అభివృద్ధి చెందుతున్న టెక్నాలజీ డొమైన్‌ల రంగంలో భారత సైన్యం స్థిరమైన, ఇంకా గణనీయమైన ప్రగతిని సాధిస్తోంది. నేషనల్ సెక్యూరిటీ కౌన్సిల్ సెక్రటేరియట్ (NSCS) మద్దతుతో సైన్యం ఇటీవలే ఈ కీలక అభివృద్ధి చెందుతున్న రంగంలో పరిశోధన, శిక్షణకు నాయకత్వం వహించడానికి మిలిటరీ కాలేజ్ ఆఫ్ టెలికమ్యూనికేషన్ ఇంజనీరింగ్, Mhow (MP) MCTEలో క్వాంటం ల్యాబ్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. జనరల్ MM నరవాణే, ఆర్మీ స్టాఫ్ చీఫ్‌కి ఇటీవల మోవ్‌ని సందర్శించిన సందర్భంగా సదుపాయం గురించి వివరించారు.

భారతీయ సైన్యం అదే సంస్థలో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ (AI) కేంద్రాన్ని కూడా ఏర్పాటు చేసింది. దీనితో పాటు 140కి పైగా ఫార్వర్డ్ ఏరియాల్లో మోహరింపులు మరియు పరిశ్రమలు మరియు విద్యాసంస్థలకు క్రియాశీల మద్దతు ఉంది. సైబర్ వార్‌ఫేర్‌పై అత్యాధునిక సైబర్ రేంజ్ మరియు సైబర్ సెక్యూరిటీ ల్యాబ్‌ల ద్వారా శిక్షణ ఇవ్వబడుతోంది. విద్యుదయస్కాంత వర్ణపట కార్యకలాపాలలో సైన్యం ప్రమేయం గురించి గత ఏడాది అక్టోబర్‌లో నిర్వహించిన విద్యుదయస్కాంత స్పెక్ట్రమ్ మరియు జాతీయ భద్రతపై సెమినార్‌లో జరిగింది. అప్పటి నుండి, AI, క్వాంటం మరియు సైబర్‌లలో పెట్టుబడులు పెట్టడానికి భారత సైన్యం యొక్క సాంకేతిక సంస్థలకు ప్రోత్సాహం ఇవ్వబడింది.

క్వాంటం టెక్నాలజీ రంగంలో భారత సైన్యం చేపట్టిన పరిశోధన తదుపరి తరం కమ్యూనికేషన్‌లోకి దూసుకుపోవడానికి మరియు భారత సాయుధ దళాలలో ప్రస్తుత క్రిప్టోగ్రఫీ వ్యవస్థను పోస్ట్ క్వాంటం క్రిప్టోగ్రఫీ (PQC)గా మార్చడానికి సహాయపడుతుంది. క్వాంటం కీ డిస్ట్రిబ్యూషన్, క్వాంటం కమ్యూనికేషన్, క్వాంటం కంప్యూటింగ్ మరియు పోస్ట్ క్వాంటం క్రిప్టోగ్రఫీ కీలకమైన థ్రస్ట్ ప్రాంతాలు.

అకాడెమియా (IITలు వంటివి), DRDO సంస్థలు, రీసెర్చ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, కార్పొరేట్ సంస్థలు, స్టార్టప్‌లు మరియు ఇండస్ట్రీ ప్లేయర్‌లను కలుపుకొని బహుళ-స్టేక్‌హోల్డర్ విధానాన్ని చేపట్టడం ద్వారా, ఈ చొరవ ఆత్మనిర్భర్ భారత్‌తో సివిల్ మిలిటరీ సమ్మేళనానికి ఒక సముచిత ఉదాహరణ. ప్రాజెక్ట్‌ల కోసం తగిన నిధులతో అవసరమైన సమయపాలన ఆధారిత లక్ష్యాలు రూపొందించబడ్డాయి మరియు భారతీయ సైన్యంలో పరిష్కారాల ప్రగతిశీల ఫీల్డింగ్ ఫాస్ట్ ట్రాక్ ప్రాతిపదికన ఆశించబడుతుంది.

***