కేంద్ర ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమం, సైన్స్ & టెక్నాలజీ, ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రి డాక్టర్ హర్ష్ వర్ధన్ ఈ రోజు మాట్లాడుతూ “భూశాస్త్ర మంత్రిత్వ శాఖ ప్రపంచంలో ఒక ప్రత్యేకమైన సంస్థ, ఇది భూశాస్త్రం - వాతావరణం, హైడ్రోస్పియర్, క్రియోస్పియర్ మరియు లిథోస్పియర్ ”, “ భూశాస్త్రంలో అన్ని అంశాలను పరిష్కరించే పూర్తి అంకితభావ మంత్రిత్వ శాఖ కలిగిన ఏకైక దేశం భారతదేశం. ప్రధాన సమస్యలను అత్యంత కనిష్ఠ సమయంలో మాత్రమే జాప్యం జరిగి సమగ్ర పద్ధతిలో ప్రణాళిక చేయడంలో, పరిష్కరించడంలో సమగ్ర విధానాన్ని అభివృద్ధి చేయడంలో ఇది సహాయపడుతుంది. ఈ మధ్యకాలంలో మంత్రిత్వ శాఖ అనేక ముఖ్యమైన విజయాలు సాధించింది, ఇతర దేశాలు అనుసరించడానికి ఇది అంతర్జాతీయ ప్రమాణంగా పరిగణించవచ్చు ” అని అన్నారు. 

ఈ రోజు భూవిజ్ఞాన మంత్రిత్వ శాఖ వ్యవస్థాపక దినోత్సవ కార్యక్రమంలో డాక్టర్ హర్ష్ వర్ధన్ మాట్లాడారు. భారత వాతావరణ శాఖ, నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ మీడియం రేంజ్ వెదర్ ఫోర్కాస్టింగ్, ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటీరాలజీ, ఎర్త్ రిస్క్ ఎవాల్యుయేషన్ సెంటర్, సముద్ర అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖల విలీనం ద్వారా ఎంఓఈఎస్ 2006 లో ఏర్పడింది.

ఈ కార్యక్రమానికి కార్యదర్శి ఎంఓఈఎస్ డాక్టర్ ఎం. రాజీవన్, జాయింట్ సెక్రటరీ డాక్టర్ విపిన్ చంద్ర, సీనియర్ శాస్త్రవేత్తలు, మంత్రిత్వ శాఖ అధికారులు, ఇతర ప్రముఖ శాస్త్రవేత్తలు వెబ్‌కాస్ట్ ద్వారా పాల్గొన్నారు.

భూమి రహస్యాలను ఛేదించడానికి అన్ని విజ్ఞానాల మెలి  కలయికతో భూవిజ్ఞాన శాస్త్రం రూపొందింది. ఇది ఒక ప్రత్యకమైనది అయినప్పటికీ, అంతర్గతంగా అన్ని విభాగాల పైన ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆలోచన విశ్వవ్యాప్తంగా ఉండాలి, ఆచరణ దేశీయంగా ఉండాలి అనే సాధికారతను కలిగిస్తుంది ఎర్త్ సైన్సెస్ అని డాక్టర్ హర్ష వర్ధన్ అన్నారు. భూవ్యవస్థలు పని చేసే తీరుపై అవగాహనా పెంచుకుంటే కచ్చితమైన సమాచారయుక్తమైన నిర్ణయాలు తీసుకోవచ్చు, పరిసరాలలో ఉండే పరిశుభ్ర నీరు, పట్టణ ప్రణాళిక, అభివృద్ధి, జాతీయ భద్రత, ప్రపంచ పర్యావరణ మార్పులు, సహజ వనరుల నిర్వహణ వంటి అంశాల్లో అనేక సమస్యలను చర్చించవచ్చు, పరిష్కరించవచ్చు అని కేంద్ర మంత్రి తెలిపారు. 21వ శతాబ్దానికి మనమంతా సమగ్ర సమాచారాన్ని కలిగి ఉన్న పౌరులుగా మారాలి. భూవిజ్ఞానం మనల్ని అక్కడికే తీసుకెళ్లబోతోంది... అని డాక్టర్ హర్ష వర్ధన్ స్పష్టం చేశారు. 

మొదటిసారిగా భవిష్యత్ వాతావరణ అంచనాలు వెల్లడించేందుకు భారత్ కూడా ఒక భూ మండల నమూనాను అభివృద్ధి చేసిందని కేంద్ర మంత్రి వెల్లడించారు. దీనితో మనం అమెరికా, బ్రిటన్, ఆస్ట్రేలియా, జపాన్, జర్మనీ దేశాలతో సరిసమానంగా నిలిచామని అన్నారు. కృత్రిమ వర్షాలు కురిసేలా గడచిన రెండేళ్లలో రెండు ఎయిర్ క్రాఫ్టులు ఉపయోగించి భూవిజ్ఞాన మంత్రిత్వ శాఖ మేఘమధనం నిర్వహించిందని ఆయన తెలిపారు. ఈ ప్రయోగంలో 234 చోట్ల మేఘాల నమూనాలను సేకరించి క్లౌడ్ సీడింగ్ ని పరీక్షించామని చెప్పారు. ఇలాంటి ప్రయోగం అమెరికా లాంటి చాలా తక్కువ దేశాలు మాత్రమే చేశాయని అన్నారు. 

అట్మాస్ఫియరిక్ రీసెర్చ్ టెస్ట్ బెడ్స్ ఏర్పాటుపై, ఉష్ణమండలంలో ఒక ప్రత్యేకమైన సదుపాయం 2021 లో మొదటి దశ సాధనవినియోగంతో ప్రారంభించనున్నట్టు డాక్టర్ హర్ష వర్ధన్ వెల్లడించారు. ఈ బహిరంగ క్షేత్ర అబ్జర్వేటరీ 100 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో (భోపాల్ నుండి 50 కిలోమీటర్ల దూరంలో) విస్తరించడానికి ప్రణాళిక చేశారని, రుతుపవనాల మేఘాలు, భూ ఉపరితల ప్రక్రియలను బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి దీనిని ప్రతిపాదించినట్టు ఆయన తెలిపారు. ఈ కేంద్రంలో రాడార్స్, విండ్ ప్రొఫైలర్స్, యుఎవిలు వంటి అత్యాధునిక పరిశీలనా వ్యవస్థలు ఉంటాయి. చాలా కొద్ది దేశాలలో ఈ రకమైన పరిశోధన టెస్ట్‌బెడ్‌లు ఉన్నాయని కేంద్ర మంత్రి వివరించారు. 

ప్రజా భద్రత, సామాజిక-ఆర్ధిక ప్రయోజనాల కోసం వాతావరణం, సముద్రం, తీరప్రాంత, సహజ ప్రమాదాలకు దేశానికి సాధ్యమైనంత ఉత్తమమైన సేవలను అందించడానికి భూవిజ్ఞాన మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఓఈఎస్) సముద్ర వనరుల (జీవ-నిర్జీవ) అన్వేషణ, స్థిరమైన వినియోగం గురించి కూడా వ్యవహారాలను చూస్తుంది. అంటార్కిటిక్ / ఆర్కిటిక్ / హిమాలయాలు, దక్షిణ మహాసముద్రం పరిశోధనలకు నోడల్ పాత్ర పోషిస్తుంది.

గత కొన్ని నెలల క్రితం ఐఎండి కచ్చితమైన వాతావరణ సూచనలు చేసే, అంఫాన్, నిసర్గ తుపానుల అంచనాలను కచ్చితంగా చెప్పడం వల్ల, క్షేత్ర స్థాయిలో విపత్తు నివారణ శాఖ సమర్థవంతంగా వ్యవహరించడం వల్ల విలువైన వేలాది ప్రాణాలు కాపాడగలిగామని కేంద్ర మంత్రి స్పష్టం చేశారు. వచ్చే ఐదేళ్ళలో, సైంటిఫిక్ సెన్సార్లు, సాధనాలతో ముగ్గురు శాస్త్రవేత్తలను సముద్రంలో 6000 మీటర్ల లోతుకు తీసుకువెళ్ళడానికి మనుషుల సబ్మెర్సిబుల్ అభివృద్ధికి ప్రతిష్టాత్మక ప్రణాళికలు ఉన్నాయి, (ii) ఇంటిగ్రేటెడ్ మైనింగ్ సిస్టమ్ అభివృద్ధి చేసి 6000 మీటర్ల లోతు నుండి పాలిమెటాలిక్ నోడ్యూల్స్ మైనింగ్ కోసం అభివృద్ధి చేయాలి, (iii) ప్రస్తుత సంఖ్య 28 నుండి 50 వరకు డాప్లర్ వాతావరణ రాడార్ల సంఖ్యను పెంచాలి, (iv) ఈశాన్య ప్రాంతానికి సమగ్ర వాతావరణ సేవలు, (v) ప్రస్తుతమున్న హై పెర్ఫార్మెన్స్ కంప్యూటింగ్ సిస్టమ్ 10 పిఎఫ్‌లాప్‌ల నుండి సుమారు 40 పిఎఫ్‌లాప్‌ల వరకు ఇంకా (vi) వాతావరణ స్థాయి అంచనా యొక్క క్షితిజ సమాంతర తీర్మానాన్ని ప్రస్తుత 12 కిమీ నుండి 5 కిమీ వరకు మెరుగుపరచడం అనే లక్ష్యాలు ఉన్నాయి. 

మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ గ్రేటర్ ముంబై- సమన్వయంతో ముంబై (ఐఫ్లోస్-ముంబై) కోసం ఇంటిగ్రేటెడ్ వరద హెచ్చరిక వ్యవస్థను ఎంఓఈఎస్ అభివృద్ధి చేసింది, ప్రారంభించింది. ముంబై వరద పీడిత నగరం, ఉపశమన కార్యకలాపాలకు సహాయపడటానికి. ఇంటిగ్రేటెడ్ హిమాలయన్ వాతావరణ శాస్త్ర కార్యక్రమం కింద సోన్మార్గ్, జమ్మూ కశ్మీర్, ముక్తేశ్వర్ వద్ద రెండు కొత్త డాప్లర్ వెదర్ రాడార్లు  ప్రారంభమయ్యాయి. వచ్చే ఏడాదిలోపు మరో ఎనిమిది డిడబ్ల్యుఆర్‌లు ప్రారంభం అవుతాయి. లక్షద్వీప్ దీవులలో ఆరు కొత్త నీటి డీశాలినేషన్ ప్లాంట్లను ఎంఓఈఎస్ ఏర్పాటు చేస్తోంది, ఒక్కొక్కటి ప్రతిరోజూ 1.5 లక్షల లీటర్ల నీటిని ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యం, తాగునీరు, పారిశుధ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయంతో, లక్షద్వీప్ అధికార యంత్రంగంతో కలిసి చేపట్టారు. కల్పేనిలో ఏర్పాటు చేసిన ఈ ఆరు ప్లాంట్లలో మొదటిది. 2020 జనవరి 09 న త్రాగునీటిని సరఫరా చేయడం ప్రారంభించింది. దేశ తీరప్రాంత, సముద్ర పరిశోధన సామర్థ్యాలను పెంచడం కేంద్ర ప్రభుత్వం ఎల్లప్పుడూ ప్రాధాన్యతనిస్తుంది. కొత్త తీర పరిశోధన నౌక “సాగర్ అన్వేషిక” ఫిబ్రవరి 2020 లో ప్రారంభం అయింది. భారతదేశ తీరప్రాంత పరిశోధన చరిత్రలో భారతదేశ ప్రైవేటు రంగం ప్రభుత్వ భాగస్వామ్యంతో  'మేక్ ఇన్ ఇండియా'పై  దృష్టిని పెంచడంలో ఇది చాలా గొప్ప పరిణామాలలో ఒకటి. 

చివరలో, కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయం-శాన్ డియాగో, స్క్రిప్స్ ఇన్స్టిట్యూషన్ ఆఫ్ ఓషనోగ్రఫీ వైస్ ఛాన్సలర్, డైరెక్టర్ మార్గరెట్ లీనెన్ “21 వ శతాబ్దానికి ఓషన్ సైన్స్” అనే ప్రసంగం వీడియోను ప్రదర్శించారు. 

*****