हिजो भियनामा आयोजित 9 औँ ओपेक अन्तर्राष्ट्रिय सेमिनारमा आफ्नो भागिदारीको क्रममा, पेट्रोलियम तथा प्राकृतिक ग्यास मन्त्री श्री हरदीप सिंह पुरीले भारतको ऊर्जा साझेदारीलाई अझ गहिरो बनाउने र देशको बढ्दो ऊर्जा आवश्यकताहरूलाई समर्थन गर्ने उद्देश्यले धेरै महत्त्वपूर्ण द्विपक्षीय र व्यावसायिक बैठकहरूको शृङ्खला आयोजना गरे।

श्री पुरीले कुवेती तेल मन्त्री तथा कुवेत पेट्रोलियम निगमका अध्यक्ष महामहिम तारिक सुलेमान अल-रौमीसँग भेटघाट गरे, जहाँ दुवै पक्षले विद्यमान सहयोगलाई अझ मजबुत बनाउने तरिकाहरूबारे चर्चा गरे। कुवेत वर्तमानमा कच्चा तेलको छैटौँ सबैभन्दा ठूलो स्रोत, एलपीजीको चौथो सबैभन्दा ठूलो स्रोतको रूपमा रहेको छ र भारतको आठौँ सबैभन्दा ठूलो हाइड्रोकार्बन व्यापार साझेदारको रूपमा रहेको छ, जसले यस द्विपक्षीय ऊर्जा सम्बन्धको गहिराइ र रणनीतिक महत्त्वलाई प्रकाश पार्छ।

अक अलगै बैठकमा श्री पुरीले नाइजेरियाली पेट्रोलियम स्रोत राज्य मन्त्री महामहिम सिनेटर हेनेकेन लोकपोबिरीसँग भेटघाट गरे। यो अन्तरक्रिया 2024 मा दाभोसमा भएको उनीहरूको अघिल्लो भेटघाटपछि भएको थियो। भारतीय कम्पनीहरू नाइजेरियाली कच्चा तेलको लगातार खरिददार रहेका छन् र चर्चाहरूको केन्द्र दुई राष्ट्रबीच हाइड्रोकार्बन व्यापारलाई अझ विस्तार गर्न र दीर्घकालिक साझेदारीलाई सुदृढ गर्ने अवसरको खोजीमा केन्द्रित थिए।

यस अतिरिक्त श्री पुरीले भारतको महत्त्वाकांक्षी अन्वेषण र उत्पादन (ईएण्डपी) योजनाहरूको प्रकाशमा सम्भावित सहकार्यको बारेमा चर्चा गर्नका लागि शेलका सीईओ श्री वेल सावनसँग एक संक्षिप्त बैठक गरे। प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीको नेतृत्वमा भारत नयाँ अपतटीय र तटवर्ती क्षेत्रहरूमा लगभग 2.5 लाख वर्ग किलोमिटर क्षेत्रको अन्वेषण गर्नका लागि तयार छ, जुन विश्वको सबैभन्दा ठूलो बोली दौरहरू मध्ये एक हुनेछ। श्री पुरीले के कुरामा जोड दिए भने भारतको ऊर्जा मिश्रणमा प्राकृतिक ग्यासको हिस्सा 6% बाट बढ़ाएर 15% गर्ने प्रयासले उन्नत प्राविधिक साझेदारीको लागि महत्त्वपूर्ण अवसर प्रस्तुत गर्दछ। उनले उल्लेख गरे अनुसार बृहत्तर ई एण्ड पी गतिविधितर्फको अभियानले शेलका अत्याधुनिक प्रविधिहरूबाट लाभ उठाउनेछ, जसले भारतको ऊर्जा सुरक्षा उद्देश्यहरूलाई समर्थन गर्ने पारस्परिक रूपमा लाभदायक सहकार्यको लागि मार्ग प्रशस्त गर्नेछ।

सेमिनारमा श्री हरदीप सिंह पुरीले ओपेकका महासचिव हेइथम अल घैससित पनि भेटघाट गरे। श्री पुरीले ट्वीट गर्दै भने कि उनी आफ्ना प्रिय मित्र तथा ओपेकका महासचिव हेइथम अल घैससँग रोचक चर्चा गर्न पाउँदा खुशी छन्। उनीहरूले ओपेकसँग भारतको मजबुत साझेदारी र तेल बजार सन्तुलित र अनुमानित रहन सुनिश्चित गर्ने तरिकाहरूबारे चर्चा गरे जसले गर्दा विशेष गरी हालैका भूराजनीतिक चुनौतीहरूको प्रकाशमा हरित र वैकल्पिक ऊर्जामा सहज वैश्विक संक्रमणलाई समर्थन गर्न सकियोस्। विश्वको तेस्रो सबैभन्दा ठूलो तेल आयातकर्ताको रूपमा भारत र ओपेक, प्रमुख तेल उत्पादकहरूको समूह, एक अद्वितीय र सहजीवी सम्बन्ध साझा गर्छन्।

बीपीका सीईओ श्री मरे अचिनक्लोससँगको भेटमा श्री पुरीले उनीहरूको चर्चा रोचक र ज्ञानवर्धक रहेको बताए। उनीहरूले भारतको अपस्ट्रीम र डाउनस्ट्रीम ऊर्जा क्षेत्रमा बीपीको साझेदारीलाई सुदृढ पार्ने सम्बन्धमा चलिरहेको संवादलाई अगाडि बढाए। बीपीको ऊर्जा मूल्य शृङ्खलाभरि भारतमा लामो समयदेखि र व्यापक जुड़ाव रहेको छ र ओएएलपीको नवौँ चरणमा भाग लिएको छ। चर्चामा ओएएलपी राउण्ड-10 अन्तर्गत 2.5 लाख वर्ग किलोमिटर अन्वेषण गरेर आफ्नो घरेलु ईएण्डपी क्षमताहरूलाई आक्रामक रूपमा बढाउने भारतको योजनालाई पनि समेटेको थियो। पछिल्ला केही वर्षमा, भारतीय सार्वजनिक उपक्रमहरूले वैश्विक स्तरमा ईएण्डपी निवेशको लागि बीपीसँग साझेदारी गरेका छन् र अब खुद्रा, प्राकृतिक ग्यास र कम्प्रेस्ड बायोग्यासमा सहकार्य गरिरहेका छन्, जुन प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी जीको नेतृत्वमा भारतको हरित ऊर्जा परिवर्तनको केन्द्रमा रहेको छ। बीपीले पुणेमा एक विश्वस्तरीय ग्लोबल बिजनेस एण्ड टेक्नोलोजी सेन्टर पनि स्थापना गरेको छ जसले उनीहरूको वैश्विक सञ्चालनलाई अत्याधुनिक सेवाहरू प्रदान गर्दछ।

श्री पुरीले भिटोलका समूह सीईओ श्री रसेल हार्डीलाई पनि भेटघाट गरे, जहाँ उनीहरूले वैश्विक ऊर्जा बजारमा वर्तमान चुनौती र हाइड्रोकार्बन मूल्य शृङ्खलाभरि सहकार्यको बारेमा चर्चा गरे। श्री पुरीले उल्लेख गरे अनुसार प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदी जीको नेतृत्वमा अन्वेषण र उत्पादन, प्रशोधन र ग्यास-आधारित ऊर्जा परिवर्तन सहित ऊर्जा पूर्वाधारको विस्तार र संवर्धनको दिशामा भारतको अभूतपूर्व प्रयासबाट उत्पन्न सहयोगको व्यापक सहकार्य अवसरहरू वैश्विक रूपमा प्रतिध्वनित भइरहेका छन् र वैश्विक चर्चा सिर्जना गरिरहेका छन्।

रूसी तेल खरिद गर्ने सम्बन्धमा भारतको अडान:

एक पत्रकार वार्ताको क्रममा रूसी तेल खरिद गर्ने बारेमा सोध्दा, मन्त्री श्री पुरीले व्याख्या गरे अनुसार रूसले प्रतिदिन 90 लाख ब्यारेलभन्दा बढी उत्पादन गर्छ र कच्चा तेलको सबैभन्दा ठूला उत्पादकहरू मध्ये एक हो। यदि लगभग 97 लाख ब्यारेलको वैश्विक तेल आपूर्ति मध्ये, 90 लाख ब्यारेल अचानक गायब भएको भए, सम्पूर्ण विश्वले खपतमा 10% भन्दा बढी घटाउनुपर्ने थियो, जुन असम्भव छ। यो अराजकताको कारण वैश्विक तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल 130-200 डलरभन्दा अधिक पुग्ने थियो किनभने सबै उपभोक्ताहरू कम आपूर्तिको पछाड़ि पछि लाग्ने थिए।

भारतले कहिल्यै कुनै पनि स्वीकृत कार्गो किनेको छैन। रूसी तेल कहिल्यै वैश्विक प्रतिबन्ध अन्तर्गत थिएन किनकि समझदार निर्णयकर्ताहरू वैश्विक तेल आपूर्ति शृङ्खलाहरूको वास्तविकताबारे सचेत थिए। यो केवल एक मूल्य सीमा अन्तर्गत राखिएको थियो। तेल बजारको बारेमा बुझाइ नभएका टिप्पणीकारहरूले मात्र हाम्रा नीतिहरूमा अनावश्यक निर्णय गर्छन्।

प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीको नेतृत्वमा, भारत वैश्विक ऊर्जा मूल्य स्थिरतामा एक सकारात्मक योगदानकर्ता रहेको छ। गत वर्ष एलपीजीको वैश्विक मूल्यमा भारी वृद्धि भए तापनि, प्रधानमन्त्रीले हाम्रा 33 करोड परिवारले वैश्विक रूपमा सबैभन्दा कम मूल्यमा स्वच्छ खाना पकाउने ग्यास प्राप्त गरिरहने कुरा सुनिश्चित गरे, जसले हाम्रा उज्ज्वला लाभार्थीहरूलाई केवल 0.4 डलर/किलोग्राम वा औसत उज्ज्वला परिवारको लागि केवल 7-8 सेन्ट/दिनको दरमा वैश्विक स्वच्छ खाना पकाउने ग्यास उपलब्ध हुन सक्यो।

****