ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਾ
azadi ka amrit mahotsav

ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਹੈ: ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ, ਇੰਡੀਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਪੰਚਕੂਲਾ ਵਿਖੇ


ਨਵਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਫੰਡ ਉੱਚ-ਜੋਖਮ, ਉੱਚ-ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਗਹਿਰੀ-ਤਕਨੀਕੀ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਅਣਲੌਕ ਕਰੇਗਾ: ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ

प्रविष्टि तिथि: 07 DEC 2025 6:16PM by PIB Chandigarh

ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਵੀਨਤਾ-ਅਧਾਰਿਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ); ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ; ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਥੇ 4 ਦਿਨਾਂ ਆਯੋਜਿਤ ਇੰਡੀਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਫੈਸਟੀਵਲ (ਆਈਆਈਐੱਸਐੱਫ) ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ।

ਆਈਆਈਐੱਸਐੱਫ (IISF) ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸਪੈਸ਼ਲ ਫਾਇਰਸਾਈਡ ਚੈਟ ਦੌਰਾਨ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ, ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੁਭਾਅ, ਨੀਤੀ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੁਣ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਨ, ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਵੇਂ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। 

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ, ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਪਰ ਜੋ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤਕਨੀਕੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨਵੀਨਤਾ, ਪੁਨਰ-ਜਨਮ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਦੇਸ਼ ਹੁਣ ਇੱਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਮਾਗਮ ਵਿਖੇ, ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਨਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਫੰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਚ-ਜੋਖਮ, ਉੱਚ-ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਅਣਲੌਕ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਕਦਮ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਫੰਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਅਤੇ ਉੱਦਮ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਜੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਇੱਕ "ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਧੱਕਾ" (catalytic push) ਦੱਸਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਘੱਟ ਵਿਆਜ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਰਾਹੀਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਕਨੀਕੀ ਉਭਾਰ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਸੁਤੰਤਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਸਕੇਲ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ੍ਰੀਹਰਿਕੋਟਾ ਦੇ ਗੇਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਨਾਟਕੀ ਵਿਸਥਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 400 ਪੁਲਾੜ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਤੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ ਅਤੇ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ  ਗਏ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਪਰਮਾਣੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਹੁਣ ਕੈਂਸਰ ਕੇਅਰ ਨੈੱਟਵਰਕ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਾਟਰ ਪਿਊਰੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪਰਮਾਣੂ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਰਣਨੀਤਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਈਜ਼ ਆਫ ਲਿਵਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕੱਦ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤੀ ਪਿਛਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਨੌਕਰੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਤੁਰੰਤ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ "ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਲਟ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਸੀਨੀਅਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕੇ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਿਵੇਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਬੰਧਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਵੇਂ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਬਦਲਦੇ ਕਾਰਜ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਵਧੇਰੇ ਉਦੇਸ਼, ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਵਾਸ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਉੱਜਵਲਾ ਯੋਜਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਲਾਭ ਜਾਤੀ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀਕਰਣ ਤੋਂ ਅਟੁੱਟ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਨਾਲ, ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁੰਛ ਵਰਗੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ, ਪੰਜਾਬ-ਹਰਿਆਣਾ ਬੈਲਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੈਰ-ਮਹਾਨਗਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਯੂਪੀਐੱਸਸੀ ਟੌਪਰਾਂ ਦਾ ਬਦਲਦਾ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ "ਭਾਰਤ" ਤੋਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੱਸਿਆ।
 
ਇਸ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਵੀਨਤਾ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਾਪਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ਮਾਪ ਸਥਿਰਤਾ ਹੈ। ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਉੱਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੀਨਤਾ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ; ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮਾਣ, ਵਿੱਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੈਵੈਂਡਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਉੱਦਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਚ-ਦਬਾਅ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਨੌਕਰੀਆਂ ਛੱਡ ਕੇ ਅਰਥਪੂਰਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਉੱਦਮ ਬਣਾਏ। 

ਭਵਿੱਖ ਵੱਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਪਾਰ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਪੇਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਗਲੇ 15 ਤੋਂ 20 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੰਦ੍ਰਮਾ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਿੱਧਾ ਸੀ: ਜੋਖਮ ਲਓ, ਉਦਯੋਗ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੰਚਕੂਲਾ ਵਿੱਚ ਆਈਈਐੱਸਐੱਫ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਪਲੈਟਫਾਰਮਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ, ਉਤਸੁਕਤਾ ਜਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਹਾਲੀਆ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਵਧੇਰੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਦਹਾਕਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।

**********

ਆਰਐੱਨ


(रिलीज़ आईडी: 2200107) आगंतुक पटल : 8
इस विज्ञप्ति को इन भाषाओं में पढ़ें: English , Urdu , हिन्दी , Marathi , Kannada , Malayalam