ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ସରକାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ କୋଭିଡ-19 ମହାମାରୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂଆ ସମସ୍ୟା ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଏଥିରୁ ବାଦ୍ ପଡ଼ିନାହିଁ। ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟିତ୍ବ ବଜାୟ ରଖି ଜନକଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଡ଼ କରିବା ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଆହ୍ବାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ସାରା ବିଶ୍ବରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅର୍ଥର ଅଭାବ ଦେଖା ଦେଇଥିବା ସମୟରେ, ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ 2020-21 ତୁଳନାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି? ଏହା ଜାଣି ଆପଣ ଚକିତ ତଥା ଆନନ୍ଦିତ ହେବେ ଯେ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ 2020-21ରେ ଅତିରିକ୍ତ 1.06 ଲକ୍ଷ କୋଟି ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିପାରିଛନ୍ତି। କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ଭାଗିଦାରୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ନେଇ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଯୋଗୁ ସମ୍ବଳ ଉପଲବ୍ଧତାରେ ଏହି ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃଦ୍ଧି  ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି।

ଆମେ ଯେତେବେଳେ କୋଭିଡ-19ର ମୁକାବିଲା କରିବା ଲାଗି ଆମର ଆର୍ଥିକ ସମାଧାନର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲୁ, ସେତେବେଳେ ଆମେ ଚାହିଁଥିଲୁ ଯେ ଆମର ସମାଧାନ “ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଢାଞ୍ଚା” ମଡେଲ ଆଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ମହାଦେଶୀୟ ଆକାରର ଏକ ସଂଘୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ, ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସଂସ୍କାରର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଲାଗି ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୀତିଗତ ଉପାଦାନ ସନ୍ଧାନ କରିବା ବାସ୍ତବରେ ଏକ ଜଟିଳ କାର୍ଯ୍ୟ। କିନ୍ତୁ, ଆମ ସଂଘୀୟ ରାଜନୀତି ଉପରେ ଆମର ଯଥେଷ୍ଟ ବିଶ୍ବାସ ରହିଥିଲା ଏବଂ ଆମେ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ଭାଗିଦାରୀ ଭାବନା ନେଇ ଆଗକୁ ବଢ଼ିଥିଲୁ।

ମେ 2020ରେ, ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ ପ୍ୟାକେଜର ଅଂଶବିଶେଷ ସ୍ବରୂପ, ଭାରତ ସରକାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ 2020-21ରେ ଋଣ ଜରିଆରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ ସୁବିଧା ମିଳିବ। ଜିଏସଡିପିର ଏକ ଅତିରିକ୍ତ 2% ପରିମାଣର ଋଣସଂଗ୍ରହକୁ ମଞ୍ଜୁରି ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଏଥିମଧ୍ୟରୁ 1% କେତେକ ଆର୍ଥିକ ସଂସ୍କାରର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ଭାବେ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ସରକାରୀ ଅର୍ଥଲଗାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ  ଏପରି ସଂସ୍କାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବା ବିରଳ। ଅତିରିକ୍ତ ପୁଞ୍ଜି ପାଇବା ଲାଗି ପ୍ରଗତିଶୀଳ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ଲାଗି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଗାଇ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ପରିଣାମ କେବଳ ଉତ୍ସାହଜନକ ନଥିଲା ବରଂ ଏହି ଧାରଣାର ବିପରୀତ ଥିଲା ଯେ ଭଲ ଆର୍ଥିକ ନୀତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଲାଗି ସୀମିତ ସଂଖ୍ୟକ ଗ୍ରହୀତା ଥାଆନ୍ତି।

ଯେଉଁ ଚାରିଟି ସଂସ୍କାର ସହିତ ଅତିରିକ୍ତ ଋଣ ସଂଗ୍ରହ ସହ ଜଡ଼ିତ (ଜିଡିପିର 0.25% ପ୍ରତ୍ୟେକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ)ର ଦୁଇଟି ବିଶେଷତ୍ବ ରହିଥିଲା। ପ୍ରଥମତଃ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍କାର ଜନସାଧାରଣ ବିଶେଷ କରି ଗରିବ, ଦୁର୍ବଳ ଓ ମଧ୍ୟମବର୍ଗଙ୍କ ଜୀବନରେ ସୁଧାର ଆଣିବା ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା। ଦ୍ବିତୀତଃ, ଏହା ମଧ୍ୟ ବିତ୍ତୀୟ ସ୍ଥାୟିତ୍ବକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା।

‘ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ରାସନ କାର୍ଡ’ ନୀତି ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ରହିଥିବା ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା- ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ (ଏନଏଫଏସଏ) ଅନ୍ତର୍ଗତ ରାଜ୍ୟରେ ରହିଥିବା ସମସ୍ତ ରାସନ କାର୍ଡକୁ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଆଧାର କାର୍ଡ ସହିତ ସିଡିଂ କରାଯିବ ଏବଂ ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ରାସନ ବିତରଣ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ପଏଣ୍ଟ ଅଫ ସେଲ ଡିଭାଇସ୍ ରହିବ। ଏହାର ସବୁଠୁ ପ୍ରମୁଖ ଲାଭ ହେଉଛି, ଦେଶର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରୁ ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ପାଇପାରିବେ। ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଏସବୁ ଲାଭ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ, ଜାଲ କାର୍ଡ ଓ ନକଲି ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଏଥିରୁ ଆର୍ଥିକ ଲାଭ ମଧ୍ୟ ମିଳିଲା।  17ଟି ରାଜ୍ୟ ଏହି ସଂସ୍କାରକୁ ପୂରଣ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ 37,600 କୋଟି ଟଙ୍କା ଋଣ ଉଠାଣ ଲାଗି ଅନୁମତି ମିଳିଛି।

ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍କାରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବ୍ୟବସାୟିକ ସୁଗମତାରେ ସୁଧାର ଆଣିବା। ଏଥିପାଇଁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ 7ଟି ଆଇନ ଅଧୀନରେ ସାଧାରଣ ଶୁଳ୍କ ସହିତ ବ୍ୟବସାୟ ସଂକ୍ରାନ୍ତ ଲାଇସେନ୍ସ ପ୍ରଦାନକୁ ସ୍ବୟଂକ୍ରିୟ, ଅନଲାଇନ ଏବଂ ଭେଦଭାବ ମୁକ୍ତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। ଆଉ ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା, 12ଟି ଆଇନ ଅଧୀନରେ ଶୋଷଣ ଓ ଦୁର୍ନୀତି ଦୂର କରିବା ଲାଗି କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଆଧାରିତ ରାଣ୍ଡମ୍ ନିରୀକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ନିରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆଗୁଆ ସୂଚନା ଦେବା। ଏହି ସଂସ୍କାର (19ଟି ଆଇନ ଅନ୍ତର୍ଗତ) ବିଶେଷ କରି ଲଘୁ ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁମାନେ ‘ଇନ୍ସେପେକ୍ଟର ରାଜ୍’ର ସର୍ବାଧିକ ଶିକାର ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିବେଶ ପରିବେଶରେ ସୁଧାର, ଅଧିକ ନିବେଶ ଓ ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ। 20ଟି ରାଜ୍ୟ ଏହି ସଂସ୍କାରକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅତିରିକ୍ତ 39,521 କୋଟି ଟଙ୍କା ପୁଞ୍ଜି ଉଠାଣ ପାଇଁ ଅନୁମତି ପାଇଥିଲେ।

ପଞ୍ଚଦଶ ଅର୍ଥ ଆୟୋଗ ଏବଂ ଆହୁରି କେତେକ ଶିକ୍ଷାସଂସ୍ଥାନ ଏକ ଭଲ ସମ୍ପତ୍ତି ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଥିଲେ।

ତୃତୀୟ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଯଥାକ୍ରମେ ସମ୍ପତ୍ତି କାରବାର ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନର ଦର ଲାଗି  ଷ୍ଟାମ୍ପ ଡ୍ୟୁଟି ଗାଇଡଲାଇନ ଅନୁରୂପ ସମ୍ପତ୍ତି ଟିକସ ଓ ଜଳ ଓ ସ୍ବେରେଜ ଶୁଳ୍କ ପାଇଁ ଫ୍ଲୋର ଦର ବିଜ୍ଞପିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥିଲା। ଏହା ସହରାଞ୍ଚଳ ଗରିବ ଏବଂ ମଧ୍ୟମବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଗୁଣବତ୍ତାଯୁକ୍ତ ସେବା ଯୋଗାଇ ଦେବା ସହିତ ଭଲ ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ସହାୟତା କରିବ ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ଆଗେଇ ନେବ। ସମ୍ପତ୍ତି ଟିକସର ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରଗତିଶୀଳ, ତେଣୁ ଏହାଦ୍ବାରା ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ଗରିବ ଲୋକମାନେ ବିଶେଷ ଭାବେ ଲାଭବାନ ହେବେ। ଏହି ସଂସ୍କାର ମଧ୍ୟ ନଗର ନିଗମ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଲାଭାନ୍ବିତ କରିବ କାରଣ ସେମାନେ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଦରମା ପାଇବାରେ ବିଳମ୍ବ ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାନ୍ତି। 11ଟି ରାଜ୍ୟ ଏସବୁ ସଂସ୍କାରକୁ ପୂରଣ କରିଥିବାରୁ ଅତିରିକ୍ତ 15,957 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଋଣ ସଂଗ୍ରହ  କରିବାର ଅନୁମତି ଲାଭ କରିଥିଲେ।

ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍କାର ହେଉଛି ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ବିଦ୍ୟୁତ ଯୋଗାଣ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ହସ୍ତାନ୍ତର (ଡିବିଟି) ସୁବିଧାର ପ୍ରଚଳନ। ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ ଏହି ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଏବଂ ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ପାଇଲଟ ଆଧାରରେ ଗୋଟିଏ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହାର ବାସ୍ତବ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥିଲା। ଏହା ସହିତ ଜିଏସଡିପିର ଅତିରିକ୍ତ 0.15% ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ରହିଥିଲା। ବୈଷୟିକ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ କ୍ଷତି ପାଇଁ ଏକ ଉପାଦାନ ଏବଂ ରାଜସ୍ବ ଓ ବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟରେ ରହୁଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ପାଇଁ ଆଉ ଏକ ଉପାଦାନ (ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଇଁ ଜିଏସଡିପିର 0.05%)ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ବିତରଣ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ଏହା ସୁଧାର ଆଣିବା ସହିତ ଜଳ ଓ ଇନ୍ଧନ ସଂରକ୍ଷଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କଲା ଏବଂ ଭଲ ଆର୍ଥିକ ଓ ବୈଷୟିକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଜରିଆରେ ସେବାର ଗୁଣବତ୍ତାରେ ସୁଧାର ଆଣିଲା। 13ଟି ରାଜ୍ୟ ଅତିକମରେ ଗୋଟିଏ ଉପାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ସହିତ, 6ଟି ରାଜ୍ୟ ଡିବିଟି ଉପାଦାନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କଲେ। ଯାହାର ଫଳସ୍ବରୂପ 13201 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଅତିରିକ୍ତ ଋଣ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ଅନୁମତି ପାଇଥିଲେ। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ 23ଟି ରାଜ୍ୟ 2.14 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରୁ 1.06 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଅତିରିକ୍ତ ଋଣ ସଂଗ୍ରହ ସୁବିଧା ନେଇଥିଲେ। ଯାହାଫଳରେ 2020-21 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ମିଳିଥିବା ସକଳ ଋଣ ସଂଗ୍ରହ ଅନୁମତି (ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ଓ ଅଣସର୍ତ୍ତମୂଳକ) ଜିଏସଡିପିର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଆକଳନର 4.5% ରହିଥିଲା।

ବିବିଧ ଆହ୍ବାନ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆମ ଭଳି ଏକ ବଡ଼ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ, ଏହା ଏକ ବିରଳ ଅନୁଭୂତି ଥିଲା।  ଆମେ ଦେଖିଛୁ ଯେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ପାଇଁ ଯୋଜନା ଓ ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ବହୁବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନପାରି ପଡ଼ି ରହିଥାଏ। ତେଣୁ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ଜନଅନୁକୂଳ ସଂସ୍କାରକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଲାଗି କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ମିଳିତ ଭାବେ ଆଗେଇ ଆସିବା ଅତୀତରେ କେବେ ଦେଖାଦେଇନଥିବା ବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ ତାହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବା ଅତି ଆନନ୍ଦର ବିଷୟ। ଆମର ସବକା ସାଥ, ସବକା ବିକାଶ ଓ ସବକା ବିଶ୍ବାସ ମନୋଭାବ କାରଣରୁ ଏହା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଲା। ଏସବୁ ସଂସ୍କାର ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଅଧିକାରୀମାନେ କହିଥିଲେ ଯେ ଅତିରିକ୍ତ ପାଣ୍ଠିର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ବିନା ଏସବୁ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଲାଗି ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଲାଗିଯାଇଥାନ୍ତା। ପୂର୍ବରୁ ଭାରତରେ ‘ଲୁଚାଛପା ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତାରେ ସଂସ୍କାର’ ମଡେଲ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିଲା। ଏବେ କିନ୍ତୁ ‘ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମାର୍ଗରେ ସଂସ୍କାର’ର ଏକ ନୂଆ ମଡେଲ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି। ମହାମାରୀର ସଙ୍କଟପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟରେ ନିଜ ନାଗରିକମାନଙ୍କର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଏସବୁ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ମୁଁ କୃତଜ୍ଞ। 130 କୋଟି ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦ୍ରୁତ ବିକାଶ ଲାଗି ଆମେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ମିଳିମିଶି ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଜାରି ରଖିବୁ।

********

P.S