ભારતે તેની eHealth યાત્રામાં એક સીમાચિહ્નરૂપ સીમાચિહ્ન પાર કર્યું છે. કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રાલયની ઈસંજીવની ટેલીમેડિસિન સેવાએ 3 કરોડ ટેલી-કન્સલ્ટેશનને પાર કરી લીધું છે. ઉપરાંત, “ઈસંજીવની” ટેલિમેડિસિને એક દિવસમાં 1.7 લાખ પરામર્શ પૂર્ણ કરીને નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે.

કેટલાક રાજ્યોમાં, આ સેવા અઠવાડિયાના તમામ દિવસોમાં કાર્યરત છે અને કેટલાક રાજ્યો તેને ચોવીસ કલાક ચલાવી રહ્યા છે. કોવિડ-19 દરમિયાન ટેલિમેડિસિન સેવાએ નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું અને તેણે હોસ્પિટલો પરનો ભાર ઘટાડ્યો અને દર્દીઓને તબીબી વ્યાવસાયિકોની ડિજિટલી/રિમોટલી સલાહ લેવામાં મદદ કરી. આનાથી લાભાર્થીઓના ઘર સુધી ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સેવાઓ પહોંચાડીને ગ્રામીણ શહેરી વિભાજનને દૂર કરવામાં મદદ મળી છે.

eSanjivani, કોઈપણ દેશ દ્વારા પ્રથમ પ્રકારની ટેલીમેડિસિન પહેલના બે પ્રકાર છે:

1. eSanjivani Ayushman Bharat-Health and Wellness Centre (AB-HWC) : ગ્રામીણ વિસ્તારો અને અલગ-અલગ સમુદાયોમાં સામાન્ય અને વિશિષ્ટ આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે ભારત સરકારની આયુષ્માન ભારત-આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્ર યોજના હેઠળ ડૉક્ટર-ટુ-ડોક્ટર ટેલિમેડિસિન સેવા. ડૉક્ટર-ટુ-ડૉક્ટર ટેલિમેડિસિન સેવા હબ-એન્ડ-સ્પોક મોડલ પર આધારિત છે. ‘ઈસંજીવની AB-HWC’ સ્પોક એટલે કે HWC અને હબ (તૃતીય આરોગ્યસંભાળ સુવિધા/હોસ્પિટલ/મેડિકલ કૉલેજ) ખાતેના ડૉક્ટર/નિષ્ણાત સાથે લાભાર્થી (પેરામેડિક અને જનરલિસ્ટ સાથે) વચ્ચે વર્ચ્યુઅલ કનેક્શનને સક્ષમ કરે છે. આ હબ ખાતેના ડોકટરો અને નિષ્ણાતો તરફથી લાભાર્થી (પેરામેડિક્સ દ્વારા) સ્પોક પર રીઅલ-ટાઇમ વર્ચ્યુઅલ પરામર્શની સુવિધા આપે છે. સત્રના અંતે જનરેટ થયેલ ઈ-પ્રિસ્ક્રિપ્શનનો ઉપયોગ દવાઓ મેળવવા માટે થાય છે. 'eSanjeevaniAB-HWC' ને ભૂગોળ, સુલભતા, ખર્ચ અને અંતરના અવરોધોને બાયપાસ કરીને માહિતી ટેકનોલોજીની સંભવિતતાનો લાભ લઈને મહત્તમ નાગરિકોને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડવાના વિઝન સાથે અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો હતો. હાલમાં, eSanjeevaniHWC લગભગ 50,000 આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો પર કાર્યરત છે.

2. eSanjeevani OPD : લોકોને તેમના ઘરની મર્યાદામાં બહારના દર્દીઓની સેવાઓ મેળવવા સક્ષમ બનાવવા માટે આ એક દર્દી-થી-ડૉક્ટર ટેલિમેડિસિન સેવા છે. દેશના તમામ ભાગોમાં નાગરિકો દ્વારા ‘ઈસંજીવની ઓપીડી’ પણ ઝડપથી અને વ્યાપકપણે અપનાવવામાં આવી છે. તે એન્ડ્રોઇડ અને iOS બંને આધારિત સ્માર્ટ ફોન્સ માટે મોબાઇલ એપ્લિકેશન તરીકે ઉપલબ્ધ છે, અને આ એપ્લિકેશન્સને 3 મિલિયનથી વધુ ડાઉનલોડ્સ જોવામાં આવ્યા છે.

3 કરોડ લાભાર્થીઓમાંથી 2,26,72,187ને eSanjeevaniAB-HWC પોર્ટલ દ્વારા સેવા આપવામાં આવી છે જ્યારે 73,77,779 લોકોએ eSanjeevaniOPD દ્વારા લાભો મેળવ્યા છે. 1,00,000 થી વધુ ડોકટરો, નિષ્ણાતો વગેરેને નેશનલ ટેલીમેડિસિન સેવા પર લાભાર્થીઓને સેવા આપવા માટે ઓનબોર્ડ કરવામાં આવ્યા છે. 'eSanjeevaniAB-HWC' દ્વારા પરામર્શની નોંધપાત્ર સંખ્યા સૂચવે છે કે ગ્રામીણ ભારતે ડિજિટલ આરોગ્ય તકનીકોનો ઉપયોગ સ્વીકાર્યો છે. તે આયુષ્માન ભારત યોજનાના ઉદ્દેશ્યને વધુ મજબૂત બનાવે છે જે લોકોના ઘરની નજીક સાર્વત્રિક, મફત અને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્યસંભાળ પૂરી પાડીને યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ માટે પ્રયત્ન કરે છે.

eSanjeevani OPD હવે આયુષ્માન ભારત હેલ્થ એકાઉન્ટ (ABHA)ની રચનાને સક્ષમ કરે છે, જે આયુષ્માન ભારત ડિજિટલ મિશન (ABDM) મુજબ સહભાગી આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતાઓ અને લાભાર્થીઓ સાથે લાભાર્થીની સંમતિથી આરોગ્ય ડેટાની ઍક્સેસ અને શેર કરવાની સુવિધા આપશે.

ઈસંજીવની એ 'મેક ઈન ઈન્ડિયા' પહેલનું ઉદાહરણ છે કારણ કે તે મોહાલી શાખા સેન્ટર ફોર ડેવલપમેન્ટ એન્ડ એડવાન્સ્ડ કોમ્પ્યુટીંગ (C-DAC) માં હેલ્થ ઈન્ફોર્મેટિક્સ ગ્રુપ દ્વારા સ્વદેશી રીતે વિકસાવવામાં આવી છે, સંખ્યાબંધ અનુભવી ઈજનેરો સતત બેક એન્ડ ટેકનિકલ અને ઓપરેશનલ સપોર્ટ પૂરા પાડે છે. ઉચ્ચ થ્રુપુટ અને ઉચ્ચ અપટાઇમની ખાતરી કરવા માટે; નેશનલ ટેલિમેડિસિન સેવા 99.5% થી વધુ અપટાઇમ સાથે કાર્યરત છે. સેન્ટર ફોર ડેવલપમેન્ટ ઓફ એડવાન્સ્ડ કોમ્પ્યુટીંગની મોહાલીની શાખામાં હેલ્થ ઇન્ફોર્મેટિક્સ ગ્રુપ દ્વારા હવે eSanjivaniને વધુ આગળ વધારવામાં આવી રહી છે. સેવાની સગવડતા અને અસરકારકતા વધારવા માટે AI-આગેવાની હેઠળના હસ્તક્ષેપોની કલ્પના કરવામાં આવી રહી છે. ખૂબ જ નજીકના ભવિષ્યમાં પ્રતિદિન 10 લાખથી વધુ પરામર્શને સમર્થન આપતી સેવાઓ બંધ થવાની તૈયારીમાં છે.

MHFWની નેશનલ ટેલીમેડીસીન સેવાની સફળતા અને દેશમાં ટેલીમેડીસીનને ઝડપથી અપનાવવાની સાક્ષી આપતા, સંરક્ષણ મંત્રાલયે SeHATOPD - સર્વિસીસ eHealth Teleconsultation & Assistance - રક્ષા કર્મચારીઓ માટે એક ટેલીમેડીસીન પોર્ટલ બહાર પાડ્યું છે. SeHATOPD ખાસ કરીને સંરક્ષણ કર્મચારીઓ અને તેમના આશ્રિતોને સેવા આપે છે. ટૂંક સમયમાં, SeHATOPD ને ભૂતપૂર્વ સૈનિકો અને તેમના પરિવારો માટે ટેલી-કન્સલ્ટેશનના લાભો સરળતાથી સુલભ બનાવવા માટે એક્સ-સર્વિસમેન કોન્ટ્રિબ્યુટરી હેલ્થ સ્કીમ (ECHS) સાથે સંકલિત કરવામાં આવશે. નેશનલ એઈડ્સ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (NACO) અને એલાયન્સ ઈન્ડિયા HIV/AIDS સાથે જીવતા લોકો માટે સમર્પિત રાષ્ટ્રીય ટેલીમેડિસિન પ્લેટફોર્મ (eHIVCare) પર કામ કરી રહ્યા છે. તે ટેક્નોલોજીના સંદર્ભમાં eSanjeevaniની જેમ જ કાર્ય કરશે પરંતુ HIV/AIDSના દર્દીઓની સારવારની વધુ સારી અને વધુ આરામદાયક ગુણવત્તા વધારવા માટે તેમની ચોક્કસ જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરે તે રીતે કસ્ટમાઇઝ કરવામાં આવશે.

ઈસંજીવની અપનાવવામાં અગ્રેસર છે તેવા 10 રાજ્યો આંધ્રપ્રદેશ (13147461), કર્ણાટક (4424407), પશ્ચિમ બંગાળ (2987386), તમિલનાડુ (1856861), ઉત્તર પ્રદેશ (1758053), બિહાર (1002399), મહારાષ્ટ્ર (1002399) , મધ્ય પ્રદેશ (781262), ગુજરાત (753775) અને આસામ (477821) છે.

SD/GP/MR

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com