ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ  ਸਹਿਯੋਗੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਰਾਜਨਾਥ ਜੀ, Chief of Defence Staff ਜਨਰਲ ਵਿਪਿਨ ਰਾਵਤ ਜੀ, ਸੈਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਅੰਗਾਂ  ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੌਜੂਦ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਉਦਯੋਗ ਜਗਤ  ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀ, ਨਮਸ‍ਕਾਰ।

ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਅਹਿਮ stakeholders ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਮੈਂ ਬਹੁਤ - ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਹੋ ਰਹੇ ਇਸ ਮੰਥਨ ਤੋਂ ਜੋ ਨਤੀਜੇ ਮਿਲਣਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤ‍ਮਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਬਲ ਮਿਲੇਗਾ, ਗਤੀ ਮਿਲੇਗੀ ਅਤੇ ਆਪ ਸਭ ਨੇ ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਅੱਜ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਸਮੂਹਿਕ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉਪਕਾਰਕ ਹੋਵੇਗਾ।

ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਜੀ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ mission mode ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁਟੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਣਥੱਕ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਮਿਲਣਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ, ਇਹ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛਿਪਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਈ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ Defence Importers ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੇਸ਼ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤਾਕਤ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ‍ਥਾਪਿਤ ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਦਾ Ecosystem ਸੀ।  ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ potential ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੁਰਭਾਗ‍ ਰਿਹਾ ਕਿ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ’ਤੇ ਓਨਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿੰਨਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ routine exercise ਬਣ ਗਿਆ, ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਨੇਕ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਪਿਛਲੇ 50 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ ਗਏ। ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ।

ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸਾਡਾ ਪ੍ਰਯਤਨ ਇਸ ਸੈਕ‍ਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਤੋੜਨ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਯਤਨ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼‍ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ manufacturing ਵਧੇ, ਨਵੀਆਂ technologies ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕ‍ਟਰ ਦਾ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਤਮ ਵਿਸ‍ਤਾਰ ਹੋਵੇ। ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ, level playing field ਦੀ ਤਿਆਰੀ, export ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਸਰਲੀਕਰਣ, offset ਦੇ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ; ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ, ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਮਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਅਧਿਕ ਮਹੱਤ‍ਵਪੂਰਨ ਹੈ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਸੀਂ ਸਭ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਜਨ‍ਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਆਤ‍ਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤ‍ਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ Chief of Defence Staff ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਤ‍ਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੂਜਨੀਕ ਅਟਲ ਜੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਹੁਣ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸ ਸੈਕ‍ਟਰ ਵਿੱਚ 74 ਪਰਸੈਂਟ ਤੱਕ ਐੱਫਡੀਆਈ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਆਉਣ ਦਾ ਰਸ‍ਤਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਇਹ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਤ‍ਮਵਿਸ਼‍ਵਾਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।

ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ Ordnanceਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਸੀਮਿਤ vision ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤਾਂ ਹੋਇਆ ਹੀ, ਉੱਥੇ ਜੋ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਸ talent ਸੀ, commitment ਸੀ,  ਮਿਹਨਤੀ ਸਨ,  ਇਹ ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਨੁਭਵ ਨਾਲ ਸੰਪੰਨ‍ ਸਾਡਾ ਜੋ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸ਼੍ਰਮਿਕ ਵਰਗ ਉੱਥੇ ਜੋ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।

ਜਿਸ ਸੈਕ‍ਟਰ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੋਜਗਾਰ ਦੇ ਅਵਸਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਦਾ ecosystem ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਰਿਹਾ। ਹੁਣ Ordnance ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਦਾ corporatization ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ’ਤੇ ਸ਼੍ਰਮਿਕਾਂ ਅਤੇ ਸੈਨਾ, ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਬਲ ਮਿਲੇਗਾ।  ਇਹ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਤ‍ਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ, ਰੱਖਿਆ ਉਤ‍ਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਆਤ‍ਮਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੀ commitment ਸਿਰਫ਼ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਜਾਂ‍ ਫਿਰ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਠੋਸ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਗਏ ਹਨ। CDS  ਦੇ ਗਠਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੈਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ procurement ’ਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਬਹੁਤ ਬਿਹਤਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ defenceequipmentsਦੀ ਖਰੀਦ ਨੂੰ scale up ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ domestic industry ਲਈ orders ਦਾ ਸਾਈਜ਼ ਵੀ ਵਧਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਕੈਪੀਟਲ ਬਜਟ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਲਈ ਅਲੱਗ ਤੋਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ 101 defence items ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਖਰੀਦ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।  ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਿਸਟ  ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਪਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ items ਜੁੜਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਲਿਸਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਮਾਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ,  ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਕਦਮ ਉਠਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।  ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ,  ਚਾਹੇ ਉਹ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਹੋਵੇ,  ਪਬਲਿਕ ਸੈਕਟਰ ਹੋਵੇ,  MSME ਹੋਵੇ,  ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਹੋਵੇ,  ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ‍ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ black and white ਵਿੱਚ ਕਲੀਅਰ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ procurement ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ speed up ਕਰਨ ਲਈ,  testing ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ streamline ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦੀ requirements ਨੂੰ rationalize ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।  ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸੈਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ coordinated ਰੂਪ ਵਿੱਚ,  ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਹਿਯੋਗ ਹੈ,  ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ pro-active ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,  ਆਧੁਨਿਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ technology up-gradation ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।  ਜੋ ਉਪਕਰਣ ਅੱਜ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ next generation ਤਿਆਰ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।  ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ DRDO  ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ academic institutions ਵਿੱਚ ਵੀ research ਅਤੇ innovation ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  Technology transfer ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ Foreign partners ਨਾਲ Joint ventures  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ Co-production  ਦੇ ਮਾਡਲ ‘ਤੇ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਾਡੇ Foreign partners ਲਈ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ production ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,  ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ Reform,  Perform  &  Transform,  ਇਸ ਮੰਤਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।  Red tapismਘੱਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ Red Carpet ਵਿਛਾਉਣਾ,  ਇਹੀ ਸਾਡਾ ਯਤਨ ਰਿਹਾ ਹੈ।  Ease of doing business ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 2014 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ।  Intellectual property,  taxation,  insolvency and Bankruptcy,  ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ Space ਅਤੇ Atomic energy ਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਅਤੇ ਜਟਿਲ,  ਅਜਿਹੇ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸੀਂ reforms ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਏ ਹਨ।  ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਹੁਣ ਭਲੀਭਾਂਤ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ labour laws ਵਿੱਚ reforms ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ,  ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।  ਅਤੇ ਅੱਜ ਇਹ reforms ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਉਤਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।  Reforms ਦਾ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਥੰਮ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ,  ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਂ।  ਇਸ ਲਈ ਨਾ ਥੰਮ੍ਹਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਥੱਕਣਾ ਹੈ;  ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਥੱਕਣਾ ਹੈ ਨਾ ਤੁਸੀਂ ਥੱਕਣਾ ਹੈ।  ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਤਰਫੋਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ ਇਹ ਸਾਡੀ commitment ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,  ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ infrastructure ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ,  ਜੋ Defence corridor ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ,  ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤਮਿਲ ਨਾਡੂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ state of the art infrastructure ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ  ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।  MSME ਅਤੇ Start-ups ਨਾਲ ਜੁੜੇ Entrepreneurs ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ IDEX ਦੀ ਜੋ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਚੰਗੇ  ਨਤੀਜੇ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ।  ਇਸ ਪਲੈਟਫਾਰਮ  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ 50 ਤੋਂ ਅਧਿਕ startupਨੇ ਮਿਲਟਰੀ ਉਪਯੋਗ ਲਈ technology ਅਤੇ products ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,  ਮੈਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੱਲ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮਨ ਨਾਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।  ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਾਡਾ ਸੰਕਲਪ inward looking ਨਹੀਂ ਹੈ।  Global economy ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ resilient,  ਜ਼ਿਆਦਾ stable ਬਣਾਉਣ ਲਈ,  ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰੱਥ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ।  ਇਹੀ ਭਾਵਨਾ  Defence manufacturing ਵਿੱਚ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ ਵੀ ਹੈ।  ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਈ ਮਿੱਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਪਲਾਇਰ ਬਣਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।  ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ strategic partnership ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਲ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ net security provider ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੋਰ ਸੁਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਹੋਵੇਗੀ।

ਸਾਥੀਓ,  ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਪ੍ਰਯਤਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ।  ਹੁਣ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ  ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਨਾ ਹੈ।  ਚਾਹੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਬਲਿਕ ਸੈਕਟਰ ਹੋਵੇ,  ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਾਡੇ foreign partners,  ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਸਭ ਲਈ Win-Win ਸੰਕਲਪ ਹੈ।  ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ecosystem ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਡੀ ਤਰਫੋਂ ਜੋ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਆਏ ਹਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉਪਯੋਗੀ ਸਿੱਧ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਨ।  ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ Defence production and export promotion policy ਦਾ draft ਸਾਰੇ stakeholders  ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।  ਤੁਹਾਡੇ feedback ਨਾਲ ਇਸ ਪਾਲਿਸੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।  ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦਾ ਇਹ ਸੈਮੀਨਾਰ ਇੱਕ one time event ਨਾ ਰਹੇ ਬਲਕਿ ਅੱਗੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਆਯੋਜਨ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣ।  ਇੰਡਸਟ੍ਰੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ  ਦਰਮਿਆਨ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਚਾਰ-ਵਿਮਰਸ਼ ਅਤੇ feedback ਦਾ ਸੁਭਾਵਿਕ culture ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸੰਕਲਪ  ਸਿੱਧ ਹੋਣਗੇ।  ਮੈਂ ਫਿਰ ਇੱਕ ਵਾਰ,  ਆਪ ਸਭ ਨੇ ਸਮਾਂ ਕੱਢਿਆ,  ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪ ਜੁਟੇ,  ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਜੋ ਸੰਕਲਪ ਅਸੀਂ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ,  ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਭ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਬਹੁਤ ਖੂਬ ਅੱਛੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਭਾਵਾਂਗੇ।  

ਮੈਂ ਫਿਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪ ਸਭ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ

*****

ਵੀਆਰਆਰਕੇ/ਕੇਪੀ/ਬੀਐੱਮ/ਐੱਨਐੱਸ