પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે તમિલનાડુના કોઈમ્બતુરમાં દક્ષિણ ભારત પ્રાકૃતિક ખેતી શિખર સંમેલન 2025નું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા શ્રી મોદીએ કોઈમ્બતુરની પવિત્ર ધરતી પર મરુધમલાઈના ભગવાન મુરુગનને નમસ્કાર કરીને પોતાના સંબોધનની શરૂઆત કરી હતી તેમણે કોઈમ્બતુરને સંસ્કૃતિ, કરુણા અને સર્જનાત્મકતાની ભૂમિ તરીકે વર્ણવ્યું હતું અને તેને દક્ષિણ ભારતની ઉદ્યોગસાહસિક શક્તિના શક્તિ કેન્દ્ર તરીકે માન્યતા આપી હતી તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે શહેરનું કાપડ ક્ષેત્ર રાષ્ટ્રીય અર્થતંત્રમાં મોટો ફાળો આપે છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, કોઈમ્બતુરને હવે તેના ભૂતપૂર્વ સાંસદ શ્રી સી. પી. રાધાકૃષ્ણન તરીકે વધુ વિશિષ્ટતા મળી છે. હવે ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકેની તેમની ભૂમિકામાં રાષ્ટ્રને માર્ગદર્શન આપી રહ્યા છે
 પ્રાકૃતિક ખેતી એ તેમના હૃદયની ખૂબ જ નજીકનો વિષય છે તે દર્શાવતા, શ્રી મોદીએ દક્ષિણ ભારત પ્રાકૃતિક ખેતી શિખર સંમેલનના આયોજન માટે તમિલનાડુના તમામ ખેડૂત ભાઈઓ અને બહેનોને શુભેચ્છાઓ આપી હતી તેમણે આ કાર્યક્રમમાં એકત્ર થયેલા ખેડૂતો, કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો, ઉદ્યોગ ભાગીદારો, સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ઇનોવેટર્સની હાજરીને સ્વીકારી હતી અને તમામ સહભાગીઓને ઉષ્માભેર અભિનંદન પાઠવ્યા હતા

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આગામી વર્ષોમાં તેઓ ભારતીય કૃષિમાં મોટા પરિવર્તનની કલ્પના કરે છે "ભારત પ્રાકૃતિક ખેતી માટે વૈશ્વિક કેન્દ્ર બનવાના માર્ગ પર છે", એમ શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશની જૈવવિવિધતા વિકસી રહી છે અને યુવાનો હવે કૃષિને આધુનિક, સ્કેલેબલ તક તરીકે જોઈ રહ્યા છે તેમણે કહ્યું હતું કે, આ પરિવર્તન ગ્રામીણ અર્થતંત્રને ખૂબ જ મજબૂત બનાવશે

    છેલ્લા અગિયાર વર્ષમાં તે પ્રકાશિત કરું છું, સમગ્ર કૃષિ ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર પરિવર્તન આવ્યું છે, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે ભારતની કૃષિ નિકાસ લગભગ બમણી થઈ ગઈ છે, અને સરકારે કૃષિના આધુનિકીકરણમાં ખેડૂતોને ટેકો આપવા માટે દરેક શક્ય માર્ગ ખોલ્યા છે. તે ફક્ત કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (કેસીસી) યોજના દ્વારા જ રેખાંકિત કરે છે, ખેડૂતોને આ વર્ષે 10 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુની સહાય મળી છે, શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે સાત વર્ષ પહેલાં પશુધન અને મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રોને કેસીસી લાભોના વિસ્તરણથી, આ ક્ષેત્રોમાં રોકાયેલા લોકો પણ તેનો વ્યાપક લાભ લઈ રહ્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, બાયો-ફર્ટિલાઇઝર્સ પર જીએસટીમાં ઘટાડાથી ખેડૂતોને વધુ ફાયદો થયો છે

    પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, થોડીવાર પહેલા જ આ જ પ્લેટફોર્મ પરથી પીએમ-કિસાન સન્માન નિધિનો 21મો હપ્તો બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો, જેમાં દેશભરના ખેડૂતોને ₹18,000 કરોડ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા તેમણે પુષ્ટિ કરી હતી કે, તમિલનાડુના લાખો ખેડૂતોને પણ તેમના ખાતામાં ભંડોળ મળ્યું છે પ્રધાનમંત્રીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, આ યોજના હેઠળ અત્યાર સુધીમાં ₹4 લાખ કરોડ સીધા જ નાના ખેડૂતોના બેંક ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા છે, જેનાથી તેઓ વિવિધ કૃષિ જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા સક્ષમ બન્યા છે તેમણે આ પહેલનો લાભ મેળવનારા કરોડો ખેડૂતોને શુભેચ્છાઓ આપી હતી  

21મી સદીની કૃષિની જરૂરિયાત પ્રાકૃતિક ખેતીના વિસ્તરણ પર ભાર મૂકતા પ્રધાનમંત્રીએ અવલોકન કર્યું હતું કે, તાજેતરના વર્ષોમાં, વધતી માંગને કારણે ખેતરો અને કૃષિ સંબંધિત વિવિધ ક્ષેત્રોમાં રસાયણોના ઉપયોગમાં તીવ્ર વધારો થયો છે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોના વધુ પડતા ઉપયોગથી જમીનની ફળદ્રુપતામાં ઘટાડો થઈ રહ્યો છે, જમીનના ભેજને અસર થઈ રહી છે અને વર્ષ પછી વર્ષ ખેતીના ખર્ચમાં વધારો થઈ રહ્યો છે તેમણે વધુમાં ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેનો ઉકેલ પાકની વિવિધતા અને પ્રાકૃતિક ખેતીમાં રહેલો છે.

    જમીનની ફળદ્રુપતાને પુનર્જીવિત કરવા અને પાકના પોષણ મૂલ્યમાં વધારો કરવા માટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશે પ્રાકૃતિક ખેતીના માર્ગ પર આગળ વધવું જોઈએ આ, તેમણે કહ્યું, એક દ્રષ્ટિ અને જરૂરિયાત બંને છે. ત્યારે જ આપણે આપણી જૈવવિવિધતાને ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે સાચવી શકીએ છીએ. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પ્રાકૃતિક ખેતી આપણને આબોહવા પરિવર્તન અને હવામાનના વધઘટનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે, આપણી જમીનને સ્વસ્થ રાખે છે અને લોકોને હાનિકારક રસાયણોથી બચાવે છે તેમણે કહ્યું કે આજનો કાર્યક્રમ આ મહત્વપૂર્ણ મિશનને આગળ વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવવા માટે તૈયાર છે  

 "ભારત સરકાર ખેડૂતોને પ્રાકૃતિક ખેતી અપનાવવા માટે સક્રિયપણે પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે તેના પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે એક વર્ષ પહેલાં, કેન્દ્ર સરકારે પ્રાકૃતિક ખેતી પર રાષ્ટ્રીય મિશન શરૂ કર્યું હતું, જે પહેલાથી જ લાખો ખેડૂતોને જોડે છે" તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, આ પહેલની સકારાત્મક અસર ખાસ કરીને સમગ્ર દક્ષિણ ભારતમાં જોવા મળી રહી છે, જેમાં એકલા તમિલનાડુમાં આશરે 35,000 હેક્ટર જમીન હવે ઓર્ગેનિક અને કુદરતી ખેતી હેઠળ છે

    પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પ્રાકૃતિક ખેતી એ એક સ્વદેશી ભારતીય ખ્યાલ છે-અન્યત્રથી આયાત કરાયેલ નથી-પરંતુ પરંપરાથી જન્મ્યો છે અને પર્યાવરણ સાથે જોડાયેલો છે. તેમણે ખુશી વ્યક્ત કરી હતી કે, દક્ષિણ ભારતના ખેડૂતો પંચગવ્ય, જીવામૃત, બીજામૃત અને મલ્ચિંગ જેવી પરંપરાગત પ્રાકૃતિક ખેતીની પદ્ધતિઓ સતત અપનાવી રહ્યા છે આ પ્રથાઓ, તેમણે નોંધ્યું હતું કે, જમીનના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો કરે છે, પાકને રાસાયણિક મુક્ત રાખે છે અને ઇનપુટ ખર્ચ ઘટાડે છે.  

    પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, શ્રી અન્ન-બાજરીની ખેતીને પ્રાકૃતિક ખેતી સાથે જોડવી એ ધરતી માતાની સુરક્ષામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે તેમણે નોંધ્યું હતું કે, તમિલનાડુમાં ભગવાન મુરુગનને મધ અને શ્રી અન્નામાંથી બનાવેલ થેનમ થિનાઈ માવુમ અર્પણ કરવામાં આવે છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે તમિલ પ્રદેશોમાં કાંબુ અને સામાઈ, કેરળ અને કર્ણાટકમાં રાગી અને તેલુગુ બોલતા રાજ્યોમાં સજ્જ અને જોન્ના જેવા બાજરી પેઢીઓથી પરંપરાગત આહારનો ભાગ છે.

શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સરકાર આ સુપરફૂડને વૈશ્વિક બજારોમાં લઈ જવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પ્રાકૃતિક અને રાસાયણિક મુક્ત ખેતી તેમની આંતરરાષ્ટ્રીય પહોંચને વિસ્તૃત કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આ શિખર સંમેલનમાં આવા પ્રયાસો પર ચર્ચાઓનો સમાવેશ થવો જોઈએ

    મોનોકલ્ચર પર બહુ-પાક કૃષિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેમની સતત અપીલનો પુનરોચ્ચાર કરતા પ્રધાનમંત્રીએ સ્વીકાર્યું હતું કે, દક્ષિણ ભારતના ઘણા પ્રદેશો આ સંબંધમાં પ્રેરણાનો સ્ત્રોત રહ્યા છે તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, કેરળ અને કર્ણાટકના પર્વતીય વિસ્તારોમાં બહુમાળી કૃષિના ઉદાહરણો સ્પષ્ટ દેખાય છે શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, એક જ ખેતરમાં નાળિયેર, સુપારી અને ફળોના છોડની ખેતી કરવામાં આવે છે, જેની નીચે મસાલા અને કાળા મરી ઉગાડવામાં આવે છે તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નાના પ્લોટ પર આવી સંકલિત ખેતી પ્રાકૃતિક ખેતીની મૂળ ફિલસૂફીને પ્રતિબિંબિત કરે છે પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, કૃષિના આ મોડલને અખિલ ભારતીય સ્તરે પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ તેમણે રાજ્ય સરકારોને દેશના વિવિધ પ્રદેશોમાં આ પ્રથાઓનો અમલ કેવી રીતે કરી શકાય તે અંગે વિચારણા કરવા વિનંતી કરી હતી  

    પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, દક્ષિણ ભારત કૃષિ ક્ષેત્રની જીવંત યુનિવર્સિટી રહ્યું છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે આ પ્રદેશ વિશ્વના કેટલાક સૌથી જૂના કાર્યરત બંધોનું ઘર છે, અને કલિંગરાયણ કેનાલ અહીં 13 મી સદીમાં બનાવવામાં આવી હતી" તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે આ પ્રદેશમાં મંદિરોની ટાંકીઓ વિકેન્દ્રિત જળ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓનું મોડેલ બની ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આ ભૂમિએ હજારો વર્ષો પહેલા કૃષિ માટે નદીના પાણીનું નિયમન કરીને વૈજ્ઞાનિક જળ ઇજનેરીની પહેલ કરી હતી તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, દેશ અને વિશ્વ માટે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં નેતૃત્વ પણ આ જ પ્રદેશમાંથી ઉભરી આવશે

    વિકસિત ભારત માટે ભવિષ્યની કૃષિ ઇકોસિસ્ટમના નિર્માણ માટે સામૂહિક પ્રયત્નોની જરૂર છે, પ્રધાનમંત્રીએ ખેડૂતોને એક એકર શરૂ કરવા અને પ્રેક્ટિસ કરવા વિનંતી કરી હતી, એક મોસમ પ્રાકૃતિક  ખેતીની અને તેઓ જે પરિણામો જુએ છે તેના આધારે આગળ વધવા માટે. તેમણે વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધન સંસ્થાઓને અપીલ કરી હતી કે તેઓ કુદરતી ખેતીને કૃષિ અભ્યાસક્રમનો મુખ્ય ભાગ બનાવે, જેથી તેઓ ખેડૂતોના ખેતરોને જીવંત પ્રયોગશાળાઓ તરીકે ગણવા માટે પ્રોત્સાહિત થાય પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આપણું લક્ષ્ય પ્રાકૃતિક ખેતીને સંપૂર્ણપણે વિજ્ઞાન સમર્થિત ચળવળ બનાવવાનું હોવું જોઈએ.

    શ્રી મોદીએ આ અભિયાનમાં રાજ્ય સરકારો અને ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (એફપીઓ) ની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર વધુ ભાર મૂક્યો હતો તેમણે નોંધ્યું હતું કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં દેશમાં 10,000 એફપીઓ બનાવવામાં આવ્યા છે તેમના સમર્થનથી, નાના ખેડૂત ક્લસ્ટરો બનાવી શકાય છે, જે સફાઈ, પેકેજિંગ અને પ્રોસેસિંગ માટેની સુવિધાઓથી સજ્જ છે અને ઇ-એનએએમ જેવા ઓનલાઇન બજારો સાથે સીધા જ જોડાયેલા છે તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જ્યારે પરંપરાગત જ્ઞાન, વૈજ્ઞાનિક શક્તિ અને સરકારી સમર્થન એક સાથે આવશે, ત્યારે ખેડૂતો સમૃદ્ધ થશે અને ધરતી માતા સ્વસ્થ રહેશે  

    પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કરીને સમાપન કર્યું હતું કે, આ શિખર સંમેલન દેશમાં કુદરતી ખેતીને નવી દિશા આપશે અને ઉમેર્યું હતું કે, આ મંચ પરથી નવા વિચારો અને ઉકેલો બહાર આવશે

આ કાર્યક્રમમાં તમિલનાડુના રાજ્યપાલ શ્રી આર. એન. રવિ, કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. એલ. મુરુગન સહિત અન્ય ગણમાન્ય વ્યક્તિઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા

બેકગ્રાઉન્ડ

તમિલનાડુ નેચરલ ફાર્મિંગ સ્ટેકહોલ્ડર્સ ફોરમ દ્વારા 19 થી 21 નવેમ્બર 2025 દરમિયાન આયોજિત સાઉથ ઇન્ડિયા નેચરલ ફાર્મિંગ સમિટ 2025નું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે આ શિખર સંમેલનનો ઉદ્દેશ ટકાઉ, ઇકો-ફ્રેન્ડલી અને રાસાયણિક-મુક્ત કૃષિ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવો છે, તેમજ કુદરતી અને પુનર્જીવિત ખેતી તરફના પરિવર્તનને વેગ આપવો છે, જે ભારતના કૃષિ ભવિષ્ય માટે આબોહવા-સ્માર્ટ અને આર્થિક રીતે ટકાઉ મોડેલ તરીકે કાર્યરત છે.

આ શિખર સંમેલન ખેડૂત-ઉત્પાદક સંગઠનો અને ગ્રામીણ ઉદ્યોગસાહસિકો માટે બજાર જોડાણ બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે, સાથે જ ઓર્ગેનિક ઇનપુટ્સ, એગ્રો-પ્રોસેસિંગ, ઇકો-ફ્રેન્ડલી પેકેજિંગ અને સ્વદેશી તકનીકોમાં નવીનતાઓનું પ્રદર્શન કરશે. આ કાર્યક્રમમાં તમિલનાડુ, પુડુચેરી, કેરળ, તેલંગાણા, કર્ણાટક અને આંધ્રપ્રદેશના 50,000થી વધુ ખેડૂતો, કુદરતી ખેતીના વ્યવસાયિકો, વૈજ્ઞાનિકો, ઓર્ગેનિક ઇનપુટ સપ્લાયર્સ, વિક્રેતાઓ અને હિસ્સેદારો ભાગ લેશે.