ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ‌ : ಅವಲೋಕನ

• ಕಾಪ್‌ -26 ನಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿರುವ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, 2030ರ ವೇಳೆಗೆ 500 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯೇತರ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸರ್ಕಾರ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.

• ಭಾರತವು ಜೂನ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯೇತರ ಇಂಧನ ಮೂಲಗಳಿಂದ ತನ್ನ ಸಂಚಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 50% ರ ಮೈಲಿಗಲ್ಲನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ, ಇದು ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕೊಡುಗೆ (ಎನ್.‌ ಡಿ. ಸಿ.) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ 2030ರ ಗುರಿಗಿಂತ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲು.

• ಭಾರತವು ಆಗಸ್ಟ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯೇತರ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 250 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಮೈಲಿಗಲ್ಲನ್ನು ದಾಟಿದೆ. ಒಟ್ಟು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯೇತರ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 2025ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ 262.74 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಸ್ಥಾಪಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 51.5% ಆಗಿದೆ (509.64 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್).

• 2025ರಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗಿನ ಅತ್ಯಧಿಕ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ (ನವೆಂಬರ್ ವರೆಗೆ) ಒಟ್ಟು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 44.51 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಕಳೆದ ವರ್ಷದ ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 24.72 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಿಂತ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ನವೆಂಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ 253.96 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ನವೆಂಬರ್ 2024ರಲ್ಲಿ 205.52 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಿಂತ 23% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

• ಈ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷದ ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 20.85 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಿಂತ ಸೌರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸೇರ್ಪಡೆ 34.98 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಆಗಿದೆ. ಜನವರಿ 2025ರಲ್ಲಿ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 100 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಡಿಯನ್ನು ದಾಟಿದೆ. ನವೆಂಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 132.85 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ನವೆಂಬರ್ 2024ರಲ್ಲಿ 94.17 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 41% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

• ಪವನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸಹ ಗಣನೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದೆ, ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 3.2 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ನಿಂದ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 5.82 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪವನ ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 50 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಡಿಯನ್ನು ದಾಟಿದೆ. ನವೆಂಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪವನ ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 53.99 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ನವೆಂಬರ್ 2024ರಲ್ಲಿ 47.96 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 12.5% ​​ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

• ಜುಲೈ 29, 2025 ರಂದು, ಭಾರತವು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅತ್ಯಧಿಕ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಪಾಲನ್ನು ತಲುಪಿತು - ಆ ದಿನ, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಗಳು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಬೇಡಿಕೆಯಾದ 203 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ನ 51.5% ಅನ್ನು ಪೂರೈಸಿದವು. (ಉಲ್ಲೇಖ ಎಂ.ಒ.ಪಿ. ಪಿಐಬಿ ಬಿಡುಗಡೆ ದಿನಾಂಕ 29.10.2025).

• ಐ. ಆರ್. ಇ. ಎನ್. ಎ. ಆರ್.‌ ಇ. ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು 2025ರ ಪ್ರಕಾರ (ಡಿಸೆಂಬರ್, 2024ರ ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ), ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ, ಭಾರತವು ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ 3ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ, ಪವನಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ 4ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ 4ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ,

• 30.11.2025 ರಂದು ಮತ್ತು ಪೈಪ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಚಿತ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವಿವರಗಳು:

30.11.2025 ರಂತೆ ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವಿವರಗಳು (ಉಷ್ಣ, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯೇತರ ಪಾಲನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ):

ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು/ಸಾಧನೆಗಳು

ಪಿಎಂ-ಸೂರ್ಯ ಘರ್: ಉಚಿತ ವಿದ್ಯುತ್‌ (ಮುಫ್ತ್‌ ಬಿಜ್ಲಿ) ಯೋಜನೆ:

• ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಫೆಬ್ರವರಿ, 2024ರಲ್ಲಿ ಪಿಎಂ-ಸೂರ್ಯ ಘರ್: ಮುಫ್ತ್‌ ಬಿಜ್ಲಿ ಯೋಜನೆ (ಪಿ.ಎಂ.ಎಸ್.‌ಜಿ : ಎಂ.ಬಿ.ವೈ.) ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದು 2026-27ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದ ವೇಳೆಗೆ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ವಸತಿ ವಲಯದ ಒಂದು ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ ಸೌರ (ಆರ್.‌ಟಿ.ಎಸ್.) ಸ್ಥಾಪನೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ರೂ. 75,021 ಕೋಟಿ ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ. ಪಿ.ಎಂ.ಎಸ್.‌ಜಿ : ಎಂ.ಬಿ.ವೈ. ಎಂಬುದು ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ ಸೌರ (ಆರ್.‌ಟಿ.ಎಸ್.) ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಆಧಾರಿತ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಡಿಸ್ಕಾಮ್‌  ನ ಗ್ರಿಡ್ ಸಂಪರ್ಕಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ವಸತಿ ಗ್ರಾಹಕರು ಯೋಜನೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.

• ಯೋಜನೆಯು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. 01.01.2025 ರಿಂದ 22.12.2025 ರವರೆಗೆ, ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಸುಮಾರು 14.43 ಲಕ್ಷ ಆರ್.‌ಟಿ.ಎಸ್. ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ 18.14 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮನೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕಿಸಾನ್ ಉರ್ಜ ಸುರಕ್ಷಾ ಏವಂ ಉತ್ಥಾನ ಮಹಾಭಿಯಾನ (ಪಿ. ಎಂ.-ಕುಸುಮ್):

• 2025ರ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಲು, ಜಾಗೃತಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಯೋಜನೆಯು ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದೆ.

• 30.11.2025ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಪಿ. ಎಂ.-ಕುಸುಮ್‌ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ:

o             ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್-ಎ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 667.31 ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

o             ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್-ಬಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 9.42 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸೌರ ಕೃಷಿ ಪಂಪ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

o             ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್-ಸಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 10.99 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಿಡ್-ಸಂಪರ್ಕಿತ ಕೃಷಿ ಪಂಪ್‌ಗಳನ್ನು ಸೌರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

• 2025ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು ಸೇರಿವೆ:

o             ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್ ಎ ಈ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 270.33 ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಕಂಡಿದೆ, ಇದು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದ 107% ಆಗಿದೆ.

o             ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್ ಬಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್-ಸಿ ಯಲ್ಲಿ, ಈ ವರ್ಷ 13.13 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೃಷಿ ಪಂಪ್‌ ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ/ ಸೌರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದ ಸ್ಥಾಪನೆ/ ಸೌರೀಕರಣದ ಸುಮಾರು 3 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

o             ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 10,203 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 6515 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಅಂದರೆ ಸುಮಾರು 64% ರಷ್ಟು 2025ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

17 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 2025 ರಿಂದ 02 ಅಕ್ಟೋಬರ್, 2025 ರವರೆಗಿನ ಸೇವಾ ಪರ್ವ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಯೋಜನೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಮಿಷನ್ ಮೋಡ್‌ಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 2 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಂಪ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ/ ಸೌರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

2025ರಲ್ಲಿ, ಪಿ.ಎಂ.-ಕುಸುಮ್ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಈವರೆಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ವೆಚ್ಚ ₹2706 ಕೋಟಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಒಟ್ಟು ನಿಧಿಯ ಸುಮಾರು 38% ಆಗಿದೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮಿಷನ್:

• ವರ್ಷಕ್ಕೆ 4,50,000 ಟನ್ (ಟಿಪಿಎ) ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಧನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸುಮಾರು ₹2,239 ಕೋಟಿ ಹಣವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ರಸಗೊಬ್ಬರ ಘಟಕಗಳಿಗೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 7,24,000 ಟನ್ (ಟಿಪಿಎ) ಹಸಿರು ಅಮೋನಿಯಾ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆಗಾಗಿ ಸೆಸಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸುಮಾರು ₹1,534 ಕೋಟಿ ಹಣವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವು ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂಗೆ ರೂ. 53.27 ಸರಾಸರಿ ಬೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು.

• ಐಒ.ಸಿ.ಎಲ್, ಬಿ.ಪಿ.ಸಿ.ಎಲ್ ಮತ್ತು ಎಚ್‌.ಪಿ.ಸಿ.ಎಲ್ ಸಂಸ್ಕರಣಾಗಾರಗಳಿಗೆ 20,000 ಎಂ.ಟಿ.ಪಿ.ಎ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

• ಉಕ್ಕಿನ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಪೈಲಟ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು ₹106 ಕೋಟಿ ನಿಧಿಯ ಮಂಜೂರಾತಿಯೊಂದಿಗೆ.

• ಸಾರಿಗೆ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಇಂಧನ ಚಾಲಿತ ವಾಹನ ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಇಂಧನ ತುಂಬಿಸುವ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲು ಸುಮಾರು ₹17 ಕೋಟಿ ನಿಧಿಯ ಅನುಮೋದನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪೈಲಟ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

• ಟುಟಿಕೋರಿನ್‌ ನ ವಿ.ಒ. ಚಿದಂಬರನಾರ್ ಬಂದರು ಪ್ರಾಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಬಂಕರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಇಂಧನ ತುಂಬಿಸುವ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಒಂದು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪೈಲಟ್ ಯೋಜನೆಗೆ 35 ಕೋಟಿ ರೂ. ನಿಧಿ ಮಂಜೂರಾಗಿದೆ

• ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (ಆರ್ & ಡಿ) ಗಾಗಿ ಇಪ್ಪತ್ಮೂರು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ₹115 ಕೋಟಿ ನಿಧಿ ಮಂಜೂರಾಗಿದೆ.

• ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೌಲ್ಯ ಸರಪಳಿಯಾದ್ಯಂತ ಪರೀಕ್ಷಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಸುಮಾರು ₹114 ಕೋಟಿ ನಿಧಿಯ ಅನುಮೋದನೆಯೊಂದಿಗೆ ಐದು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ,.

• ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ವ್ಯಾಲಿ ಇನ್ನೋವೇಶನ್ ಕ್ಲಸ್ಟರ್‌ಗಳಾಗಿ (ಹೆಚ್‌.ವಿ.ಐ.ಸಿ) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ನಾಲ್ಕು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ₹170 ಕೋಟಿ ನಿಧಿ ಮಂಜೂರಾಗಿದೆ.

• ಭಾರತದ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಯೋಜನೆಯನ್ನು (ಜಿ.ಹೆಚ್‌.ಚಿ.ಐ) ಏಪ್ರಿಲ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ಇಡೀ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮೌಲ್ಯ ಸರಪಳಿಯಲ್ಲಿ 128 ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು (ಮಿಷನ್‌ನ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಒಟ್ಟು) ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ / ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

• ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ, 43 ಅರ್ಹತಾ ಪ್ಯಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಮಂಡಳಿ (ಎನ್‌.ಸಿ.ವಿ.ಇ.ಟಿ) ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ. 6,541 ತರಬೇತಿದಾರರನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಿಷನ್‌ನ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದೆ.

• ಗುರುಗ್ರಾಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಂಸ್ಥೆ (ನೈಸ್), ಟೊಯೋಟಾ ಕಿರ್ಲೋಸ್ಕರ್ ಮೋಟಾರ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಚಲನಶೀಲತೆ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಳಕೆಯ ಕುರಿತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದೆ.

• ಭಾರತದ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉದ್ಯಮಗಳ (ಎಂ. ಎಸ್.‌ ಎಂ. ಇ.) ಪಾತ್ರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಗಮನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಮಿಷನ್ ಕುರಿತು ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ 29, 2025 ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂವಾದವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವುದು, ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಎಂ. ಎಸ್.‌ ಎಂ. ಇ. ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುವುದು ಕಾರ್ಯಾಗಾರದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.

• ಸಚಿವಾಲಯವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11 ಮತ್ತು 12 ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಮ್ಮೇಳನ 2025 ಅನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ಈ ಸಮ್ಮೇಳನವು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ತಜ್ಞರು, ನವೋದ್ಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮ ಪಾಲುದಾರರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಭಾಗವಹಿಸುವವರ ಗುಂಪನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿತು. ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರ ನವ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ನಾವೀನ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಸ್ಟಾರ್ಟ್-ಅಪ್‌ ಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕರೆಯನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದರು. ಸಮ್ಮೇಳನದ ಜೊತೆಗೆ, ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್‌ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ನಾವೀನ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ 25 ಡಿ.ಪಿ.ಐ.ಐ.ಟಿ-ನೋಂದಾಯಿತ ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ಅಪ್‌ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ಅಪ್ ಎಕ್ಸ್‌ ಪೋವನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

• ನವೆಂಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ ನವದೆಹಲಿಯ ಭಾರತ್ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ 3ನೇ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಮ್ಮೇಳನ (ಐ.ಸಿ.ಜಿ.ಹೆಚ್‌ 2025) ಅನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

• ಭಾರತವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ - ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಜಿಯಂನ ಬ್ರಸೆಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ವೀಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮೇ 2025ರಲ್ಲಿ ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್‌ನ ರೋಟರ್‌ ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಶ್ವ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿತು.

ಸೌರಶಕ್ತಿ

• ಸೌರ ಪಾರ್ಕ್ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೌರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 34.98 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ: ಸೌರ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ಟ್ರಾ-ಮೆಗಾ ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ 2025 ರಲ್ಲಿ (30.11.2025 ರವರೆಗೆ) ವಿವಿಧ ಸೌರ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3,084 ಮೆಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ಸಿ.ಪಿ.ಎಸ್.ಯು ಯೋಜನೆ ಹಂತ-II ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ: 30.11.2025ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಸಿಪಿಎಸ್.ಯು ಯೋಜನೆ ಹಂತ-II ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 2025ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸುಮಾರು 2.87 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ಜಿ.ಎಸ್‌.ಟಿ ಯನ್ನು 12% ರಿಂದ 5%ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಗಿದೆ: 22.09.2025 ರಿಂದ, ಜಿ.ಎಸ್‌.ಟಿ ಅನ್ನು 12% ರಿಂದ 5%ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ನಡುವೆ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಭಾಗಗಳು:

o             ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಆಧಾರಿತ ಸಾಧನಗಳು;

o             ಸೌರ ವಿದ್ಯುತ್ ಜನರೇಟರ್;

o             ಸೌರ ಲ್ಯಾಂಟರ್ನ್ / ಸೌರ ದೀಪ;

o             ಫೋಟೋ ವೋಲ್ಟಾಯಿಕ್ ಕೋಶಗಳು, ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರಲಿ ಅಥವಾ ಫಲಕಗಳಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರಲಿ;

• ಸಚಿವಾಲಯವು ಜನವರಿ 2025ರಲ್ಲಿ, ಸೌರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಘಟಕಗಳ ಸರಕುಗಳ ಆದೇಶ, 2025 ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು, ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸೌರ ಫೋಟೊವೋಲ್ಟಾಯಿಕ್ಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಘಟಕಗಳ ಸರಕುಗಳು (ಕಡ್ಡಾಯ ನೋಂದಣಿಗೆ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು) ಆದೇಶ, 2017 ಅನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಆದೇಶವು ಸೌರ ಪಿವಿ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ ಗಳು, ಸೌರ ಪಿವಿ  ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಬ್ಯಾಟರಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಬೇಕಾದ ಇನ್ವರ್ಟರ್‌ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

• ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಆಮದು ಮಾನಿಟರಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (ರೀಮ್ಸ್‌ ) ಪೋರ್ಟಲ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ಇದನ್ನು 10.10.2025 ರಂದು ಡಿ.ಜಿ.ಎಫ್‌.ಟಿ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಸಂಖ್ಯೆ 40/2025-56 ಮೂಲಕ ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು 01.11.2025 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಸೌರ ಫೋಟೊವೋಲ್ಟಾಯಿಕ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪವನ ಚಾಲಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಜನರೇಟರ್‌ಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಸ್ತುಗಳು/ಘಟಕಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ರೀಮ್ಸ್ ಪೋರ್ಟಲ್ ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆ ಸರಪಳಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಡೇಟಾವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಇದು ಈ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಸೌರ ಪಿವಿ ಉತ್ಪಾದನೆ

• ಸೌರ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು: ಭಾರತವು ಸೌರ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಸೌರ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಅನುಮೋದಿತ ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಪಟ್ಟಿ (ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಸೌರ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸುಮಾರು 144 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, 2025ರ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 81 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು 2024ರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಸುಮಾರು 41 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ನಿಂದ ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ~99% ರಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

• ಸೌರ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ ವಿತರಣೆ: 31.07.2025 ರಂದು, ಎಂ.ಎನ್‌.ಆರ್‌.ಇ - ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ  ಪಟ್ಟಿ-II (ಸೌರ ಕೋಶಗಳಿಗೆ) ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಸುಮಾರು 24 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಸೌರ ಕೋಶ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ ಪಟ್ಟಿ-II ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ಹೆಚ್ಚಿನ ದಕ್ಷತೆಯ ಸೌರ ಪಿವಿ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿ.ಎಲ್.‌ಐ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸೇರ್ಪಡೆ: ಹೆಚ್ಚಿನ ದಕ್ಷತೆಯ ಸೌರ ಪಿವಿ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಎಲ್‌ಐ ಯೋಜನೆಯು ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸೌರ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪಿಎಲ್‌ಐ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು 2025 ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 11 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್ ಸೌರ ಪಿವಿ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 5 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್ ಸೌರ ಪಿವಿ ಸೆಲ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಪವನ ಶಕ್ತಿ:

• ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 3.2 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್‌ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ (ನವೆಂಬರ್ ವರೆಗೆ) ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 5.82 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್‌ನ ಪವನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪವನ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 50 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗಡಿಯನ್ನು ದಾಟಿದೆ. ನವೆಂಬರ್ 2025ರಲ್ಲಿ ಪವನ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು 53.99 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ನವೆಂಬರ್ 2024ರಲ್ಲಿ 47.96 ಗಿಗಾ ವ್ಯಾಟ್ ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 12.5% ​​ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

• ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪವನ ವಿದ್ಯುತ್ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸೀಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೂಲಮಾದರಿ ಪವನ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಮೂಲಮಾದರಿ ಪವನ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳ ಮಾದರಿಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಜೂನ್ 12, 2025 ರಂದು ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು.

• ವಿಂಡ್ ಟರ್ಬೈನ್‌ ಗಳ ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿಂಡ್ ಟರ್ಬೈನ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು/ನವೀಕರಿಸಲು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಕ್ಕೆ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಜುಲೈ 31, 2025 ರಂದು ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿಯು  ಆರ್‌.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ. ಅನ್ನು ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಅನುಮೋದಿತ ಪಟ್ಟಿ (ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ (ವಿಂಡ್)) ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬ್ಲೇಡ್, ಟವರ್, ಜನರೇಟರ್, ಗೇರ್‌ಬಾಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಬೇರಿಂಗ್‌ಗಳು (ಮುಖ್ಯ, ಪಿಚ್ ಮತ್ತು ಯಾವ್ ಬೇರಿಂಗ್) ನಂತಹ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಘಟಕಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತದೊಳಗಿನ ಡೇಟಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಕಡ್ಡಾಯ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಹೊರಗೆ ನೈಜ-ಸಮಯದ ಡೇಟಾ ವರ್ಗಾವಣೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ.

•ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ-ವಿಂಡ್ ಮತ್ತು ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ-ವಿಂಡ್ ಟರ್ಬೈನ್ ಘಟಕಗಳಿಗೆ (ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಟಿ.ಸಿ) ಪ್ರಮಾಣಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ (ಸೋಪ್‌ ) ಅನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 29, 2025 ರಂದು ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ -ವಿಂಡ್ ಎ.ಎಲ್‌.ಎಂ.ಎಂ -ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಟಿ ಸಿ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು, ಪರಿಶೀಲನೆ, ಕಾರ್ಖಾನೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ಮಾದರಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ವಿವರವಾದ ಅಂತ್ಯದಿಂದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ.

ಭೂ ಶಕ್ತಿ

• ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಸಚಿವಾಲಯ, ಡಿಜಿ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಸ್, ಒ.ಎನ್.‌ಜಿ.ಸಿ, ಆಯಿಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಏಜೆನ್ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಸಮಾಲೋಚನೆಯ ನಂತರ, ಸಚಿವಾಲಯವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, 2025 ರಂದು ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ನಿವ್ವಳ ಶೂನ್ಯ 2070 ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭೂಶಾಖದ ಇಂಧನ ನೀತಿ (2025) ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಈ ನೀತಿಯು ಸಂಶೋಧನೆ, ನಾವೀನ್ಯತೆ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಬಳಸದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (ಆರ್&ಡಿ)

• ಪೆರೋವ್‌ಸ್ಕೈಟ್ ಸೌರ ಕೋಶಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ಐಐಟಿ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎನ್‌.ಆರ್‌.ಇ. ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಯೋಜನೆಯು ವಿಶ್ವದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ದಕ್ಷತೆಯ 26% ಹೊಂದಿರುವ ಕೋಶವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು-ಟರ್ಮಿನಲ್ ಪೆರೋವ್‌ಸ್ಕೈಟ್-ಸಿಲಿಕಾನ್ ಟಂಡೆಮ್ ಸೌರ ಕೋಶಕ್ಕಾಗಿ 30.2% ವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿವರ್ತನೆ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ.

• ಸೌರ ಕೋಶ ಮಾಪನಾಂಕ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕಾಗಿ ಫರ್ಡ್ ಸೌಲಭ್ಯ, 0.35% (ಅತ್ಯಧಿಕ ನಿಖರತೆ) ಯ ವಿಶ್ವ-ಪ್ರಮುಖ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸೌರ ಮಾಪನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನಿಖರತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ (ಬಯೋ ಎನರ್ಜಿ)

• 2025ರಲ್ಲಿ (ನವೆಂಬರ್ ವರೆಗೆ), ಒಟ್ಟು 684.33 ಟಿಪಿಡಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 59 ಸಂಕುಚಿತ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ (ಸಿಬಿಜಿ) ಸ್ಥಾವರಗಳು, ಒಟ್ಟು 21.5 ಟಿಪಿಎಚ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 8 ಬಯೋಮಾಸ್ ಪೆಲೆಟ್/ಬ್ರಿಕೆಟ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು, ಒಟ್ಟು 56040 ಘನ ಮೀಟರ್/ದಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 4 ಬಯೋಗ್ಯಾಸ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು 89.86 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ 12 ಜೈವಿಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

• ಸಚಿವಾಲಯವು ಯುನಿಡೊ ಮತ್ತು ತೆರಿ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ "ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ/ಸಂಕುಚಿತ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ (ಸಿಬಿಜಿ) ಸ್ಥಾವರ ಅಭಿವರ್ಧಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಬಂಧಿತ ಪಾಲುದಾರರಿಗೆ ಸಾವಯವ ಬಯೋಮೀಥನೇಷನ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಅನ್ವಯಿಕೆ" ಕುರಿತು 9 ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಮತ್ತು ಜಾಗೃತಿ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು.

• ಭಾರತೀಯ ಹಸಿರು ಇಂಧನ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಆಗಸ್ಟ್ 10 ರಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು.

• ಜೂನ್ 23, 2025 ರಂದು ಭಾರತ ಸಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ತಯಾರಕರ ಸಂಘದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ "ಬಗಾಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಅನ್ಲಾಕ್ ಮಾಡುವುದು" ಕುರಿತು ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪಿ.ಎಂ. ಜನಮಾನ್ ಮತ್ತು ಡಿ.ಎ. ಜೆ.ಜಿ.ಯು.ಎ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಯೋಜನೆ

• ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನಜಾತಿ ಆದಿವಾಸಿ ನ್ಯಾಯ ಮಹಾ ಅಭಿಯಾನ (ಪಿ.ಎಂ. ಜನಮಾನ್) ಮತ್ತು ಧರ್ತಿ ಆಭಾ ಜನಜಾತಿಯ ಗ್ರಾಮ ಉತ್ಕರ್ಷ್ ಅಭಿಯಾನ (ಡಿಎ ಜೆಜಿಯುಎ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಂಎನ್‌ಆರ್‌ಇ ಹೊಸ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು [ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅತಿ ದುರ್ಬಲ ಬುಡಕಟ್ಟು ಗುಂಪು (ಪಿವಿಟಿಜಿ) ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳು/ ಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆ] ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗ್ರಿಡ್-ಸಂಪರ್ಕಿತ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಕರಣವು ತಾಂತ್ರಿಕ-ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಲ್ಲದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪಿವಿಟಿಜಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪಿವಿಟಿಜಿ ಮನೆಗಳು, ಬಹುಪಯೋಗಿ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಆಫ್-ಗ್ರಿಡ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು (ಸೌರ ಮನೆ ಬೆಳಕಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು/ಸೌರ ಮಿನಿ ಗ್ರಿಡ್‌ಗಳು) ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, 2025ರಲ್ಲಿ (30.11.2025 ರಂತೆ) ಒಟ್ಟು 4919 ಮನೆಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಕರಣ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರ

• ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಜಂಟಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ರೂಪಿಸಲು ಜಪಾನ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್, ತಜಿಕಿಸ್ತಾನ್, ಈಜಿಪ್ಟ್, ನಾರ್ವೆ, ಪೋರ್ಚುಗಲ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಜರ್ಮನಿ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಮತ್ತು ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಾಲುದಾರರೊಂದಿಗೆ ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯಪಡೆ, ಕಾರ್ಯಪಡೆ ಮತ್ತು ಇತರ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ /ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.

• ಬ್ರೆಜಿಲ್, ಜಪಾನ್, ಭೂತಾನ್ ಮತ್ತು ಜೋರ್ಡಾನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಜಂಟಿ ಉದ್ದೇಶ ಘೋಷಣೆಗಳ ಮೂಲಕ, ಸಚಿವಾಲಯವು ಶುದ್ಧ ಹೈಡ್ರೋಜನ್/ ಶುದ್ಧ ಅಮೋನಿಯಾ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ 137 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮತ್ತು 36 ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಂಡ 8ನೇ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌರ ಒಕ್ಕೂಟ (ಐ.ಎಸ್‌.ಎ) ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಪ್ರಮುಖ ಐ.ಎಸ್‌.ಎ ಜ್ಞಾನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದು, ಒಂದು ಸೂರ್ಯ ಒಂದು ಪ್ರಪಂಚ ಒಂದು ಗ್ರಿಡ್ (ಒಸೊವಾಗ್) ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ, ಜಾಗತಿಕ ಸಿಡ್ಸ್ ಉಪಕ್ರಮ ಘೋಷಣೆ ಮತ್ತು ಐ.ಎಸ್‌.ಎ ಜಾಗತಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕೇಂದ್ರ, ಅಕಾಡೆಮಿ ಮತ್ತು ಸನ್‌ ರೈಸ್ ಅಭ್ಯಾಸ ಸಮುದಾಯದಂತಹ ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು.

ನಡೆದ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು:

• ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಕ್ಕಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಕುರಿತು ಸಚಿವಾಲಯವು ಫೆಬ್ರವರಿ 24, 2025 ರಂದು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು ಭಾರತದ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವತ್ತ ಈ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವು ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು, ಇದು ಶುದ್ಧ, ಸುಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡ ಇಂಧನ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಿತು.

• ಸಚಿವಾಲಯವು ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17 ರಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ರವರೆಗೆ ಸೇವಾ ಪರ್ವ್ ಅನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಅಭಿಯಾನವು, ಪಿ.ಎಂ.-ಕುಸುಮ್ಮತ್ತು ಪಿ. ಎಂ.-ಸೂರ್ಯ ಘರ್‌ : ಮುಫ್ತ್‌ ಬಿಜ್ಲಿ ಯೋಜನಾ ದಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಹರಿಸಿತು. ವಿವಿಧ ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಈ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು 15 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರರ ಸಮಾಲೋಚನೆಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. "ಸೌರ ದ್ಯುತಿ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಜನಕ ಸಂಭಾವ್ಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (ನೆಲಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ)" ಎಂಬ ವರದಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌರಶಕ್ತಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (ನಿಸ್) "ಸೌರ ಕೋಶ ಮತ್ತು ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ತಯಾರಿಕೆ" ಎಂಬ ಕೋರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

• ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11, 2025 ರಂದು ಪಿ.ಎಂ. ಕುಸುಮ್ 2.0 ಕುರಿತು ಪಾಲುದಾರರ ಸಮಾಲೋಚನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಂ. ಕುಸುಮ್ನ ರಾಜ್ಯ ಅನುಷ್ಠಾನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು (ಸಿಯಾ) ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಅದರ ಮುಂದಿನ ಹಂತವಾದ ಪಿ.ಎಂ. ಕುಸುಮ್ 2.0 ಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯ ವಿನ್ಯಾಸದ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದವು. ಪಿ.ಎಂ.-ಕುಸುಮ್ 2.0 ಗಾಗಿ ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬಲವಾದ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾದ ಮತ್ತು ರೈತ ಕೇಂದ್ರಿತ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅಗತ್ಯತೆಯ ಕುರಿತು ಒಮ್ಮತದೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚನೆ ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು.

• "ಭಾರತದ ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹವಾಮಾನ ನಾಯಕತ್ವ" ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 6-7, 2025 ರಂದು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಎಂ.ಎನ್‌.ಆರ್.‌ಇ. ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಂಘ (ಏರಿಯಾಸ್) ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ರಕ್ಷಣಾ ಮಂಡಳಿ, ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿ ಮಹಿಳಾ ಸಂಘ (ಸೆವಾ) ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆ (ಉಪ್ನೆಡಾ) ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. 25 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜ್ಯಗಳ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಕಾರ್ಯಾಗಾರದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅಭಿವರ್ಧಕರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.

• ಸಚಿವಾಲಯವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22, 2025 ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಇಂಧನ ಸಂಗ್ರಹ ದಿನದಂದು "ಇಂಧನ ಸಂಗ್ರಹಣೆ - ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವುದು" ಕುರಿತು ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಏಕೀಕರಣ, ಗ್ರಿಡ್ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಡಿಕಾರ್ಬೊನೈಸೇಶನ್‌ ನಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸಮ್ಮೇಳನವು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿತು ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ ನೀತಿಗಳು, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು, ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. 200ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರು, ಉದ್ಯಮ ಮುಖಂಡರು, ಸಂಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ, ಸಂಘಟಿತ ಕ್ರಮ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಇಂಧನ ಸಂಗ್ರಹ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಯ ಮೂಲಕ ನಿಯೋಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಒಮ್ಮತದೊಂದಿಗೆ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು.

• ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಸಚಿವಾಲಯವು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31, 2025 ರಂದು ಗುವಾಹಟಿಯಲ್ಲಿ ಈಶಾನ್ಯ ವಲಯಕ್ಕಾಗಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ಕೇಂದ್ರ ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವರು ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸೌರ, ಸಣ್ಣ ಜಲ ಮತ್ತು ಜೀವರಾಶಿ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಈಶಾನ್ಯದ ಅಗಾಧ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪಿ. ಎಂ.-ಸೂರ್ಯ ಘರ್: ಮುಫ್ತ್ ಬಿಜ್ಲಿ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಪಿ. ಎಂ.-ಕುಸುಮ್‌ ನಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸುವಂತೆ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಇಂಧನ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರ್ಯಾಗಾರದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಕಾರ್ಯಾಗಾರದಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹೈಡ್ರೋಜನ್, ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಹಯೋಗವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಹಣಕಾಸು ಮಾದರಿಗಳ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದವು.

• ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದ ಕುರಿತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಾರ್ಯಾಗಾರ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದ ಕುರಿತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪರಿಶೀಲನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ, ಜೈಪುರ ಮತ್ತು ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.

• ನವದೆಹಲಿಯ ಕರ್ತವ್ಯ ಪಥದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವಾಲಯದ ಟ್ಯಾಬ್ಲೋ ಭಾಗವಹಿಸಿತ್ತು. ವೈವಿದ್ಯಮಯ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಭಾರತದ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಇಂಧನ ಭೂದೃಶ್ಯದ ಒಂದು ನೋಟವನ್ನು ನೀಡಿತು, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಅದರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿತು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಆಳವಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಿತು. ಪಿ.ಎಂ. ಸೂರ್ಯ ಘರ್: ಮುಫ್ತ್ ಬಿಜ್ಲಿ ಯೋಜನೆ, ಪಿ.ಎಂ.-ಕುಸುಮ್ ಮತ್ತು ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ಆಹ್ವಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಆರ್‌.ಇ. ತಂತ್ರಜ್ಞರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಎಂಟು ನೂರು ವಿಶೇಷ ಅತಿಥಿಗಳು, ಸುಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಭವಿಷ್ಯದತ್ತ ಭಾರತದ ಹಾದಿಯ ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.

*****