परिचय

राष्ट्रिय एकता दिवसको पूर्वसन्ध्यामा हाम्रो साझा सम्पदा र एकताको प्रतिज्ञाप्रति सम्मान गर्दै प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले ३६७ करोड रुपियाँको अनुमानित लागतमा निर्माण गरिने सम्मान तथा विरासतको प्रयासको रूपमा भारतको शाही राज्य सङ्ग्रहालयको शिलान्यास गरे।

भारतको शाही राज्य सङ्ग्रहालयले विभिन्न राजवंश र रियासतका राजकुमारहरू, कलाकृतिहरू, वस्त्रहरू, पाण्डुलिपिहरू, चित्रहरू, र अभिलेखीय सामग्रीहरूको ग्यालरीहरू सहित भारतको शाही सम्पदाको उत्सव मनाउने राष्ट्रिय भण्डारको रूपमा काम गर्नेछ।

• यो एकता नगरमा रहेको स्ट्याचु अफ युनिटी नजिकै पाँच ऐकर जमिनमा निर्माण गरिनेछ।
• चार विषयगत ग्यालरीहरूको माध्यमद्वारा यसले आगन्तुकहरूलाई ऐतिहासिक कलाकृतिहरू, दस्तावेजहरू र डिजिटल स्थापनाहरूको अन्तरक्रियात्मक अनुभव प्रदान गर्नेछ।
• यसको उद्देश्य अतीतको स्मृतिलाई संरक्षण गर्नु र भावी पुस्ताहरूलाई एकता र बलिदानको कालातीत भावनाद्वारा प्रेरित गर्नु हो।

ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

१५ अगस्त १९४७ मा भारतको स्वतन्त्रताको समयमा उपमहाद्वीपमा ब्रिटिश-प्रशासित क्षेत्र र ५५० भन्दा अधिक रियासत र राज्यहरू थिए। भारतीय सङ्घमा यी राज्यहरूको राजनीतिक एकीकरणले स्वतन्त्रता पछिको हाम्रो राष्ट्रको सबैभन्दा परिभाषित उपलब्धिहरू मध्ये एक प्रतिनिधित्व गर्दछ।

• तत्कालीन उपप्रधानमन्त्री तथा गृह मन्त्री सरदार वल्लभभाइ पटेलको नेतृत्वमा रियासतका शासकहरूलाई विलयको उपकरणको माध्यमद्वारा भारतमा विलय गर्न राजी गरिएको थियो।
• १९४९ सम्ममा, लगभग सबै रियासतहरू भारतीय सङ्घमा सामेल भइसकेका थिए, जसले एकीकृत र सार्वभौम गणतन्त्रको जग बसाल्यो।
• यो शान्तिपूर्ण एकीकरण भारतको कूटनीति, समावेशिता र राष्ट्र निर्माणको भावनाको प्रमाणको रूपमा खडा छ।

उद्देश्य

सङ्ग्रहालय पहल निम्न प्रमुख उद्देश्यहरूका साथ परिकल्पना गरिएको छ:

• भारतका शाही र रियासत राज्यहरूको समृद्ध विरासतलाई दस्तावेजीकरण र प्रदर्शन गर्न।
• भारतको शाही परम्परा र राष्ट्रको एकता र सांस्कृतिक पहिचानमा उनीहरूको योगदानलाई प्रतिबिम्बित गर्ने कलाकृति र अभिलेखागार सामग्रीहरू संरक्षण गर्न।
• एकीकरणको ऐतिहासिक प्रक्रिया, रियासत राज्यहरूको योगदान र भारतको शासन र सांस्कृतिक एकताको विकासमा जनतालाई शिक्षित र संलग्न गराउन।
• भारतको शाही र लोकतान्त्रिक सम्पदामा अनुसन्धान, संरक्षण र सार्वजनिक शिक्षाको केन्द्रको रूपमा सेवा गर्न।

मुख्य डिजाइन सुविधाहरू

यस सङ्ग्रहालयले अन्वेषण गर्न विभिन्न रोमाञ्चक सुविधाहरू प्रदान गर्नेछ।

• राष्ट्रिय शिक्षा नीति (एनईपी) २०२० बाट प्रेरित, सङ्ग्रहालयमा अन्तरक्रियात्मक र अनुभवात्मक शिक्षाको लागि समर्पित ग्यालरी हुनेछ, जसले आगन्तुकहरूलाई आकर्षक र मनोरञ्जनात्मक तरिकाले इतिहास अन्वेषण गर्न अनुमति दिनेछ।
• सङ्ग्रहालयको वास्तुकला प्राकृतिक परिदृश्यसँग मेल खाने गरी डिजाइन गरिएको हो। जल निकाय, झरना, आँगन र बगैॅचाले यसको मुख्य संरचनात्मक तत्वहरू बनाउँछ।
• आगन्तुकहरू शाही बगैंचाबाट प्रेरित परिदृश्यबाट प्रवेश गर्छन् र आन्तरिक भव्यताको अवलोकन गर्छन्।
• यो भ्रमण सङ्ग्रहालय क्याफेमा समाप्त हुनेछ, जहाँ पर्यटकहरूले आफ्नो अनुभवलाई प्रतिबिम्बित गर्दै शाही भोजनको स्वाद लिन सक्नेछन्।

चार विषयगत ग्यालरीहरूमा फैलिएको यसले आगन्तुकहरूलाई ऐतिहासिक कलाकृतिहरू, दस्तावेजहरू र स्थापनाहरूको माध्यमद्वारा समृद्ध र अन्तरक्रियात्मक अनुभव प्रदान गर्नेछ।

निष्कर्ष

रियासतहरूको एकीकरण स्वतन्त्र भारतको उल्लेखनीय उपलब्धि हो, जो विविधतामा एकता र राष्ट्रिय विजयको प्रतीक हो। भारतको शाही राज्यको प्रस्तावित सङ्ग्रहालयले यो ऐतिहासिक प्रक्रियाको उत्सव मनाउनेछ, भारतको शाही विरासतको संरक्षण गर्नेछ र सांस्कृतिक र राजनीतिक पहिचानलाई आकार दिनमा उनीहरूको भूमिकालाई उजागर गर्नेछ। सम्पदालाई आधुनिक व्याख्यासँग संयोजन गर्दै सङ्ग्रहालयले भारतको शाही अतीतको जीवन्त भण्डारको रूपमा काम गर्नेछ, जसले एकताबद्ध, समावेशी र सांस्कृतिक रूपमा जीवन्त राष्ट्रको दृष्टिकोणलाई बढाउँछ।

सन्दर्भ

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2183612

https://www.pib.gov.in/newsite/erelcontent.aspx?relid=278034

https://ddnews.gov.in/en/pm-modi-to-visit-gujarat-on-october-30-31-for-rashtriya-ekta-diwas-celebrations/

https://www.newsonair.gov.in/prime-minister-to-launch-infrastructure-and-development-projects-in-ekta-nagar-kevadia/

https://x.com/narendramodi/status/1983935708038341067

https://www.newsonair.gov.in/pm-modi-launches-several-development-projects-worth-over-1140-crore-rupees-in-ekta-nagar-gujarat/

*******

एमपीएस/टीडब्ल्यूबी