ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ (ਡੋਨਰ) ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ),  ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਪ੍ਰਸੋਨਲ, ਜਨਤਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ, ਪੈਨਸ਼ਨਾਂ, ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ , ਡਾ ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੱਜ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਰੋ (ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ) ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਰਾਹੀਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਇਮੇਜਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੁਲਾੜ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਕੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਵੇਗਾ। 

ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਡੋਨਰ) ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦਿਆਂ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਦੇ ਅੱਠ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਇਸਰੋ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਤਜਬੀਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦੇ ਦੋ ਰਾਜ ਸਿੱਕਿਮ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਛੇਤੀ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਭੇਜ ਦੇਣਗੇ। 

ਡਾ ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸਰੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡੋਨਰ ਮੰਤਰਾਲਾ/ ਐਨਈਸੀ ਵੱਲੋਂ ਫੰਡ ਕੀਤੇ  8 ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ 221 ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ 67 ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਜੀਓ-ਟੈਗਿੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਹ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਮੈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇਸਰੋ ਦੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਇਕ ਨਮੂਨਾ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਡਾ: ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਦੀ ਲਾਂਚਿੰਗ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ "ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਦਲਣ" ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਵਿਖੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਪੁਲਾੜ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (ਐਨਈਐਸਏਸੀ) ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ਪੰਦਰਵਾੜੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਫੀਜੀਬਿਲਿਟੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਬਾਰੇ ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਨਾਲ ਵਨ ਬਾਈ ਵਨ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਛਾਣ ਹੋ ਜਾਣ 'ਤੇ, ਅਜਿਹੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਸਬੰਧਤ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਐਨਈਐਸਏਸੀ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। 

ਡਾ ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਿਹ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ  ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਪੁਲਾੜ ਕਾਰਜ ਕੇਂਦਰ (ਨੇਸੈਕ) ਸੁਸਾਇਟੀ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ, ਜਿਥੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕੰਮ ਪ੍ਰਗਤੀ ਅਧੀਨ ਹੈ ਉਹ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਜੰਗਲ ਦੇ ਪਾੜੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਨਕਲਬੰਦੀ,  ਬਾਗਬਾਨੀ  ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ, ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਪੁਨਰਗਠਨ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਿਭਿੰਨਤਾ, ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਬਾਂਸ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀ.ਓ.ਆਈ.ਵੀ.ਡੀ. ਦੇ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਪੁਲਾੜ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਰੇਲਵੇ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਾਂ, ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ / ਟੈਲੀਮੇਡੀਸੀਨ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਵਰਤੋਂ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਆਫਤ ਬਾਰੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਮੌਸਮ / ਬਾਰਸ਼  / ਹੜ੍ਹ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 

ਇਸਰੋ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸੱਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੈਮ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਰੋਕਣ, ਤਿੰਨ ਆਦਰਸ਼ ਪਿੰਡਾਂ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਾੜ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਟੀਚੇ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੇ ਹਨ।  

ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਪੁਲਾੜ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (ਐਨਈਐਸਏਸੀ) ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਵਿਖੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ (ਐਨਈਆਰ) ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਰਾਜ ਅਰਥਾਤ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਸਾਮ,  ਮਨੀਪੁਰ, ਮੇਘਾਲਿਆ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ, ਸਿੱਕਮ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਸਿੱਖਿਆ,  ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੰਚਾਰ, ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿਗਿਆਨ ਖੋਜ ਲਈ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 

---------------------------------- 

ਐਸ ਐਨ ਸੀ