ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਸੇਵਾ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਨੇ 30 ਲੱਖ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਸੇਵਾ 31 ਰਾਜਾਂ / ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 35,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਰੀਜ਼ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨਵੀਨਤਮ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਧਿਅਮ ਈ - ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਸੇਵਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਈ- ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਸੇਵਾ ਹੱਬ ਅਤੇ ਸਪੋਕ ਮਾਡਲ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰ (ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਏਬੀ-ਐਚਡਬਲਯੂਸੀ) ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੀ ਸੇਵਾ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ (ਈ ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ), ਜੋ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਓਪੀਡੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਏਬੀ-ਐਚ ਡਬਲਯੂਸੀ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2022 ਤੱਕ ਇਹ ਸੇਵਾ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1,55,000 ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾਈ ਜਾਏਗੀ। ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਨਵੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਆਂਧਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਜਿਹਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਏਬੀ-ਐਚ ਡਬਲਯੂਸੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 15,000 ਸਪੋਕਸ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਏਬੀ-ਐਚ ਡਬਲਯੂਸੀ ਨੇ ਲਗਭਗ 9 ਲੱਖ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। 

ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਤ 250 ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਨਲਾਈਨ ਓਪੀਡੀ ਰਾਹੀਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਓਪੀਡੀ ਵਿੱਚ 220 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਹਰ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਆਮ ਓਪੀਡੀ ਹਨ। ਈ ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਓਪੀਡੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ 21 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਸੇਵਾ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਹਤ ਵੰਡ ਨੂੰ ਜੋੜਦਿਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਸਪੁਰਦਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ' 'ਤੇ ਬੋਝ ਨੂੰ ਘਟਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਜੀਟਲ ਹੈਲਥ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ, ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਹੈਲਥ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ (ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ) ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ- ਤਮਿਲਨਾਡੂ (6,42,708), ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (6,31,019), ਕਰਨਾਟਕ (6,07,305), ਆਂਧਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2, 16,860), ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2,04,296), ਗੁਜਰਾਤ (1,95,281), ਕੇਰਲ (93,317), ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (84,742), ਉਤਰਾਖੰਡ (74,776) ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (67,352) ਹਨ। ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 600 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, 31,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਮੈਡੀਕਸ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 14,000 ਡਾਕਟਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਵਿਖੇ ਟੈਲੀਮੈਡੀਸਨ ਦੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਏਬੀ-ਐਚ ਡਬਲਯੂਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਦਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਫੌਰਨ ਇਲਾਜ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਈ- ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਗੁਣਵਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲਾਗ ਲੱਗਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਤੋਂ ਬਚਾ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ: ਸਲੇਮ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (1,23,658), ਮਦੁਰੈ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (60,547), ਹਸਨ, ਕਰਨਾਟਕ (43,995), ਮੇਰਠ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (35,297) ਅਤੇ ਰਾਏਬਰੇਲੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (34,227) ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਿੰਨ-ਪੱਧਰੀ ਅਤੇ 4-ਪੱਧਰੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੇ ਈ ਸੰਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਦੇ 18.15 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰੀਜ਼ (50.35 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ), 20 ਤੋਂ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਅਤੇ 20.89 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ 40 ਤੋਂ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਾਗਰਿਕ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਈ- ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (54.66 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਮਰਦ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹੈ।

ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਆਫ ਐਡਵਾਂਸਡ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ, ਮੋਹਾਲੀ ਦਾ ਸੇਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਇਨਫਰਮੇਟਿਕਸ ਸਮੂਹ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਵਿਘਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਲੀਨੀਸ਼ੀਅਨ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੰਮਕਾਜੀ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ, ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਵੀ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੀ-ਡੈਕ ਮੋਹਾਲੀ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ ਦੀ ਆਈਓਐਸ ਐਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਈਓਐਸ ਐਪ ਸਟੋਰ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੈਲੀਮੇਡਿਸਨ ਸੇਵਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਧਾਏਗੀ। ਝਾਰਖੰਡ ਸਰਕਾਰ ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਓਪੀਡੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਓਪੀਡੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਟੀਕਾਕਰਣ ਲਈ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ -19 ਸਹਿ-ਰੋਗ ਈ-ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਾਰੀ ਕਰੇਗੀ। ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ ਟੀਕਾਕਰਨ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ -19 ਦੇ ਟੀਕਾਕਰਣ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 1 ਜਨਵਰੀ 2022 ਤੱਕ ਹੈ, ਜਾਂ 45 ਤੋਂ 59 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਅਤੇ ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ -19 (ਐਨਈਜੀਵੀਏਸੀ) ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਹਰ ਸਮੂਹ ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਰਤ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

****

ਐਮਵੀ / ਐਸਜੇ