ ലോകത്തിലെ പല രാജ്യങ്ങളിലും എത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, അതിനാലാണ് മോർബി ഇപ്പോൾ തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു ചിത്രം വരച്ചിരിക്കുന്നത്. മുമ്പ് ഈ നാട്ടിലെ സന്യാസിമാരും മഹാന്മാരും മഹാത്മാക്കളും തപസ്സനുഷ്ഠിക്കുകയും നമുക്ക് ഒരു ദിശ കാണിച്ചുതരികയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്, അതിന്റെ ഫലമാണിത്. ഗുജറാത്തിൽ, ആത്മീയതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ തുടരുന്നു, ജീവകാരുണ്യ പ്രവർത്തനങ്ങളെ സ്നേഹിക്കുന്ന ആളുകൾക്ക് കുറവില്ല. മംഗളകരവും ക്ഷേമവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതുമായ ജോലികൾ ഉണ്ടാകുമ്പോഴെല്ലാം ആളുകൾ അണിനിരക്കുന്നു. പിന്നെ ഒരു തരത്തിൽ മത്സരമുണ്ട്. ഇന്ന് കത്തിയവാഡ് തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഓരോ മാസവും ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾ തടിച്ചുകൂടാത്ത ജില്ലയില്ല. തീർത്ഥാടനമായാലും വിനോദസഞ്ചാരമായാലും കത്തിയവാഡ് അതിൽ ഒരു പുതിയ ശക്തി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. കടൽത്തീരവും ഇരമ്പാൻ തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ സിക്കിം, ത്രിപുര, മണിപ്പൂർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള സഹോദരങ്ങളെ കാണാൻ ഇന്നലെ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. ഇവരെല്ലാം കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ഗുജറാത്തിൽ വന്നിരുന്നു, ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെയും രുക്മിണിയുടെയും പവിത്രമായ സംഗമത്തിന്റെ ആഘോഷങ്ങളുടെ ഭാഗമായിരുന്നു. അവരെല്ലാം വിവാഹത്തിൽ രുക്മിണിയുടെ ഭാഗത്തുനിന്നും വന്നവരാണ്. മാത്രമല്ല ഇത് വളരെ ശക്തമായ ഒരു സംഭവമാണ്. ശ്രീകൃഷ്ണനെ വിവാഹം കഴിച്ച നാടായ മാധവപൂർ മേളയിൽ വടക്ക്-കിഴക്ക് മുഴുവനും തിങ്ങിനിറഞ്ഞിരുന്നു. കിഴക്കിന്റെയും പടിഞ്ഞാറിന്റെയും അത്ഭുതകരമായ ഐക്യത്തിന് അവർ ഒരു മാതൃക കാണിച്ചു. ഇവിടെയെത്തിയ വടക്കു കിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ  ജനങ്ങൾക്ക് അവരുടെ കരകൗശല വസ്തുക്കളുടെ ബമ്പർ വിൽപന ഉണ്ടായിരുന്നു. ഇത് വടക്കുകിഴക്കൻ മേഖലയ്ക്ക് വലിയൊരു വരുമാന പ്രവാഹം സൃഷ്ടിച്ചു. ഈ മാധവ്പൂർ മേള ഗുജറാത്തിനേക്കാൾ കിഴക്കൻ ഇന്ത്യയിൽ പ്രശസ്തമാകുമെന്ന് ഇപ്പോൾ എനിക്ക് തോന്നുന്നു. അങ്ങനെയാണ് സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ വർദ്ധിക്കുന്നത്. റാൺ ഓഫ് കച്ചിലെ റാൻ ഉത്സവിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ആളുകൾ മോർബി വഴി പോകണം. അതായത്, മോർബിക്കും ഉത്സവത്തിന്റെ ആനുകൂല്യങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നു. മോർബിയുടെ ഹൈവേക്ക് ചുറ്റും നിരവധി ഹോട്ടലുകൾ നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. കച്ച് സന്ദർശിക്കുന്ന ആളുകളിൽ നിന്ന് മോർബിക്ക് പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നു. വികസനം വേരുകളിൽ നടക്കുമ്പോൾ അത് ദീർഘകാല സന്തോഷം നൽകുന്നു. ഇത് ദീർഘകാലത്തേക്ക് സിസ്റ്റത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറുന്നു. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഗിർനാറിൽ ഒരു റോപ്പ്-വേ സംവിധാനം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഗിർനാറിലേക്ക് പോകാൻ ആഗ്രഹിക്കുകയും എന്നാൽ കയറ്റം കയറാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതിനാൽ പോകാൻ കഴിയാതെ വരികയും ചെയ്യുന്ന പ്രായമായവർ റോപ്‌വേ സൗകര്യം കാരണം എളുപ്പത്തിൽ ഇവിടം സന്ദർശിക്കുന്നു. കുട്ടികൾ അവരുടെ 80-90 വയസ്സ് പ്രായമുള്ള അമ്മമാരെയും അച്ഛനെയും കൊണ്ടുവരുന്നു, പ്രായമായവർക്ക് എളുപ്പത്തിൽ അനുഗ്രഹം നേടാനാകും. കൂടാതെ, മറ്റ് ധാരകളും  സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നു. തൊഴിലവസരങ്ങൾ തുറക്കുന്നു; വായ്പയൊന്നും എടുക്കാതെ തന്നെ ഇന്ത്യയുടെ ടൂറിസം വികസിപ്പിക്കാൻ കഴിയും എന്നതാണ് ഇന്ത്യയുടെ ശക്തി. നമുക്ക് അത് ശരിയായ രീതിയിൽ പ്രചരിപ്പിക്കാനും പ്രചരിപ്പിക്കാനും കഴിയും. എന്നാൽ അതിനെല്ലാം ഒന്നാമത്തെ വ്യവസ്ഥ - എല്ലാ തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളിലും  ശുചിത്വം പാലിക്കാൻ ജനങ്ങളെ പഠിപ്പിക്കണം. അല്ലാത്തപക്ഷം, ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ വിതരണം ചെയ്യുന്ന പ്രസാദം പലപ്പോഴും വൃത്തിയുടെ കാര്യത്തിൽ പ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്നതായി നമുക്കറിയാം. ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്ലാസ്റ്റിക് പാക്കറ്റുകളിലും പ്രസാദം ലഭിക്കുന്നത് ഞാൻ കണ്ടിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗിക്കരുതെന്ന് പറഞ്ഞതോടെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രസാദത്തിനായി പ്ലാസ്റ്റിക് പാക്കറ്റുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നത് നിർത്തി. ഇതിനർത്ഥം, ക്ഷേത്രങ്ങളുടെയും സന്യാസിമാരുടെയും പങ്കാളിത്തത്തോടെ പോലും സമൂഹം മാറുന്നു. അതിനനുസൃതമായി പ്രവർത്തിക്കാനും സേവനം ചെയ്യാനും പരിഷ്കാരങ്ങൾ കൊണ്ടുവരുന്നത് തുടരാനും നാം വിശ്രമമില്ലാതെ പ്രവർത്തിക്കണം. അതിൽ നിന്ന് എന്തെങ്കിലും പഠിക്കുക, അത് നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ പ്രയോഗിക്കുക, അത് നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്തുക എന്നത് നമ്മുടെ കടമയാണ്.നാം  'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവം' ആഘോഷിക്കുകയാണ്. രാജ്യത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായി നിരവധി മഹാന്മാക്കൾ  തങ്ങളുടെ ജീവൻ ബലിയർപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ അതിനുമുമ്പ് ഒരു കാര്യം ഓർക്കണം. 1857-നുമുമ്പ്, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ മുഴുവൻ പശ്ചാത്തലവും ഇതിനകം തയ്യാറാക്കി, ആത്മീയ ബോധത്തിന്റെ അന്തരീക്ഷം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത് ഈ രാജ്യത്തെ സന്യാസിമാർ, മഹാന്മാർ, ഋഷിമാർ, ഭക്തർ, ആചാര്യന്മാർ എന്നിവരാണ്. ഭക്തി യുഗം ഇന്ത്യയുടെ ബോധത്തെ ജ്വലിപ്പിച്ചിരുന്നു. അതിൽ നിന്ന് സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന് പുതിയ ഉണർവ് ലഭിച്ചു. സാംസ്കാരിക പൈതൃകവും ജനങ്ങളുടെ ക്ഷേമത്തിനായി പ്രവർത്തിച്ച സന്യാസിമാരും എപ്പോഴും ഇവിടെ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ ഹനുമാൻജിയെ സ്മരിക്കുന്നത് സേവന-ഭക്തിക്ക് തുല്യമാണ്. ഹനുമാൻജിയും അതുതന്നെ പഠിപ്പിച്ചു. സേവനത്തിന്റെ രൂപത്തിലായിരുന്നു ഹനുമാൻജിയുടെ ഭക്തി. ഹനുമാൻജിയുടെ ഭക്തി സമർപ്പണത്തിന്റെ രൂപത്തിലായിരുന്നു. ഹനുമാൻജി ഒരിക്കലും ഭക്തി കേവലം ആചാരമായി കാണിച്ചിട്ടില്ല. ഹനുമാൻജി തന്റെ ജോലിയും ധൈര്യവും ശക്തിയും കൊണ്ട് തന്റെ സേവന മനോഭാവത്തിന്റെ ഔന്നത്യം വർധിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഇന്ന്, നാം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75 വർഷം ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, സമൂഹത്തെ ശക്തമായി ഒന്നിപ്പിക്കാൻ നമ്മുടെ ഉള്ളിൽ ശക്തമായ സേവന മനോഭാവം വളർത്തിയെടുക്കാൻ നാം ശ്രമിക്കണം. ഈ രാഷ്ട്രത്തെ കൂടുതൽ ശക്തമാക്കാൻ നാം പരിശ്രമിക്കണം. ഇന്ന് ഇന്ത്യ സംതൃപ്തരാകരുത്. നാം  ഉറങ്ങിയാലും ഉണർന്നാലും മുന്നോട്ട് പോകേണ്ടതുണ്ട്. ഇന്ന് ലോകം സ്വയം ആശ്രയിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കുന്നു. കൂടാതെ, 'നാട്ടുകാർക്ക് വേണ്ടി ശബ്ദമുയർത്തുക' എന്ന മുദ്രാവാക്യവും നാം ഉയർത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കണം. നമ്മുടെ നാട്ടിൽ ഉണ്ടാക്കിയതും നമ്മുടെ ആളുകൾ ഉണ്ടാക്കിയതും നമ്മുടെ സ്വന്തം അധ്വാനം കൊണ്ട് തയ്യാറാക്കിയതും മാത്രം ഉപയോഗിക്കുക. ഇത്തരമൊരു സാഹചര്യം സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടാൽ എത്ര പേർക്ക് തൊഴിൽ ലഭിക്കും എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കുക. വിദേശ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ വാങ്ങാൻ നാം  ആഗ്രഹിച്ചേക്കാം, പക്ഷേ ഇവ രണ്ടും തമ്മിൽ വ്യത്യാസമില്ല. ഇന്ത്യൻ വിയർപ്പും ഇന്ത്യൻ മണ്ണിന്റെ സൌരഭ്യവും ചാലിച്ച്, ഇന്ത്യൻ നിക്ഷേപം ഉപയോഗിച്ച്, ഇന്ത്യയിലെ ജനങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചതാണെങ്കിൽ, നാം അനുഭവിക്കുന്ന അഭിമാനവും സന്തോഷവും തികച്ചും വ്യത്യസ്തമാണ്. എവിടെ പോയാലും 'ഇന്ത്യയിൽ നിർമ്മിച്ച' ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ വാങ്ങാൻ ആളുകളെ പ്രേരിപ്പിക്കണമെന്ന് ഞാൻ സന്യാസിമാരോടും ഋഷിമാരോടും അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. അങ്ങനെ ചെയ്‌താൽ, ഇന്ത്യക്കകത്ത് ഉപജീവനവും സാമ്പത്തികവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു പ്രശ്‌നവും ഉണ്ടാകാത്ത ഒരു ദിവസം വരും. ഞങ്ങൾ ഹനുമാൻജിയെ വാഴ്ത്തുന്നു, പക്ഷേ ഹനുമാൻജി എന്താണ് പറഞ്ഞത്? അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാക്കുകൾ നമ്മെ പ്രചോദിപ്പിക്കും. ഹനുമാൻജി എപ്പോഴും പറയും- ''സോ സബ് തബ് പ്രതാപ് രഘുറൈ, നാഥ് ന കഛൂ മോരി പ്രഭുതൈ''.

അതായത്, തന്റെ ഓരോ വിജയത്തിന്റെയും ഖ്യാതി തനിക്കു പകരം ശ്രീരാമന് നൽകുമായിരുന്നു. ശ്രീരാമന്റെ കൃപ കൊണ്ടാണ് എല്ലാ കാര്യങ്ങളും സംഭവിക്കുന്നതെന്ന് അദ്ദേഹം പറയുമായിരുന്നു. ഇന്നും, ഇന്ത്യ എവിടെ എത്തിയിട്ടുണ്ടോ, എവിടെയെല്ലാം അതിന്റെ തീരുമാനങ്ങളുമായി  എത്താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവോ അവിടെയെല്ലാം; അത് സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ ഒരേയൊരു മാർഗ്ഗമേയുള്ളൂ - 'ഇന്ത്യയിലെ പൗരന്മാരാൽ'. അവിടെയാണ് അധികാരം. എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം 130 കോടി ദേശവാസികളും ശ്രീരാമന്റെ പ്രകടനമാണ്. അവരുടെ തീരുമാനങ്ങളോടെയാണ് രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോകുന്നത്. അവരുടെ അനുഗ്രഹത്താൽ രാജ്യം പുരോഗമിക്കുകയാണ്. ആ വികാരവുമായി നമുക്ക് മുന്നോട്ട് പോകാം. ഈ സന്തോഷകരമായ അവസരത്തിൽ ഒരിക്കൽ കൂടി ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് എല്ലാവിധ ആശംസകളും നേരുന്നു. ഞാൻ ഹനുമാൻ ജിയുടെ പാദങ്ങളിൽ വണങ്ങുന്നു.

ഒത്തിരി നന്ദി!

-ND-