ఈ సభ ప్రతిష్టను పెంచిన, సభలో చైతన్యం తెచ్చిన, సభ ద్వారా ప్రజా సేవలో నిమగ్నమైన మన నలుగురు సహచరులు, వారి పదవీకాలం ముగియబోతున్న తరుణంలో కొత్త పని వైపు పయనిస్తున్నారు.

శ్రీ గులాం నబీ ఆజాద్ గారు, శ్రీ షంషేర్ సింగ్ గారు, మీర్ మహమ్మద్ ఫియాజ్ గారు, నజీర్ అహ్మద్ గారు; మీ అనుభవాలతో, మీ జ్ఞానంతో ఈ సభ ప్రతిష్టను పెంచడానికి, దేశం ప్రయోజనం కోసం, మీ ప్రాంతంలోని సమస్యల పరిష్కారానికి సహకరించిన నలుగురు ప్రముఖులకు ముందుగా నేను కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను.

సభలో నా సహచరులు మీర్ మహమ్మద్ గారు,  నజీర్ అహ్మద్ గారు వీరిద్దరినీ చాలా కొద్దిమంది గమనించి ఉండవచ్చు, కాని నా గదిలో వారు పంచుకున్న విభిన్న విషయాలను వినకుండా మరియు అర్థం చేసుకోకుండా ఒక్క సెషన్ కూడా గడవలేదు. వారు కాశ్మీర్‌కు సంబంధించిన సూక్ష్మ విషయాలను   పంచుకునేవారు. మేము కూర్చుని మాట్లాడేటప్పుడు, వారు నా ముందు వేర్వేరు కోణాలను, వివిధ  అంశాలను ఉంచేవారు; నా ముందు ఉంచిన చాలా అంశాలు నాకు కూడా చాలా శక్తినిచ్చాయి. కాబట్టి, నాతో వారి వ్యక్తిగత సంబంధానికి,  నేను అందుకున్న సమాచారం కోసం మా సహచరులు ఇద్దరికీ నా హృదయపూర్వక కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను. వారి నిబద్ధత, సామర్థ్యం దేశానికి ముఖ్యంగా జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు పని చేస్తుందని నేను ఖచ్చితంగా అనుకుంటున్నాను. దేశ ఐక్యత, ఆనందం, శాంతి, శ్రేయస్సు పెరగడం కోసం ఇది ప్రయోజనకరంగా ఉంటుందని నేను ఖచ్చితంగా అనుకుంటున్నాను.

మన సహచరులలో ఒకరైన, షంషేర్ సింగ్ గారు, నేను నా సంస్థకు సంబంధించిన పనిలో ఉన్నాను కనుక, నేను అతనితో ఎన్ని సంవత్సరాలు పనిచేశానో కూడా గుర్తు లేదు చాలా సంవత్సరాలు నాకు జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో పనిచేసే అవకాశం కూడా లభించింది, కాబట్టి నా తోటి కార్మికుడిగా స్కూటర్‌లో ప్రయాణించే అవకాశం వచ్చింది. చాలా చిన్న వయస్సులో అత్యవసర పరిస్థితుల్లో జైలుకు వెళ్ళిన వారిలో షంషేర్ సింగ్ కూడా ఉన్నారు. ఈ సభలో షంషేర్ జి హాజరు శాతం 96%. ప్రజలు తనకు ఇచ్చిన బాధ్యతను నెరవేర్చడానికి ఆయన చేసిన ప్రయత్నాలలో ఉన్న తీవ్రతను ఇది వర్ణిస్తుంది. తన 100 శాతం ఇచ్చారు. అతను మృదువుగా మాట్లాడేవాడు,  సరళుడు. జమ్మూ కాశ్మీర్ నుండి పదవీ విరమణ చేస్తున్న నలుగురు గౌరవనీయ సభ్యుల జీవితాల్లో ఈ పదవీకాలం ఉత్తమ దశ అని నేను నమ్ముతున్నాను ఎందుకంటే చరిత్ర కొత్త మలుపు తీసుకుంది, వారు దానికి సాక్షిగా మారారు. ఇది వారి జీవితంలో ఒక ప్రధాన సంఘటన.

గులాం నబీ గారు... గులాం నబీ జీ తర్వాత ఎవరు ఈ పదవిని చేపట్టినా, గులాం నబీ జీతో సరిపోలడం చాలా కష్టమవుతుందని నేను భయపడుతున్నాను. ఎందుకంటే గులాం నబీ గారు తమ పార్టీ గురించి మాత్రమే కాకుండా దేశం, సభ గురించి కూడా అంతే శ్రద్ధ తీసుకునేవారు.  ఇది చిన్న విషయం కాదు; అవును, ఇది చాలా పెద్ద విషయం. అనేది చాలా ముఖ్యమైన విషయం. లేదంటే సాధారణంగా ప్రతిపక్ష నేతగా పెత్తనం చెలాయించాలని ప్రజలు కోరుకుంటారు.  కానీ ఆయన, శరద్ పవార్ వంటి నాయకులు ఎప్పుడూ సభకు, దేశానికి ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు. గులాం నబీ గారు ప్రశంసనీయమైన పని చేశారు!

కరోనా కాలంలో ఫ్లోర్ లీడర్ల సమావేశం జరిగిన రోజు నాకు ఇప్పటికీ గుర్తుంది; అదే రోజు గులాం నబీ గారి నుంచి నాకు ఫోన్ వచ్చింది. "మోడీజీ, ఇదంతా బాగానే ఉంది, కానీ దయచేసి ఒక పని చేయండి, పార్టీ నాయకులందరి సమావేశాన్ని పిలవండి" అని ఆయన అన్నారు. పార్టీ నాయకులతో, పార్టీ అధ్యక్షులందరితో కూర్చుని చర్చించమని ఆయన నన్ను సూచించిన వాస్తవాన్ని నేను నిజంగా ఇష్టపడ్డాను మరియు అభినందించాను. గులాం నబీ జీ సూచన మేరకు నేను చేసాను… మరియు ఈ విషయం చెప్పనివ్వండి…. ఈ విధమైన సమాచార మార్పిడికి మూలకారణం, ఆయన రెండు పక్షాల అనుభవం అంటే అధికార పక్షం, ప్రతిపక్షం కూడా. 28 ఏళ్ల పదవీకాలం అనేది చాలా పెద్ద విషయం.

ఇది చాలా కాలం క్రితం, బహుశా అటల్జీ పదవీకాలంలో, నాకు ఖచ్చితంగా గుర్తు లేదు. నేను సభలో కొంత పని కోసం ఇక్కడకు వచ్చాను. నేను అప్పుడు రాజకీయాల్లో లేను, అంటే ఎన్నికల రాజకీయాల్లో కాదు. నేను సంస్థ కోసం పని చేసేవాడిని. కాబట్టి, నేను మరియు గులాం నబీ జీ ఒకే లాబీలో చర్చలు చేస్తున్నాము. జర్నలిస్టులకు ప్రతి ఒక్కరిపై నిఘా ఉంచే అలవాటు ఉన్నందున, ఈ ఇద్దరూ స్నేహపూర్వకంగా ఎలా మాట్లాడతారని వారు భావించారు? మేము మాట్లాడుతుండగా, నవ్వుతుండగా, మేము బయటకు రాగానే విలేకరులు మమ్మల్ని చుట్టుముట్టారు. గులాం నబీ గారు అప్పుడు ఓ అద్భుతమైన సమాధానం ఇచ్చారు. ఆ సమాధానం మనకు చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. అతను చెప్పాడు, సోదరా..!, మీరు వార్తాపత్రికలలో మా పోరాటాల గురించి చదివారు, మీరు టీవీలో లేదా బహిరంగ సమావేశాలలో మేము పోరాడుతున్నట్లు మీరు చూస్తున్నారు, కాని వాస్తవానికి కుటుంబం వంటి అనుబంధం మాకు ఉంది. మాకు బలమైన బంధం ఉంది, ఆనందం మరియు దు .ఖాన్ని పంచుకుంటాం . ఈ స్ఫూర్తి  చాలా కీలకమైనది.

గులాం నబీ గారి ఈ అభిరుచి చాలా కొద్ది మందికి తెలుసు, మీరు ఎప్పుడైనా ఆయనతో కూర్చుంటే, ఆయన దాని గురించి మీకు చెప్తాడు. మనం ప్రభుత్వ బంగ్లాల్లో నివసిస్తుంటే, మన దృష్టి బంగ్లా గోడలపై లేదా సోఫా సెట్లపైనే ఉంటుంది, కాని గులాం నబీ గారు ఆ బంగ్లాలో ఒక తోటను పెంచారు, అది కాశ్మీర్ లోయలను గుర్తు చేస్తుంది. ఆయన దాని గురించి చాలా గర్వపడుతున్నాడు, ఆయన దానికి సమయం ఇస్తాడు నూతన విషయాలను జోడిస్తూ ఉంటాడు పోటీ ఉన్న ప్రతిసారీ, వారి బంగ్లా మొదటి స్థానంలో వస్తుంది. అంటే తన అధికారిక స్థానాన్ని ఎంతో ప్రేమతో నిర్వహించాడు. ఆయన హృదయపూర్వకంగా ఆ పని చేశాడు.

మీరు ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు, నేను కూడా ఒక రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా పని చేసేవాడిని. ఆ కాలంలో మేము చాలా దగ్గరగా ఉండేవారం. మన మధ్య సంపర్కం ఎప్పుడూ కొనసాగుతూనే ఉంది, లేదు అనడానికి ఒక్క సందర్భం కూడా లేదు. గుజరాత్ నుంచి వచ్చే పర్యాటకులు జమ్మూ కాశ్మీర్ కు వెళ్లే మొత్తం పర్యాటకుల్లో భారీ వాటా కలిగి ఉన్నారు. ఒకసారి ఆ యాత్రికులపై ఉగ్రవాదులు దాడి చేశారు.  బహుశా ఎనిమిది మంది మరణించారు. వెంటనే నాకు గులాం నబీ గారి నుంచి ఒక ఫోన్ వచ్చింది మరియు ఆ ఫోన్ కాల్ కేవలం సమాచారం అందించడం కొరకు కాదు.  ఫోన్ లో అతని కన్నీళ్లు ఆగలేదు.  ఆ సమయంలో ప్రణబ్ ముఖర్జీ రక్షణ మంత్రిగా ఉన్నారు.  ఆయనకు ఫోన్ చేసి, సార్, మృతదేహాలను తీసుకురావడానికి భద్రతా బలగాల విమానం సాధ్యమేనా" అన్నాను., అప్పుడు అర్థరాత్రి అయ్యింది., "చింతించకండి, నేను ఏర్పాట్లు చేస్తాను" అని అన్నారు శ్రీ.ముఖర్జీ.  కానీ రాత్రి పూట గులాం నబీ గారు మళ్ళీ ఫోన్ చేసినప్పుడు, ఆయన ఎయిర్ పోర్ట్ లో ఉన్నారు.  ఆ రాత్రి, ఆయన విమానాశ్రయం నుండి నాకు ఫోన్ చేశాడు,  ఒక కుటుంబ సభ్యుడి వలె చాలా ఆందోళన చెందాడు....

పదవులు, అధికారం అనేవి జీవితం లో వస్తూ ఉంటాయి. కానీ దానిని ఎలా నిర్వహించాలో… ఇది నాకు చాలా భావోద్వేగ క్షణం. మరుసటి రోజు అందరూ చేరుకున్నారా అని అడుగుతూ నాకు కాల్ వచ్చింది. అందువల్ల, స్నేహితుడిగా, గులాం నబీ జి, అతని అనుభవాలు మరియు సంఘటనలన్నింటినీ నేను గౌరవిస్తాను. ఆయన ఆప్యాయత, వినయం, ఈ దేశం కోసం ఏదైనా చేయాలన్న అతని కోరిక, ఆయన ఎప్పుడూ ఒక చోట ప్రశాంతంగా కూర్చోనివ్వరని నేను నమ్ముతున్నాను.  అతను ఏ బాధ్యతను నిర్వహిస్తారో నాకు ఖచ్చితంగా తెలుసు, అతను ఖచ్చితంగా విలువను జోడిస్తాడు మరియు అతని సహకారాన్ని ఇస్తాడు, మరియు దేశం కూడా అతని నుండి ప్రయోజనం పొందుతుంది; నేను గట్టిగా నమ్ముతున్నాను. ఆయన చేసిన సేవలకు మరోసారి ధన్యవాదాలు తెలియజేస్తున్నాను.  ఈ సభకు తాను ఇక ఏమాత్రం చెందనని భావించవద్దని వ్యక్తిగతంగా కూడా నేను విజ్ఞప్తి చేస్తున్నాను.  సభలోని నలుగురు గౌరవనీయ ులైన సభ్యులందరికీ నా తలుపులు ఎల్లప్పుడూ తెరిచే ఉంటాయి.  మీ ఆలోచనలు, మీ సూచనలు కూడా స్వాగతించదగినవే, ఎందుకంటే మీ అనుభవాలు దేశానికి ఎంతో ముఖ్యమైనవి మరియు ఉపయోగకరమైనవి. అందువల్ల నేను కూడా అదే ఆశిస్తాను. నేను మిమ్మల్ని పదవీ విరమణ చేయనివ్వను. మరోసారి, శుభాకాంక్షలు!

ధన్యవాదాలు

డిస్ క్లెయిమర్: ప్రధాన మంత్రి ప్రసంగానికి ఇది స్థూలమైనటువంటి అనువాదం. మూల ప్రసంగం హిందీ భాష లో సాగింది.

****