ఆత్మనీర్భర్ భారత్ కి స్థిరమైన వృద్ధి కీలకం. వనరులను వాంఛనీయ వినియోగానికి దారితీసే అభివృద్ధి నమూనా ప్రస్తుత అవసరం. పెరుగుతున్న జనాభా, వేగవంతమైన పట్టణీకరణ, వాతావరణ మార్పు మరియు పర్యావరణ కాలుష్యంతో, భారతదేశం వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ వైపు వెళ్ళాలి.

వ్యర్థాలను తొలగించడం, వనరులను నిరంతరం ఉపయోగించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న ఆర్థిక విధానం, వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ. ఈ విధానం ఉత్పత్తులు మరియు ప్రక్రియల గురించి సమగ్ర దృక్పథాన్ని తీసుకోవలసిన అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పే కొత్త ఉదాహరణను చూపుతుంది. మన ఉత్పత్తి వ్యవస్థలు వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ సూత్రాలను అవలంబించాలి, తద్వారా అవి వనరులపై  ఆధారపడటాన్ని తగ్గించడమే కాకుండా పోటీతత్వాన్ని పొందుతాయి.

భారతదేశం అవలంబించిన వృత్తాకార ఆర్థిక మార్గం కిక్కిరిసిన స్థితి, కాలుష్యంలోనూ గణనీయమైన తగ్గింపుతో పాటు ఎంతో వార్షిక ప్రయోజనాలను పొందగలదు, దీని ఫలితంగా ఆర్థిక వ్యవస్థపై విపరీతమైన వృద్ధి చెందే  ప్రభావం ఉంటుంది. మన వనరుల సామర్థ్యాన్ని పెంచే సామర్థ్యం, పరిమిత వనరుల వినియోగాన్ని తగ్గించడం అలాగే కొత్త వ్యాపార నమూనాలు మరియు వ్యవస్థాపక వెంచర్ల ఆవిర్భావానికి ప్రేరణ మన స్వావలంబన వైపు మన పరివర్తనకు దోహదం చేస్తుంది.

దేశాన్ని వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ వైపు నడిపించడానికి ప్రభుత్వం చురుకుగా విధానాలను రూపొందిస్తోంది మరియు ప్రాజెక్టులను ప్రోత్సహిస్తోంది. ఈ విషయంలో ప్లాస్టిక్ వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ నియమాలు, ఇ-వేస్ట్ మేనేజ్మెంట్ నిబంధనలు, నిర్మాణం, కూల్చివేతల వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ నియమాలు, లోహాల రీసైక్లింగ్ విధానం మొదలైన వివిధ నియమాలను ఇది ఇప్పటికే నోటిఫై చేసింది.

నీతి ఆయోగ్ ఏర్పాటైనప్పటి నుండి స్థిరమైన ఆర్థిక వృద్ధిని నిర్ధారించడానికి అనేక కార్యక్రమాలను చేపట్టింది. వ్యర్థాలను వనరుగా ఉపయోగించుకోవడంలో ఉన్న సవాళ్లను పరిష్కరించడానికి మరియు భారతదేశంలో రీసైక్లింగ్ పరిశ్రమపై ఒక దృక్పథాన్ని రూపొందించడానికి ప్రత్యక్ష కార్యక్రమాలు చేపట్టారు. ఇతర రంగాలలో ఉక్కు పరిశ్రమలో ఉత్పత్తి చేయబడిన ఫ్లై యాష్ మరియు స్లాగ్ వాడకాన్ని ప్రోత్సహించడంలో పురోగతి సాధించింది. ‘నేషనల్ రీసైక్లింగ్ ద్వారా సస్టైనబుల్ గ్రోత్’ అనే అంశంపై అంతర్జాతీయ సమావేశాన్ని కూడా  నిర్వహించింది; 'రిసోర్స్ ఎఫిషియెన్సీ' పై భారతదేశానికి ఇయు ప్రతినిధి బృందంతో పాటు, ఉక్కు (ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖతో), అల్యూమినియం (గనుల మంత్రిత్వ శాఖతో), నిర్మాణం మరియు కూల్చివేత రంగాలలో (హౌసింగ్ అండ్ అర్బన్ అఫైర్స్ మంత్రిత్వ శాఖతో కలిసి) మరియు ఇ-వేస్ట్ (ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖతో). వనరుల సామర్థ్యంపై మరో నాలుగు వ్యూహాత్మక పత్రాన్ని సిద్ధం చేసింది.

దేశం ఒక సరళ నుండి వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థకు మారడాన్ని వేగవంతం చేయడానికి, 11 కమిటీలు ఏర్పడ్డాయి-సంబంధిత మంత్రిత్వ శాఖల నేతృత్వంలో మరియు 11 ఫోకస్ ప్రాంతాల కోసం ఎంఓఈఎఫ్సిసి మరియు నీతి ఆయోగ్, వృత్తి నిపుణులు, విద్యావేత్తలు మరియు పరిశ్రమ ప్రతినిధుల అధికారులను కలిగి ఉంటుంది. (అనుబంధం 1). కమిటీలు తమ దృష్టి కేంద్రాల్లో సరళ నుండి వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థకు మారడానికి సమగ్ర కార్యాచరణ ప్రణాళికలను సిద్ధం చేస్తాయి. వారి పరిశోధనలు మరియు సిఫారసులను సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి అవసరమైన పద్ధతులను కూడా వారు నిర్వహిస్తారు.

దృష్టి కేంద్రీకరించే ప్రదేశాలలో 11 ఎండ్-ఆఫ్-లైఫ్ ప్రొడక్ట్స్ / పునర్వినియోగపరచదగిన పదార్థాలు / వ్యర్ధాలు ఉన్నాయి, ఇవి గణనీయమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంటున్నాయి లేదా కొత్త సవాళ్లు విసిరే ప్రాంతాలుగా అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి,వాటిని  సంపూర్ణ పద్ధతిలో పరిష్కారం కావాలి.

పెరిగిన తయారీ మరియు మారుతున్న వినియోగ విధానాలు ఎక్కువ ఉపాధిని పొందుతాయి మరియు తలసరి ఆదాయాన్ని పెంచుతాయి, పర్యావరణంపై ఇటువంటి అధిక ఉత్పత్తి యొక్క ప్రభావాలను కూడా సమర్థవంతంగా నిర్వహించాలి మరియు తగ్గించాలి. ప్రపంచంలోని 2% భూభాగం మరియు 4% మంచినీటి వనరులతో, ‘టేక్-మేక్-డిస్పోజ్’ సరళ ఆర్థిక నమూనా భారతదేశం ఉత్పాదక రంగాన్ని మరియు పర్యవసానంగా, మొత్తం ఆర్థిక వ్యవస్థను నిర్బంధిస్తుంది. అందువల్ల, ఉత్పాదక ప్రక్రియలో వాస్తు వినిమయం గుర్తించడం, వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థ వైపు మళ్లడం చాలా అవసరం, ఇది బహుళ ఆర్థిక మరియు పర్యావరణ ప్రయోజనాలను అందిస్తుంది.

***