કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને જળવાયુ પરિવર્તન મંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે આજે દિલ્હી-NCRમાં પ્રવર્તતી પ્રતિકૂળ વાયુ પ્રદૂષણની પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા માટે સંબંધિત મ્યુનિસિપલ સંસ્થાઓ સાથે NCT દિલ્હી, હરિયાણા અને ઉત્તર પ્રદેશની રાજ્ય સરકારોની કાર્ય યોજનાઓની વિગતવાર સમીક્ષા કરવા માટે એક ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. 03.12.2025 ના રોજ યોજાયેલી અગાઉની બેઠકમાં મંત્રી દ્વારા નિર્દેશિત કર્યા મુજબ, નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં પરિમાણોના માળખાગત સમૂહ પર આયોજિત આવી સમીક્ષા બેઠકોની શ્રેણીમાં આ ચોથી બેઠક હતી. આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી (EFCC) શ્રી કીર્તિ વર્ધન સિંહ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

દિલ્હી-NCR માં હવાની નબળી ગુણવત્તાના સાતત્ય અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરતા, શ્રી યાદવે જાહેરાત કરી કે જાન્યુઆરી 2026 થી હવે જે કાર્ય યોજનાઓને આખરી ઓપ આપવામાં આવી રહ્યો છે તેની સમીક્ષા દર મહિને મંત્રી સ્તરે કરવામાં આવશે. રાજ્ય સરકારોને ભવિષ્યની રજૂઆતો માટે તેમના અધિકારક્ષેત્ર હેઠળના તમામ NCR શહેરોની કાર્ય યોજનાઓને એકીકૃત કરવા કહેવામાં આવ્યું હતું. મંત્રીએ ખાતરી આપી હતી કે અમલીકરણ સંબંધિત અવરોધો ઉચ્ચ સ્તરે નિયમિત આંતર-રાજ્ય સંકલન બેઠકો દ્વારા ઉકેલવામાં આવશે.

શ્રી યાદવે દિલ્હી-NCR માં વાયુ પ્રદૂષણને નિયંત્રિત કરવા માટે રાજ્ય સરકારો અને મ્યુનિસિપલ સંસ્થાઓ દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાં પરના વ્યક્તિગત પ્રેઝન્ટેશનની સમીક્ષા કરી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જ્યાં સુધી સમગ્ર NCR માં હવાની ગુણવત્તામાં દૃશ્યમાન સુધારો ન થાય ત્યાં સુધી આ કાર્યોની ગતિ જાળવી રાખવી જોઈએ. મંત્રીએ વધુમાં સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે કસૂરવારો સામે સખત પગલાં લેવા જોઈએ, પરંતુ સાથે સાથે સામાન્ય જનતાને બિનજરૂરી મુશ્કેલી ન પડવી જોઈએ. ઓળખાયેલ મુદ્દાઓને સુધારાત્મક પગલાં દ્વારા ઉકેલવામાં આવશે, જેની સમીક્ષા 15 દિવસમાં કરવામાં આવશે.

62 ઓળખાયેલા ટ્રાફિક જામના હોટસ્પોટ્સ પર સુચારૂ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ સુનિશ્ચિત કરવા અને દિલ્હી-NCR માં કોર્પોરેટ્સ અને ઔદ્યોગિક એકમો દ્વારા કર્મચારીઓ માટે EV/CNG બસોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નિર્દેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા. પીક-અવર ભીડને ઘટાડવા માટે ઓફિસો, શોપિંગ મોલ્સ અને વ્યાપારી સંકુલ માટે અલગ-અલગ સમય પર પણ ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. ઉચ્ચ ટ્રાફિક ધરાવતા રૂટ પર એન્ડ-ટુ-એન્ડ જાહેર પરિવહન પૂરો પાડવા માટે વિશેષ પગલાં પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે પ્રદેશમાં કાર્યરત ગેરકાયદેસર અને પ્રદૂષણ ફેલાવતા ઔદ્યોગિક એકમો સામે કાર્યવાહી તેજ કરવા માટે કડક સૂચનાઓ આપવામાં આવી હતી. ગુરુગ્રામ, ફરીદાબાદ, ગાઝિયાબાદ અને નોઇડાને ઇન્ટિગ્રેટેડ સ્માર્ટ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (ITMS) ના અમલીકરણને ઝડપી બનાવવા માટે નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે ટ્રાફિક પોલીસને એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું કે અમલીકરણ તપાસ પોતે ભીડનું કારણ ન બને.

મંત્રીએ સમગ્ર NCR શહેરોમાં મેટ્રો કનેક્ટિવિટી સુધારવા માટે DMRC (દિલ્હી મેટ્રો રેલવે કોર્પોરેશન) અને રાજ્ય સત્તાધિકારીઓ સાથે સંકલિત આયોજન પર ભાર મૂક્યો હતો. 10 દિવસની અંદર ટ્રાફિક જામનું કારણ બનતા દબાણો દૂર કરવા, ખાડા મુક્ત રસ્તાઓ માટે વાર્ષિક જાળવણી કોન્ટ્રાક્ટ સુનિશ્ચિત કરવા અને રસ્તાઓને ચોમાસા સંબંધિત નુકસાન અટકાવવા યોગ્ય ડ્રેનેજ પ્રદાન કરવા નિર્દેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા. CAQM ની દેખરેખ હેઠળ પ્રદૂષણ સંબંધિત જાહેર ફરિયાદોના સંકલિત નિવારણની સાથે હિતધારકોની સંલગ્નતા માટે કેન્દ્રિત IEC પ્રવૃત્તિઓ સુનિશ્ચિત કરવાની હતી.

શ્રી યાદવે એક અઠવાડિયામાં સમગ્ર NCR માં પ્રવર્તતી હવાની ગુણવત્તાની સ્થિતિમાં દૃશ્યમાન સુધારો સુનિશ્ચિત કરવા માટે જરૂરી પગલાં લેવા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે સત્તાવાળાઓને રસ્તાઓ પર પડેલી ધૂળ અને બાંધકામ અને તોડી પાડવા (C&D) ના કચરાને દૂર કરવા, બાયોમાસ બાળવા પર નિયંત્રણ લાવવા અને ઉચ્ચ પ્રદૂષણના સમયગાળા દરમિયાન બાંધકામ પ્રતિબંધોના કડક અમલીકરણ માટે નિર્દેશ આપ્યો હતો. રસ્તાઓની કાર્યક્ષમ સફાઈ અને ધૂળ નિયંત્રણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે, GPS ટ્રેકિંગ દ્વારા સપોર્ટેડ મિકેનિકલ રોડ સ્વીપિંગ મશીનો (MRSMs) માટે વ્યક્તિગત અધિકારીઓને જવાબદારી સોંપવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. તેમણે જવાબદારી મજબૂત કરવા માટે લોક પ્રતિનિધિઓને સામેલ કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી.

CAQM ને સલાહ આપવામાં આવી હતી કે જ્યાં સુધી 10 કિમીની ત્રિજ્યામાં C&D વેસ્ટ કલેક્શન સબ-સેન્ટર ઉપલબ્ધ ન હોય ત્યાં સુધી ડિમોલિશનની પ્રવૃત્તિઓની મંજૂરી ન આપવા મ્યુનિસિપલ સંસ્થાઓને માર્ગદર્શન જારી કરે. ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર દરમિયાન C&D પ્રવૃત્તિઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો રહેશે, અને CAQM ને હિતધારકોની સલાહ દ્વારા નવીન C&D વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ સોલ્યુશન્સ માટે સ્ટાર્ટ-અપ્સ અને ખાનગી ક્ષેત્રની સંલગ્નતાની શોધ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું.

હરિયાણાને બિનકાર્યક્ષમ પાક અવશેષ વ્યવસ્થાપન (CRM) મશીનો બદલવા, પાવર પ્લાન્ટ્સ, ઇંટોના ભઠ્ઠા અને સ્મશાનગૃહમાં ડાંગરની પરાળીનો ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરવા અને કેન્દ્રીય નાણાંકીય સહાય સાથે પેલેટાઇઝેશન પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો. આવક પેદા કરવા અને પરાળી સળગાવવાને નિરુત્સાહિત કરવા માટે કોમ્પ્રેસ્ડ બાયો-ગેસ (CBG) અને ઇથેનોલ પ્લાન્ટ્સ સહિત વિકેન્દ્રિત અને ઇન-સીટુ ઉકેલો શોધવાના હતા.

દિલ્હી-NCR માં કાર્યરત ગેરકાયદેસર ટાયર બાળવાના એકમો અને અન્ય બિન-પરવાનગી પ્રાપ્ત પ્રદૂષણકારી સંસ્થાઓને સીલ કરવા માટે ચોક્કસ નિર્દેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા. વધુમાં, તમામ પ્રદૂષણ ફેલાવતા એકમોમાં—ખાસ કરીને હરિયાણામાં—ઓનલાઇન કન્ટીન્યુઅસ એમિશન મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સ (OCEMS) ની સ્થાપના સુનિશ્ચિત કરવા અને પાલન માટે 31મી ડિસેમ્બરની સમયમર્યાદા લાગુ કરવા નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો. મંત્રીએ સોસાયટી મુજબ ઘન કચરો એકત્ર કરવા અને ફરીદાબાદ અને ગુરુગ્રામ દ્વારા સામાન્ય સુવિધા પર બાંધવારી લેગસી વેસ્ટના સંયુક્ત નિકાલની ખાતરી કરવાનો નિર્દેશ પણ આપ્યો હતો.

દિલ્હી વન વિભાગના સંકલનમાં, મંત્રીએ વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ 2026 ના રોજ 11 લાખ રોપાઓ વાવવાના લક્ષ્યાંક સાથે NDMC વિસ્તારમાં વાવેતરની તકો શોધવા નિર્દેશ આપ્યો હતો. NHAI ને સુધારેલા સેન્સર્સ અને બહેતર ઓટોમેટિક નંબર પ્લેટ રેકગ્નિશન (ANPR) સિસ્ટમ્સ દ્વારા ટોલ પ્લાઝા પર ભીડ ઘટાડવા અને મુખ્ય ટ્રાફિક વહન કરતા રસ્તાઓની યોગ્ય જાળવણી સુનિશ્ચિત કરવા સલાહ આપવામાં આવી હતી.

બેઠકમાં સચિવ (MoEFCC), અધ્યક્ષ, વાયુ ગુણવત્તા વ્યવસ્થાપન પંચ (CAQM), કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને જળવાયુ પરિવર્તન; માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગો; ભારે ઉદ્યોગો મંત્રાલયો અને NCT દિલ્હી, હરિયાણા અને ઉત્તર પ્રદેશ સરકારોના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ હાજર રહ્યા હતા. આ ઉપરાંત MD (DMRC), MCD, NDMC, દિલ્હી પોલીસ, NHAI અને DDA ના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, નોઇડા, ગાઝિયાબાદ, ગુરુગ્રામ, ફરીદાબાદના મ્યુનિસિપલ કમિશનરો અને DM, તેમજ કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (CPCB), સંબંધિત રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (SPCBs) અને દિલ્હી પ્રદૂષણ નિયંત્રણ સમિતિ (DPCC) ના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પણ બેઠકમાં હાજર રહ્યા હતા.

SM/DK/GP/JD

 

(रिलीज़ आईडी: 2206591) आगंतुक पटल : 19