గత సంవత్సరంతో పోల్చితే 2020-21లో జిడిపిలో ఉమ్మడి (కేంద్ర, రాష్ట్రాలు) సామాజిక రంగ వ్యయం 2020-21లో పెరిగిందని ఆర్థిక సర్వే 2020-21 పేర్కొంది. జిడిపి నిష్పత్తితో కలిపి కేంద్ర, రాష్ట్రాల సామాజిక సేవలకు (విద్య, ఆరోగ్యం మరియు ఇతర సామాజిక రంగాలు) ఖర్చు 2019-20లో 7.5% (RE) నుండి 2020-21 (BE)లో 8.8% కి పెరిగింది. కేంద్ర ఆర్థిక, కార్పొరేట్ వ్యవహారాల మంత్రి శ్రీమతి. నిర్మలా సీతారామన్ ఈరోజు పార్లమెంటులో 2020-21 ఆర్థిక సర్వేను సమర్పించారు.

కొవిడ్-19 మహమ్మారి నుండి తలెత్తిని పరిస్థితిని పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం అనేక చర్యలు తీసుకుంది. ప్రధాన్ మంత్రి గరిబ్ కళ్యాణ్ యోజన (పిఎంజికెవై) కింద 2020 మార్చిలో ప్రభుత్వం మొదటి రిలీఫ్ ప్యాకేజీని రూ .1.70 లక్షల కోట్లు, సమగ్ర ఉద్దీపన మరియు రిలీఫ్ ప్యాకేజీని మే2020 లో ఆత్మ నిర్భర్ భారత్ అభియాన్ కింద రూ. 20 లక్షల కోట్లు ప్రకటించింది. ఈ సహాయక చర్యలతో పాటు ప్రభుత్వం సంవత్సరాలుగా అమలు చేస్తున్న అభివృద్ధి మరియు సంక్షేమ పథకాలు దేశానికి కొవిడ్ మహమ్మారి ప్రభావాన్ని భరించటానికి వీలు కల్పించింది. మరియు V- ఆకారపు ఆర్థిక వ్యవస్థ రికవరీకి దారితీసింది.

సర్వే ప్రకారం, హెచ్‌డిఐ 2019 లో భారతదేశం యొక్క ర్యాంక్ 131 గా నమోదైంది. 2018 లో 129 తో పోలిస్తే, మొత్తం 189 దేశాలలో. హెచ్‌డిఐ సూచికల యొక్క ఉప-భాగం వారీ పనితీరును చూడటం ద్వారా, భారతదేశం యొక్క "తలసరి జిఎన్‌ఐ (2017 పిపిపి $)" 2018 లో యూఎస్‌ $ 6,427 నుండి 2019 లో యూఎస్‌ $ 6,681 కు పెరిగింది. మరియు "పుట్టినప్పుడు ఆయుర్దాయం" 69.4 నుండి  69.7 సంవత్సరాల వరకు మెరుగుపడింది.

కొవిడ్-19 మహమ్మారి సమయంలో ఆన్‌లైన్ పాఠశాల విద్య పెద్ద ఎత్తున ప్రారంభమైంది. ఆన్‌లైన్ నెట్‌వర్క్ మరియు రిమోట్ వర్కింగ్ కారణంగా డేటా నెట్‌వర్క్, కంప్యూటర్, ల్యాప్‌టాప్, స్మార్ట్ ఫోన్ వంటి ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలకు డిమాండ్ పెరిగింది. సమాజంలోని అన్ని వర్గాలను ఆన్‌లైన్ / డిజిటల్ పాఠశాల మాధ్యమంలోకి తీసుకురావడానికి వినూత్న చర్యలు తీసుకున్నట్లు ఎకనామిక్ సర్వే తెలిపింది.

2018-19 సంవత్సరం ఉపాధి కల్పనకు మంచి సంవత్సరంగా నిలిచిందని సర్వే అభిప్రాయపడింది. ఈ కాలంలో సుమారు 1.64 కోట్ల అదనపు ఉపాధి కల్పించబడింది, ఇందులో గ్రామీణ ప్రాంతంలో సుమారు 1.22 కోట్లు, పట్టణ ప్రాంతంలో 0.42 కోట్లు ఉన్నాయి. మహిళా ఎల్‌ఎఫ్‌పిఆర్ 2017-18లో 17.6 శాతం నుంచి 2018-19లో 18.6 శాతానికి పెరిగింది.

ఆత్మనిర్భర్ భారత్ రోజ్‌గర్‌ యోజన పథకం కింద ఉపాధిని పెంచడానికి ప్రభుత్వం ప్రోత్సాహాన్ని ఇచ్చిందని సర్వే వివరించింది. ప్రస్తుత కేంద్ర కార్మిక చట్టాలు హేతుబద్ధీకరించబడ్డాయి మరియు నాలుగు లేబర్ కోడ్‌లుగా సరళీకృతం చేయబడ్డాయి. (i)  వేతనాల కోడ్ 2019, (ii) పారిశ్రామిక సంబంధాల కోడ్, 2020, (iii) వృత్తి భద్రత, ఆరోగ్యం మరియు పని పరిస్థితుల కోడ్, 2020 మరియు (iv) మారుతున్న కార్మిక మార్కెట్ పోకడలకు అనుగుణంగా ఉండడానికి సామాజిక భద్రత కోడ్, 2020.

2020 డిసెంబర్ 20 నాటికి ఎంప్లాయీస్ ప్రావిడెంట్ ఫండ్ ఆర్గనైజేషన్ (ఇపిఎఫ్ఓ) యొక్క నికర పేరోల్ డేటా 2018-20లో 61.1 లక్షలతో పోలిస్తే 2019-20లో 78.58 లక్షల ఇపిఎఫ్ఓలో కొత్త చందాదారుల నికర పెరుగుదలను చూపిస్తుంది. త్రైమాసిక పిఎల్ఎఫ్ఎస్ పట్టణ ప్రాంతాలను కవర్ చేస్తుంది, Q4-2019 తో పోలిస్తే Q4-2020 లో ఉపాధి పరిస్థితిలో మెరుగుదలలను చూపుతుంది.

టైమ్ యూజ్ సర్వే, 2019 లో పురుషులతో పోలిస్తే మహిళలు ఇంటి సభ్యులకు చెల్లించని దేశీయ మరియు సంరక్షణ సేవలకు ఎక్కువ సమయం ఖర్చు చేస్తున్నట్లు చూపించింది. భారతదేశంలో మహిళల ఎల్‌ఎఫ్‌పిఆర్ సాపేక్షంగా తక్కువగా ఉండటానికి ఇది కారణాన్ని వివరిస్తుంది. పని ప్రదేశంలో వేతనం మరియు వృత్తి పురోగతి వంటి వివక్షత లేని పద్ధతులను ప్రోత్సహించాల్సిన అవసరం ఉంది. మహిళా కార్మికులకు ఇతర వైద్య మరియు సామాజిక భద్రతా ప్రయోజనాలతో సహా పని ప్రోత్సాహకాలను మెరుగుపరచాలని సర్వే సిఫార్సు చేసింది.

ఆరోగ్య రంగంలో, ఆరోగ్య మౌలిక సదుపాయాల బలోపేతం మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణ డెలివరీలో సామర్థ్యం ఎన్‌ఎఫ్‌హెచ్‌ఎస్‌-5 యొక్క ఫలితాలలో శిశు మరణాల రేటు మరియు ఐదు సంవత్సరాలలోపు మరణాల రేటుతో ప్రతిబింబిస్తుంది. ఇది ఎన్‌ఎఫ్‌హెచ్‌ఎస్‌-5 లో ఎన్‌ఎఫ్‌హెచ్‌ఎస్-4తో పోలిస్తే చాలా రాష్ట్రాలలో క్షీణతను చూపిస్తుంది.  ఈ తగ్గింపు ఆయుష్మాన్ భారత్ ఆధ్వర్యంలోని ప్రధాన్ మంత్రి జన ఔషధి యోజన కారణంగా నమోదయింది.

కొవిడ్-19 కారణంగా, మహమ్మారికి వ్యతిరేక పోరాటంలో ఆరోగ్య రంగానికి కేటాయింపులు ప్రత్యేక అవసరాల వైపు ప్రవహించాయని సర్వే పేర్కొంది. లాక్‌డౌన్‌, సామాజిక దూరం, ప్రయాణ ఆంక్షలు, చేతులను శుభ్రం చేసుకోవడం, మాస్క్‌లు ధరించడం వంటి చర్యలు వ్యాధి వ్యాప్తిని తగ్గించాయి. అవసరమైన మందులు, హ్యాండ్ శానిటైజర్లు, మాస్క్‌లు, పిపిఈ కిట్లు, వెంటిలేటర్లు, కోవిడ్ -19 పరీక్ష మరియు చికిత్స సౌకర్యాలతో సహా రక్షణ పరికరాలలో దేశం స్వావలంబనను సాధించింది. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద కొవిడ్-19 టీకా కార్యక్రమం 2021 జనవరి 16 న దేశీయంగా తయారు చేసిన రెండు టీకాల ద్వారా ప్రారంభమైంది.

పిఎమ్‌జికెవై కింద మార్చి2020 లో రూ.1000 రూపాయలను రెండు విడతలుగా రూ .500 చొప్పున జాతీయ సామాజిక సహాయ కార్యక్రమం (ఎన్‌ఎస్‌ఎపి) కింద వృద్ధులు, వితంతువులు మరియు వికలాంగ లబ్ధిదారులకు చెల్లించారు. 2.82 కోట్ల ఎన్‌ఎస్‌ఏపి లబ్ధిదారులకు రూ .2814.50 కోట్లు విడుదల చేశారు. పిఎం జన ధన్ యోజనలో మహిళా లబ్ధిదారుల బ్యాంకు ఖాతాల్లోకి మూడు నెలల పాటు ఒక్కొక్కరికి రూ .500 చొప్పున మొత్తం 20.64 కోట్లు బదిలీ చేశారు. సుమారు 8 కోట్ల కుటుంబాలకు మూడు నెలల పాటు గ్యాస్ సిలిండర్లను ఉచితంగా పంపిణీ చేయడం కూడా చేపట్టారు. 63 లక్షల మంది మహిళా స్వయం సహాయక సంఘాలకు అనుషంగిక ఉచిత రుణాల పరిమితి రూ .10 లక్షల నుంచి రూ .20 లక్షలకు పెరిగింది. ఇది 6.85 కోట్ల గృహాలకు తోడ్పడుతుంది.

2020-21 మధ్యకాలంలో జనవరి 21 2021 నాటికి మొత్తం 311.92 కోట్ల పనిదినాలు సృష్టించబడ్డాయి. మొత్తం 65.09 లక్షల వ్యక్తిగత లబ్ధిదారుల పనులు మరియు 3.28 లక్షల నీటి సంబంధిత పనులు పూర్తయ్యాయని సర్వే పేర్కొంది. మహాత్మా గాంధీ జాతీయ ఉపాధి హామీ పథకం కింద వేతనాలను ఏప్రిల్ 2020 నుండి రూ .182 నుండి రూ .202 కు పెంచారు. తద్వారా ఒక్కో కార్మికుడికి సంవత్సరానికి రూ.2000 అదనపు మొత్తాన్ని అందిస్తుంది.

***