પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​ગુજરાતના ડેડિયાપાડામાં ધરતી આબા ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીની ઉજવણી નિમિત્તે જનજાતિય ગૌરવ દિવસ કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો હતો. આ પ્રસંગે, તેમણે ₹9,700 કરોડથી વધુના વિવિધ માળખાગત અને વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો હતો. મા નર્મદાની પવિત્ર ભૂમિ આજે વધુ એક ઐતિહાસિક પ્રસંગનું સાક્ષી બની રહી છે એમ જણાવતા શ્રી મોદીએ યાદ કર્યું હતું કે 31 ઓક્ટોબરના રોજ, ભારતની એકતા અને વિવિધતાની ઉજવણી માટે સરદાર પટેલની 150મી જન્મજયંતીની શરૂઆત આ જ સ્થળે કરવામાં આવી હતી, અને ભારત પર્વની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. આજે ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીની ભવ્ય ઉજવણી સાથે, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આપણે ભારત પર્વની પરાકાષ્ઠાના સાક્ષી બની રહ્યા છીએ. તેમણે આ શુભ પ્રસંગે ભગવાન બિરસા મુંડાને શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે ગુજરાત, રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ અને સમગ્ર આદિવાસી પટ્ટામાં સ્વતંત્રતાની ભાવના જાગૃત કરનાર ગોવિંદ ગુરુના આશીર્વાદ પણ આ કાર્યક્રમ સાથે સંકળાયેલા છે. મંચ પરથી તેમણે ગોવિંદ ગુરુને શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે તેમને થોડા સમય પહેલા દેવમોગરા માતાના મંદિરની મુલાકાત લેવાનો અને ફરી એકવાર તેમના ચરણોમાં નમન કરવાનો લહાવો મળ્યો હતો.

ડેડિયાપાડા અને સાગબારા પ્રદેશ સંત કબીરના ઉપદેશોથી પ્રેરિત રહ્યો છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે તેઓ સંત કબીરની ભૂમિ વારાણસીના સંસદ સભ્ય છે, અને તેથી, સંત કબીર તેમના જીવનમાં એક વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે. મંચ પરથી, તેમણે સંત કબીરને શ્રદ્ધાંજલિ પણ આપી હતી.

શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આજે રાષ્ટ્રીય વિકાસ અને આદિવાસી કલ્યાણ સંબંધિત અનેક પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો. પીએમ-જનમન અને અન્ય યોજનાઓ હેઠળ, પ્રદેશના એક લાખ પરિવારોને કાયમી મકાનો પૂરા પાડવામાં આવ્યા છે. મોટી સંખ્યામાં એકલવ્ય મોડેલ શાળાઓ અને આશ્રમ શાળાઓનું પણ ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે બિરસા મુંડા આદિવાસી યુનિવર્સિટીમાં શ્રી ગોવિંદ ગુરુ ચેરની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આરોગ્ય, રસ્તાઓ અને પરિવહન સંબંધિત અન્ય અનેક પ્રોજેક્ટ્સ પણ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે આ વિકાસ અને સેવા પહેલ માટે દરેકને અભિનંદન આપ્યા હતા.

2021 માં ભગવાન બિરસા મુંડાની જન્મજયંતીને સત્તાવાર રીતે જનજાતિય ગૌરવ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવી હતી તેમ જણાવતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આદિવાસી ગૌરવ હજારો વર્ષોથી ભારતની ચેતનાનો અભિન્ન ભાગ રહ્યો છે. જ્યારે પણ રાષ્ટ્રનું સન્માન, આત્મસન્માન અને સ્વતંત્રતા દાવ પર લાગી હતી, ત્યારે આદિવાસી સમુદાયો સૌથી આગળ ઉભા હતા. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ભારતનો સ્વતંત્રતા સંગ્રામ આ ભાવનાનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે આદિવાસી સમુદાયના અસંખ્ય બહાદુરોએ સ્વતંત્રતાની મશાલ આગળ ધપાવી હતી. તેમણે આદિવાસી સમાજના પ્રેરણાદાયી વ્યક્તિઓ તરીકે તિલ્કા માંઝી, રાણી ગૈદિનલિયુ, સિધો-કાન્હો, ભૈરવ મુર્મુ, બુદ્ધુ ભગત અને અલ્લુરી સીતારામ રાજુનું નામ આપ્યું હતું. તેમણે મધ્યપ્રદેશના તાંત્યા ભીલ, છત્તીસગઢના વીર નારાયણ સિંહ, ઝારખંડના તેલંગા ખાડિયા, આસામના રૂપચંદ કોંવર અને ઓડિશાના લક્ષ્મણ નાયકનો ઉલ્લેખ ભારતની સ્વતંત્રતા માટે અપાર બલિદાન આપનારા બહાદુર વ્યક્તિઓ તરીકે કર્યો હતો. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આદિવાસી સમુદાયે અસંખ્ય બળવા કર્યા અને રાષ્ટ્રની સ્વતંત્રતા માટે પોતાનું લોહી વહેવડાવ્યું છે.

ગુજરાત આદિવાસી સમુદાયના ઘણા બહાદુર દેશભક્તોનું ઘર રહ્યું છે તે નોંધીને પ્રધાનમંત્રીએ ભગત ચળવળનું નેતૃત્વ કરનારા ગોવિંદ ગુરુ; પંચમહાલમાં બ્રિટિશ સરકાર સામે લાંબી લડાઈ લડનારા રાજા રૂપસિંહ નાયક; એકી ચળવળ શરૂ કરનારા મોતીલાલ તેજાવત; અને ગાંધીજીના સિદ્ધાંતોને આદિવાસી સમાજમાં લાવનારા દશરીબેન ચૌધરીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે સ્વતંત્રતા સંગ્રામના અસંખ્ય પ્રકરણો આદિવાસી ગૌરવ અને બહાદુરીથી શણગારેલા છે.

શ્રી મોદીએ આદિવાસી સમુદાયના સ્વતંત્રતા ચળવળમાં યોગદાનને ભવિષ્યની પેઢીઓ સુધી પહોંચાડવાના મહત્વ પર વધુ ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે માહિતી આપી હતી કે દેશભરમાં અનેક આદિવાસી સંગ્રહાલયો સ્થાપિત થઈ રહ્યા છે. ગુજરાતમાં, રાજપીપલામાં 25 એકરમાં એક વિશાળ આદિવાસી સંગ્રહાલય બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. તેમણે એ પણ શેર કર્યું હતું કે થોડા દિવસો પહેલા, તેમણે છત્તીસગઢની મુલાકાત લીધી હતી અને ત્યાં શહીદ વીર નારાયણ સિંહ આદિવાસી સંગ્રહાલયનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. તેમણે રાંચીમાં જેલ, જ્યાં બિરસા મુંડાને કેદ કરવામાં આવ્યા હતા, તેને આદિવાસી સંગ્રહાલયમાં વિકસાવવામાં આવી રહી છે તેનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

આદિવાસી ભાષા સંવર્ધન કેન્દ્ર માટે શ્રી ગોવિંદ ગુરુ ચેરની સ્થાપનાની જાહેરાત કરતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે આ કેન્દ્ર ભીલ, ગામિત, વસાવા, ગરાસિયા, કોંકણી, સંથાલ, રાઠવા, નાયક, ડબલા, ચૌધરી, કોકના, કુંભી, વારલી અને ડોડિયા જેવા આદિવાસી સમુદાયોની બોલીઓનો અભ્યાસ કરશે. આ સમુદાયો સાથે સંકળાયેલી વાર્તાઓ અને ગીતોનું જતન કરવામાં આવશે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આદિવાસી સમાજ પાસે હજારો વર્ષના અનુભવ દ્વારા મેળવેલ જ્ઞાન છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે તેમની જીવનશૈલી વિજ્ઞાનને મૂર્ત બનાવે છે, તેમની વાર્તાઓ ફિલસૂફીને પ્રતિબિંબિત કરે છે અને તેમની ભાષાઓ પર્યાવરણની સમજ ધરાવે છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે શ્રી ગોવિંદ ગુરુ ચેર નવી પેઢીને આ સમૃદ્ધ પરંપરા સાથે જોડવાનું કામ કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે જનજાતિય ગૌરવ દિવસનો પ્રસંગ આપણને આપણા કરોડો આદિવાસી ભાઈઓ અને બહેનો સાથે થયેલા અન્યાયની પણ યાદ અપાવે છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે છ દાયકા સુધી દેશ પર શાસન કરનાર વિપક્ષી પક્ષે આદિવાસી સમુદાયોને તેમના ભાગ્ય પર છોડી દીધા હતા. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આદિવાસી પ્રદેશો કુપોષણ, આરોગ્યસંભાળનો અભાવ, અપૂરતું શિક્ષણ અને નબળી કનેક્ટિવિટીથી પીડાય છે. આ ખામીઓ આદિવાસી વિસ્તારોની વ્યાખ્યાત્મક લાક્ષણિકતાઓ બની ગઈ, જ્યારે પાછલી સરકારો નિષ્ક્રિય રહી. આદિવાસી કલ્યાણ હંમેશા તેમના પક્ષ માટે સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા રહી છે તે ભારપૂર્વક જણાવતા, શ્રી મોદીએ આદિવાસી સમુદાયો દ્વારા થતા અન્યાયનો અંત લાવવા અને વિકાસના લાભો તેમના સુધી પહોંચે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકારના અટલ સંકલ્પને સમર્થન આપ્યું હતું.

શ્રી અટલ બિહારી વાજપેયીજીના શાસનકાળ દરમિયાન, તેમના પક્ષે આદિવાસી બાબતો માટે એક અલગ મંત્રાલયની સ્થાપના કરી હતી તે વાત પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે જોકે, અટલજીના કાર્યકાળ પછી, ત્યાર પછીની સરકારે દસ વર્ષ સુધી આ મંત્રાલયની અવગણના કરી. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે 2013 માં, તત્કાલીન સરકારે આદિવાસી કલ્યાણ માટે માત્ર થોડા હજાર કરોડ ફાળવ્યા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે તેમની સરકાર સત્તામાં આવ્યા પછી, તેણે આદિવાસી હિતો પ્રત્યેની પોતાની પ્રતિબદ્ધતાને નવીકરણ કરી અને મંત્રાલયના બજેટમાં વધારો કર્યો હતો. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આજે, આદિવાસી લોકોના કલ્યાણ માટે આદિવાસી બાબતોના મંત્રાલયનું બજેટ અનેક ગણું વધ્યું છે.

એક સમય હતો જ્યારે ગુજરાતમાં આદિવાસી વિસ્તારોની સ્થિતિ બહુ સારી ન હતી તે તરફ ધ્યાન દોરતા, શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે અંબાજીથી ઉમરગામ સુધી, આદિવાસી પટ્ટામાં એક પણ વિજ્ઞાન શાળા નહોતી. ડેડિયાપાડા અને સાગબારા જેવા પ્રદેશોમાં, વિદ્યાર્થીઓને ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવાની તક મળતી નહોતી. ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકેના તેમના કાર્યકાળને યાદ કરતાં, તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે તેમણે ડેડિયાપાડાથી જ કન્યા કેળવણી મહોત્સવ શરૂ કર્યો હતો. તેમણે શેર કર્યું હતું કે તે સમય દરમિયાન ઘણા બાળકો તેમને મળતા હતા - કેટલાકે ડૉક્ટર બનવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી, અન્ય લોકોએ એન્જિનિયર અથવા વૈજ્ઞાનિક બનવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે તેઓ તેમને આગળ વધવા માટે પ્રોત્સાહિત કરતા હતા અને ખાતરી આપતા હતા કે તેમના સપના પૂરા કરવાના માર્ગમાં આવતા કોઈપણ અવરોધો દૂર કરવામાં આવશે.

પ્રવર્તમાન પરિસ્થિતિઓમાં પરિવર્તન લાવવા માટે અવિરત પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે પરિણામે, ગુજરાતના આદિવાસી પટ્ટામાં હવે 10,000 થી વધુ શાળાઓ છે. છેલ્લા બે દાયકામાં, આદિવાસી વિસ્તારોમાં ડઝનબંધ વિજ્ઞાન, વાણિજ્ય અને કલા કોલેજો સ્થાપિત થઈ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તેમની સરકારે આદિવાસી બાળકો માટે સેંકડો છાત્રાલયો બનાવ્યા છે અને ગુજરાતમાં બે આદિવાસી યુનિવર્સિટીઓ સ્થાપી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આવા પ્રયાસોથી આ પ્રદેશમાં નોંધપાત્ર પરિવર્તન આવ્યું છે. તેમણે યાદ કર્યું હતું કે કેવી રીતે, વીસ વર્ષ પહેલાં, બાળકો તેમની આંખોમાં સપનાઓ લઈને મળતા હતા - કેટલાક ડૉક્ટર બનવાની ઇચ્છા ધરાવતા હતા, અન્ય એન્જિનિયર અથવા વૈજ્ઞાનિક. આજે, તેમાંથી ઘણા બાળકો ડૉક્ટર, એન્જિનિયર અને સંશોધક બન્યા છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સરકાર આદિવાસી બાળકો માટે ઉજ્જવળ ભવિષ્ય સુરક્ષિત કરવા માટે દિવસ-રાત કામ કરી રહી છે. છેલ્લા પાંચથી છ વર્ષમાં જ, કેન્દ્ર સરકારે દેશભરમાં એકલવ્ય મોડેલ રહેણાંક શાળાઓ માટે ₹18,000 કરોડથી વધુ ફાળવણી કરી છે. કન્યા વિદ્યાર્થીઓ માટે શાળાઓમાં આવશ્યક સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવી છે. પરિણામે, આ શાળાઓમાં પ્રવેશ મેળવનારા આદિવાસી બાળકોની સંખ્યામાં 60 ટકાનો વધારો થયો છે.

જ્યારે આદિવાસી યુવાનોને તકો આપવામાં આવે છે, ત્યારે તેમનામાં દરેક ક્ષેત્રમાં શ્રેષ્ઠતા મેળવવાની શક્તિ હોય છે, એમ ભારપૂર્વક જણાવતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેમની હિંમત, મહેનત અને ક્ષમતા પરંપરામાંથી વારસામાં મળે છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આજે રમતગમત ક્ષેત્ર એક સ્પષ્ટ ઉદાહરણ તરીકે ઉભું છે, આદિવાસી યુવાનો વિશ્વભરમાં ત્રિરંગાનું સન્માન વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપી રહ્યા છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે જ્યારે મેરી કોમ, થોનાકલ ગોપી, દુતી ચંદ અને ભાઈચુંગ ભૂટિયા જેવા નામો જાણીતા હતા, ત્યારે હવે દરેક મોટી સ્પર્ધામાં આદિવાસી પ્રદેશોમાંથી ઉભરતા ખેલાડીઓ જોવા મળે છે. પ્રધાનમંત્રીએ શેર કર્યું હતું કે ભારતની મહિલા ક્રિકેટ ટીમે તાજેતરમાં વર્લ્ડ કપ જીતીને ઇતિહાસ રચ્યો છે, અને આદિવાસી સમુદાયની એક પુત્રીએ તે જીતમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે સરકાર આદિવાસી વિસ્તારોમાં નવી પ્રતિભાને ઓળખવા અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સતત કામ કરી રહી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આદિવાસી પ્રદેશોમાં રમતગમતની સુવિધાઓનો પણ વિસ્તાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.

તેમની સરકાર વંચિતોને પ્રાથમિકતા આપવાના વિઝન સાથે કામ કરે છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ નર્મદા જિલ્લાને એક મુખ્ય ઉદાહરણ તરીકે ટાંક્યું હતું, જે એક સમયે પછાત માનવામાં આવતો હતો. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે જિલ્લાને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી હતી, મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લો જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો, અને આજે તે વિવિધ વિકાસ પરિમાણોમાં નોંધપાત્ર રીતે પ્રગતિ કરી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આ પરિવર્તનથી પ્રદેશના આદિવાસી સમુદાયને ઘણો ફાયદો થયો છે. શ્રી મોદીએ વધુમાં નોંધ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકારની અનેક યોજનાઓ આદિવાસી બહુલ રાજ્યો અને વંચિત વર્ગો વચ્ચે સીધી શરૂ કરવામાં આવે છે. મફત તબીબી સારવાર માટે 2018 માં આયુષ્માન ભારતની શરૂઆતને યાદ કરતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ યોજના ઝારખંડના રાંચીથી શરૂ કરવામાં આવી હતી. આજે, દેશભરના કરોડો આદિવાસી ભાઈઓ અને બહેનો આ યોજના હેઠળ ₹5 લાખ સુધીના મફત સારવાર લાભો મેળવી રહ્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આયુષ્માન આરોગ્ય મંદિર પહેલ પણ આદિવાસી પ્રભુત્વ ધરાવતા છત્તીસગઢથી શરૂ કરવામાં આવી હતી, અને તે આદિવાસી વસ્તીને નોંધપાત્ર લાભો પહોંચાડી રહી છે.

આદિવાસી સમુદાયોમાં સૌથી પછાત લોકોને તેમની સરકાર વિશેષ પ્રાથમિકતા આપી રહી છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે સ્વતંત્રતાના દાયકાઓ પછી પણ, એવા પ્રદેશો હતા જ્યાં વીજળી, પાણી પુરવઠા વ્યવસ્થા, રસ્તા કે હોસ્પિટલ સુવિધાઓ નહોતી. આવા વિસ્તારોના વિકાસને સંબોધવા માટે, ઝારખંડના ખૂંટીથી પીએમ-જનમન યોજના શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેમણે માહિતી આપી હતી કે આ પહેલ પર ₹24,000 કરોડ ખર્ચવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ધરતી આબા આદિવાસી ગામ ઉત્કર્ષ અભિયાન પણ પછાત આદિવાસી ગામોમાં વિકાસનો એક નવો અધ્યાય લખી રહ્યું છે. તેમણે શેર કર્યું હતું કે દેશભરના 60,000 થી વધુ ગામડાઓ આ અભિયાનમાં જોડાયા છે. આમાંથી હજારો ગામડાઓને પહેલીવાર પાઇપલાઇન દ્વારા પીવાનું પાણી મળ્યું છે, અને સેંકડો હવે ટેલિમેડિસિન સેવાઓની સુવિધા મળી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આ અભિયાન હેઠળ, ગ્રામ સભાઓને વિકાસનું કેન્દ્ર બનાવવામાં આવી છે. આરોગ્ય, શિક્ષણ, પોષણ, કૃષિ અને આજીવિકા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા ગામડાઓમાં સમુદાય-સંચાલિત યોજનાઓ ઘડવામાં આવી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ નિષ્કર્ષ કાઢ્યો કે આ અભિયાન સાબિત કરે છે કે દૃઢ નિશ્ચયથી, સૌથી અશક્ય લક્ષ્યો પણ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર આદિવાસી જીવનના દરેક પાસાને સંબોધવા માટે એક વ્યાપક અભિગમ સાથે કામ કરી રહી છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે ગૌણ વન પેદાશોની સંખ્યા 20 થી વધારીને લગભગ 100 કરવામાં આવી છે, અને વન પેદાશો પર MSP વધારવામાં આવ્યો છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે સરકાર બરછટ અનાજ - શ્રી અન્ન - ને સક્રિયપણે પ્રોત્સાહન આપી રહી છે જેનો લાભ આદિવાસી સમુદાયને મળી રહ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ યાદ અપાવ્યું કે ગુજરાતમાં વનબંધુ કલ્યાણ યોજના શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેણે આદિવાસી વસ્તીને નવી આર્થિક તાકાત આપી હતી. આનાથી પ્રેરિત થઈને, જનજાતિય કલ્યાણ યોજના હવે શરૂ કરવામાં આવી રહી છે.

સિકલ સેલ રોગ લાંબા સમયથી આદિવાસી સમુદાયો માટે એક મોટો ખતરો રહ્યો છે તે નોંધીને, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે તેનો સામનો કરવા માટે, આદિવાસી પ્રદેશોમાં દવાખાનાઓ, તબીબી કેન્દ્રો અને હોસ્પિટલોની સંખ્યામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. સિકલ સેલ રોગને સંબોધવા માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી ઝુંબેશ ચાલી રહી છે, અને આ પહેલ હેઠળ, દેશભરમાં છ કરોડ આદિવાસી ભાઈ-બહેનોની તપાસ થઈ ચૂકી છે.

શિક્ષણ વિશે વાત કરતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે નવી રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ હેઠળ, સ્થાનિક ભાષાઓમાં શિક્ષણ માટે જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે ભાષાના અવરોધોને કારણે અગાઉ પાછળ રહી ગયેલા આદિવાસી બાળકો હવે સ્થાનિક ભાષા શિક્ષણ દ્વારા પ્રગતિ કરી રહ્યા છે અને રાષ્ટ્રના વિકાસમાં વધુ સક્રિય રીતે યોગદાન આપી રહ્યા છે.

ગુજરાતના આદિવાસી સમુદાયોના સમૃદ્ધ કલાત્મક વારસા પર પ્રકાશ પાડતા, તેમના ચિત્રો અને કલાકૃતિઓ અનન્ય હોવાનું નોંધતા, શ્રી મોદીએ કલાકાર પરેશભાઈ રાઠવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમણે આ કલા સ્વરૂપોને આગળ ધપાવ્યા છે, અને શેર કર્યું હતું કે સરકારે તેમને પદ્મ પુરસ્કારથી સન્માનિત કર્યા છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે કોઈપણ સમાજની પ્રગતિ માટે લોકશાહીમાં અર્થપૂર્ણ ભાગીદારી આવશ્યક છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આદિવાસી સમુદાયના સભ્યોને ઉચ્ચ હોદ્દા પર પહોંચતા અને રાષ્ટ્રનું નેતૃત્વ કરતા જોવાનું સરકારનું લક્ષ્ય છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે આજે, ભારતના રાષ્ટ્રપતિ એક આદિવાસી મહિલા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તેમના પક્ષ અને જોડાણે આદિવાસી નેતાઓને પક્ષ અને સરકારમાં ટોચની ભૂમિકાઓ સુધી પહોંચાડવા માટે સતત કામ કર્યું છે. તેમણે છત્તીસગઢમાં શ્રી વિષ્ણુદેવ સાય, ઓડિશામાં શ્રી મોહન ચરણ માઝી, અરુણાચલ પ્રદેશમાં શ્રી પેમા ખાંડુ અને નાગાલેન્ડમાં શ્રી નેફ્યુ રિયો સહિતના ઉદાહરણો ટાંક્યા, નોંધ્યું હતું કે ઘણા રાજ્યોમાં આદિવાસી નેતાઓને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે પાર્ટીએ ઘણી રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં આદિવાસી વક્તાઓની નિમણૂક કરી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ગુજરાતના શ્રી મંગુભાઈ પટેલ હાલમાં મધ્યપ્રદેશના રાજ્યપાલ તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે આસામના ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી શ્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ હવે તેમના મંત્રીમંડળમાં કેન્દ્રીય મંત્રી તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ખાતરી આપી હતી કે રાષ્ટ્રના વિકાસમાં આ નેતાઓની સેવા અને યોગદાન અજોડ અને અસાધારણ છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે આજે રાષ્ટ્ર પાસે 'સબકા સાથ, સબકા વિકાસ' મંત્રની તાકાત છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે આ મંત્રે વર્ષોથી કરોડો લોકોના જીવનમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે, રાષ્ટ્રીય એકતાને મજબૂત બનાવી છે અને લાંબા સમયથી ઉપેક્ષિત આદિવાસી સમુદાયોને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવ્યા છે. ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીના પવિત્ર પ્રસંગે, પ્રધાનમંત્રીએ દરેકને આ મંત્ર પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને ફરીથી સ્થાપિત કરવા હાકલ કરી. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે વિકાસમાં કોઈ પણ પાછળ ન રહેવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે આ ધરતી આબાને સાચી શ્રદ્ધાંજલિ છે. વિશ્વાસ વ્યક્ત કરતા તેમણે કહ્યું હતું કે સાથે મળીને આપણે આગળ વધીશું અને વિકસિત ભારતનું સ્વપ્ન પૂર્ણ કરીશું અને આ સંકલ્પ સાથે, તેમણે જનજાતિય ગૌરવ દિવસ પર બધાને શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

શ્રી મોદીએ વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે જનજાતિય ગૌરવ દિવસ એ પરંપરાઓનો સાચો સાર ધરાવે છે જેને આદિવાસી સમુદાયો દ્વારા જાળવી રાખવામાં આવી રહી છે અને ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે આકાંક્ષાઓ પણ ધરાવે છે. તેથી, તેમણે કહ્યું હતું કે, સમગ્ર ભારતમાં, 15 નવેમ્બરના રોજ, ભગવાન બિરસા મુંડાની જન્મજયંતીને જનજાતિય ગૌરવ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહી છે. તેમણે સમાપન કરીને ઉમેર્યું હતું કે આપણે ભારતીયતામાં મૂળ રાખીને નવી શક્તિ અને જોશ સાથે આગળ વધવું જોઈએ અને ગૌરવના નવા શિખરો હાંસલ કરવા જોઈએ.

ગુજરાતના રાજ્યપાલ, શ્રી આચાર્ય દેવવ્રત, ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી, શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ આ કાર્યક્રમમાં અન્ય મહાનુભાવો સહિત ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

ડેડિયાપાડામાં કાર્યક્રમ દરમિયાન, પ્રધાનમંત્રીએ આદિવાસી સમુદાયોના ઉત્થાન અને પ્રદેશના ગ્રામીણ અને દૂરના વિસ્તારોમાં માળખાગત સુવિધાઓ સુધારવાના હેતુથી અનેક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ પ્રધાનમંત્રી જનજાતિ આદિવાસી ન્યાય મહા અભિયાન (PM-JANMAN) અને ધરતી આબા જનજાતિય ગ્રામ ઉત્કર્ષ અભિયાન (DA-JAGUA) હેઠળ બાંધવામાં આવેલા 100,000 મકાનોના ગૃહ પ્રવેશમાં ભાગ લીધો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ આશરે ₹1,900 કરોડના ખર્ચે આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓને સમર્પિત 42 એકલવ્ય મોડેલ રહેણાંક શાળાઓ (EMRS)નું ઉદ્ઘાટન કર્યું; સમુદાય-આગેવાની હેઠળની પ્રવૃત્તિઓ માટે કેન્દ્ર તરીકે કાર્ય કરવા માટે 228 બહુહેતુક કેન્દ્રો; આદિવાસી સંસ્કૃતિ અને વારસાના સંરક્ષણ માટે ઇમ્ફાલ, મણિપુરમાં આદિવાસી સંશોધન સંસ્થા (TRI)નું નિર્માણ. આ ઉપરાંત, પ્રધાનમંત્રીએ આદિવાસી વિસ્તારોમાં કનેક્ટિવિટી સુધારવા માટે ગુજરાતના 14 આદિવાસી જિલ્લાઓ માટે 250 બસોને લીલી ઝંડી આપી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ આદિવાસી વિસ્તારોમાં કનેક્ટિવિટી વધારવા માટે 748 કિમીના નવા રસ્તાઓ અને સમુદાય કેન્દ્ર તરીકે સેવા આપવા માટે DA-JAGUA હેઠળ 14 આદિવાસી મલ્ટી-માર્કેટિંગ સેન્ટર્સ (TMMCs)નો શિલાન્યાસ પણ કર્યો હતો. તેઓ ₹2,320 કરોડથી વધુની કિંમતની 50 નવી એકલવ્ય મોડેલ રહેણાંક શાળાઓનો શિલાન્યાસ પણ કરશે, જે આદિવાસી બાળકો માટે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ પૂરું પાડવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને આગળ ધપાવશે.

SM/NP/GP/JD