તાજેતરના ઇન્ડિયા સ્ટેટ ઓફ ફોરેસ્ટ રિપોર્ટ (ISFR) 2023 મુજબ, દેશમાં કુલ મેન્ગ્રોવ કવર 4,991.68 કિમી² છે, જે દેશના કુલ ભૌગોલિક વિસ્તારના 0.15% હિસ્સો ધરાવે છે. ISFR 2019 અને ISFR 2023 ની તુલનામાં, દેશના મેન્ગ્રોવ કવરમાં 16.68 કિમી²નો નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ISFR 2019 અને ISFR 2023 મુજબ મેન્ગ્રોવ કવરની રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો મુજબની વિગતો કોષ્ટકમાં નીચે આપેલ છે.

મેન્ગ્રોવને અનન્ય, કુદરતી ઇકો-સિસ્ટમ તરીકે પુનઃસ્થાપિત કરવા અને પ્રોત્સાહન આપવા અને દરિયાકાંઠાના રહેઠાણોની ટકાઉપણું જાળવવા અને વધારવા માટે બજેટ જાહેરાત 2023-24ના ભાગ રૂપે, મેન્ગ્રોવ ઇનિશિયેટિવ ફોર શોરલાઇન હેબિટેટ્સ એન્ડ ટેન્જિબલ ઇન્કમ્સ (MISHTI) 5 જૂન 2023ના રોજ શરૂ કરવામાં આવી છે. MISHTIનો ઉદ્દેશ્ય ભારતના દરિયાકાંઠે મેન્ગ્રોવ પુનઃવનીકરણ/વનીકરણના પગલાં હાથ ધરીને મેન્ગ્રોવ જંગલોને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો છે. પર્યાવરણ (સંરક્ષણ) અધિનિયમ, 1986 હેઠળ 2019 (CRZ)ના કોસ્ટલ ઝોન રેગ્યુલેશન નોટિફિકેશનમાં મેન્ગ્રોવ્સને ઇકોલોજીકલી સેન્સિટિવ એરિયાઝ (ESAs) તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા છે, જે આ વિસ્તારોમાં ફક્ત ખૂબ જ મર્યાદિત પ્રવૃત્તિઓને મંજૂરી આપે છે. વધુમાં, જો મેન્ગ્રોવ કવર 1,000 ચોરસ મીટરથી વધુ હોય તો મેન્ગ્રોવ્સ સાથે 50-મીટર બફર ઝોનની જોગવાઈને CRZ-IA તરીકે પણ ઉલ્લેખિત કરવામાં આવી છે. આવા કિસ્સાઓમાં, જો વિકાસ પ્રક્રિયા દરમિયાન કોઈપણ મેન્ગ્રોવ્સને અસર થવાની સંભાવના હોય, તો CRZ-2019 નિયમનની જોગવાઈઓ અનુસાર ગુમાવેલા મેન્ગ્રોવ્સની સંખ્યા કરતાં ત્રણ ગણું ફરીથી વાવેતર કરવું જરૂરી છે. વધુમાં, મેન્ગ્રોવ વિસ્તારો અને મેન્ગ્રોવ ઇકોસિસ્ટમ્સને વન (સંરક્ષણ તેમજ સંવર્ધન) અધિનિયમ, 1980, વન્યજીવન (સંરક્ષણ) અધિનિયમ, 1972 અને રાજ્યના વિશિષ્ટ કાયદાઓની સંબંધિત જોગવાઈઓ હેઠળ પણ સુરક્ષિત કરવામાં આવે છે.

દેશમાં મેન્ગ્રોવ કવરનું રાજ્ય અને વર્ષવાર વિભાજન

(કિમી² માં )

આ માહિતી આજે લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન રાજ્ય મંત્રી શ્રી કીર્તિ વર્ધન સિંહ દ્વારા આપવામાં આવી હતી.

AP/IJ/GP/JD