১৯ সংখ্যক পৰিসংখ্যা দিৱস উপলক্ষে ২০২৫ চনৰ ২৯ জুনত পৰিসংখ্যা আৰু কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ মন্ত্ৰালয়ে বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য (এছডিজি)ৰ ওপৰত তলত দিয়া প্ৰকাশনসমূহ প্ৰকাশ কৰে:

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো প্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্যৰ ওপৰত তথ্য স্নেপশ্বট – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো, প্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো, ২০২৫

২) ৰাষ্ট্ৰীয় অগ্ৰাধিকাৰৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্যসমূহ (এছডিজি) ৰূপায়ণৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰতিশ্ৰুতিক সমৰ্থন কৰি পৰিসংখ্যা আৰু কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ মন্ত্ৰালয়ে সংশ্লিষ্ট মন্ত্ৰালয়/ বিভাগ, ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সংস্থা আৰু অন্যান্য অংশীদাৰসকলৰ সৈতে আলোচনা কৰি এছডিজিসমূহৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো (এনআইএফ) প্ৰস্তুত কৰিছে, যাতে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত এছডিজিসমূহৰ নিৰীক্ষণত সুবিধা হয়। আপডেট কৰা এছডিজি-এনআইএফৰ ভিত্তিত প্ৰতি বছৰে পৰিসংখ্যা দিৱসত (অৰ্থাৎ, ২৯ জুনত) ম’এছপিআইয়ে এছডিজিৰ ওপৰত অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদন সময় শৃংখলাৰ তথ্যৰ সৈতে আৰু দুটা এছডিজি প্ৰকাশনৰ সৈতে প্ৰকাশ কৰে যিবোৰ অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদনৰ পৰা আহৰণ কৰা হয়।

৩/ এই শৃংখলাত   ২০২৫ চনৰ পৰিসংখ্যা দিৱস উপলক্ষে ২০২৫ চনৰ ২৯ জুন তাৰিখে পৰিসংখ্যা আৰু কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ মন্ত্ৰালয়

-এ তলত দিয়া প্ৰকাশনসমূহ প্ৰকাশ কৰে:

(ঝ) বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো প্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫

প্ৰতিবেদনত তথ্যৰ উৎস মন্ত্ৰালয়সমূহৰ পৰা লাভ কৰা এছডিজিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সূচকৰ সময় শৃংখলাৰ তথ্য উপস্থাপন কৰা হৈছে, যিয়ে ১৭টা এছডিজিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ অগ্ৰগতি নিৰীক্ষণ কৰাত সহায়ক হ’ব। পৰিসংখ্যা আৰু কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ মন্ত্ৰালয়

 দ্বাৰা প্ৰকাশ কৰা এছডিজিৰ  প্ৰগ্ৰেছ ৰিপৰ্টসমূহে নীতি নিৰ্ধাৰক, পৰিকল্পনাকাৰী আৰু অন্যান্য অংশীদাৰসকলৰ বাবে মূল্যৱান সঁজুলি হিচাপে কাম কৰে। প্ৰতিবেদনখন চাৰিটা মূল খণ্ডৰে গঠিত:

(ক) আভাস আৰু কাৰ্যবাহী সাৰাংশ- ‘অভাৰভিউ’ত এছডিজি-এনআইএফৰ পটভূমিৰ লগতে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত এছডিজিসমূহৰ নিৰীক্ষণৰ সুবিধাৰ বাবে এমঅ’এছপিআইয়ে গ্ৰহণ কৰা ভূমিকা আৰু পদক্ষেপসমূহ সামৰি লোৱা হৈছে। ‘কাৰ্যবাহী সাৰাংশ’ত লক্ষ্যভিত্তিক সাৰাংশ হাইলাইট/ উল্লেখ কৰা সময়ছোৱাত কৰা অগ্ৰগতি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।

(খ) এছডিজি ৰাষ্ট্ৰীয় সূচকসমূহৰ তথ্যৰ সাৰাংশ উপস্থাপন কৰা তথ্য স্নেপশ্বট।

(গ) মেটাডাটাত লক্ষ্য, লক্ষ্য, স্তৰ আৰু বিভাজনৰ প্ৰকাৰ, গোলকীয় সূচকৰ সৈতে মেপিং, জোখ-মাখৰ একক, তথ্য উপলব্ধতাৰ লিংক/উৎস(সমূহ) ইত্যাদি বৰ্ণনা কৰা প্ৰতিটো সূচকৰ তথ্য থাকে।

(ঘ) সূচকসমূহৰ ওপৰত সময় শৃংখলাৰ তথ্য উপস্থাপন কৰা তথ্য তালিকা, য’তেই উপলব্ধ। তথ্যসমূহ এম এছ এক্সেল ফৰ্মেটত ডাউনলোড কৰিব পাৰিব।

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্যৰ ওপৰত তথ্য স্নেপশ্বট – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো, অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫ হৈছে বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫ৰ পৰা হাতপুথিৰ আকাৰত  প্ৰকাশিত প্ৰতিবেদন, যিয়ে এছডিজি সূচকসমূহৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ সময় শৃংখলাৰ তথ্য প্ৰদান কৰে।

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো, ২০২৫ও হৈছে বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্য – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামোৰ অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫ৰ পৰা হাতপুথিৰ আকাৰত, ইয়াৰ তথ্যৰ উৎস আৰু সময়কালীনতাৰ লগতে সকলো ৰাষ্ট্ৰীয় এছডিজি সূচক সামৰি লোৱা প্ৰতিবেদন। প্ৰতিবেদনখন ২৮৪টা ৰাষ্ট্ৰীয় এছডিজি সূচকৰে গঠিত।

৪) এছডিজিৰ এই প্ৰতিবেদনসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে সহজে উপলব্ধ আৰু ম’এছপিআইৰ ৱেবছাইট (www.mospi.gov.in)ৰ পৰা লাভ কৰিব পাৰি।

বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্যসমূহৰ উল্লেখযোগ্য দিশসমূহ – ৰাষ্ট্ৰীয় সূচক কাঠামো প্ৰগতি প্ৰতিবেদন, ২০২৫

এছডিজিসমূহ এনআইএফে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত এছডিজিসমূহ নিৰীক্ষণৰ বাবে মেৰুদণ্ড হিচাপে কাম কৰে, নীতি নিৰ্ধাৰক আৰু বিভিন্ন আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচীৰ ৰূপায়ণকাৰী সংস্থাসমূহক মূল্যৱান পথ প্ৰদৰ্শন কৰে। এই এছডিজি ৰাষ্ট্ৰীয় সূচকসমূহৰ বাবে প্ৰধান তথ্যৰ উৎসসমূহ হ’ল প্ৰশাসনিক তথ্য, জৰীপ আৰু লোকপিয়ল। সূচকসমূহ সংকলনৰ বাবে সংশ্লিষ্ট লাইন মন্ত্ৰালয়সমূহৰ পৰা মূলতঃ গৌণ তথ্য ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

২০২৫ চনৰ এছডিজি এনআইএফৰ অগ্ৰগতি প্ৰতিবেদনৰ কিছুমান উল্লেখযোগ্য দিশ হ’ল:

সামাজিক সুৰক্ষা ব্যৱস্থা/মজিয়াৰে সামৰি লোৱা জনসংখ্যা ২০১৬ চনত ২২%ৰ পৰা ২০২৫ চনত ৬৪.৩%লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে দেশত সামাজিক সুৰক্ষাৰ কভাৰেজৰ যথেষ্ট সম্প্ৰসাৰণৰ ইংগিত দিয়ে।

প্ৰতিজন শ্ৰমিকৰ কৃষিৰ মুঠ মূল্য সংযোজিত (টকাত) ২০১৫-১৬ চনত ৬১,২৪৭ৰ পৰা ২০২৪-২৫ চনত ৯৪,১১০লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে দেশৰ কৃষি উৎপাদনশীলতা আৰু প্ৰতিজন শ্ৰমিকৰ আয়ৰ উন্নতিৰ ইংগিত দিয়ে। 

গ্ৰাম্য অঞ্চলত উন্নত খোৱাপানীৰ উৎস ব্যৱহাৰ কৰা জনসংখ্যাৰ শতকৰা হাৰ ২০১৫-১৬ চনত ৯৪.৫৭%ৰ পৰা ২০২৪-২৫ চনত ৯৯.৬২%লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত সাৰ্বজনীন সুৰক্ষিত পানীৰ সুবিধাৰ দিশত যথেষ্ট অগ্ৰগতিৰ ইংগিত দিয়ে।

মুঠ স্থাপন কৰা বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ অংশীদাৰিত্ব ২০১৫-১৬ চনত ১৬.০২ৰ পৰা ২০২৪-২৫ চনত ২২.১৩লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে দেশত স্বচ্ছ আৰু বহনক্ষম শক্তি উৎপাদনৰ দিশত ধাৰাবাহিক অগ্ৰগতিৰ ইংগিত দিয়ে।

দেশত স্থাপন কৰা নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদন ক্ষমতা ২০১৪-১৫ চনত প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে ৬৪.০৪ ৱাটৰ পৰা ২০২৪-২৫ চনত প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে ১৫৬.৩১ ৱাটলৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে বহনক্ষম শক্তি উন্নয়নৰ দিশত শক্তিশালী পদক্ষেপৰ ইংগিত দিয়ে।

২০১৬ চনত ৪৫৩ৰ পৰা ২০২৪ চনত ৩৪,২৯৩লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে সমগ্ৰ দেশতে উদ্যোগীকৰণৰ শক্তিশালী বৃদ্ধি দেখুৱাইছে।

গ্ৰামাঞ্চলত ঘৰুৱা ব্যয় ,২০১১-১২ চনত ০.২৮৩ৰ পৰা ২০২৩-২৪ চনত ০.২৩৭লৈ হ্ৰাস পাইছে। লগতে, চহৰ অঞ্চলৰ বাবে ই ২০১১-১২ চনত ০.৩৬৩ৰ পৰা ২০২৩-২৪ চনত ০.২৮৪লৈ হ্ৰাস পাইছে, যিয়ে দুয়োটা অঞ্চলতে অধিক সমান ব্যয় আৰু আয়ৰ বৈষম্য হ্ৰাসৰ দিশত স্পষ্ট ইংগিত পোৱা গৈছে ।

২০০৫ চনৰ স্তৰতকৈ ২০২০ চনত জিডিপিৰ নিৰ্গমনৰ তীব্ৰতা হ্ৰাস পোৱাটো ৩৬%, যিয়ে কম কাৰ্বনযুক্ত অৰ্থনীতিৰ দিশত যথেষ্ট অগ্ৰগতিৰ ইংগিত দিয়ে।

ইণ্টাৰনেট চাবস্ক্ৰিপচনৰ মুঠ সংখ্যা (লাখ লাখত) ২০১৫ চনত ৩০২.৩৬ৰ পৰা ২০২৪ চনত ৯৫৪.৪০লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে সমগ্ৰ দেশতে ডিজিটেল সংযোগৰ তীব্ৰ বৃদ্ধি দেখুৱাইছে।

২০১৫-১৬ চনত আৱৰ্জনা প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ শতকৰা হাৰ ১৭.৯৭%ৰ পৰা ২০২৪-২৫ চনত ৮০.৭%লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে দেশত আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা দক্ষতাৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট অগ্ৰগতিৰ ইংগিত দিয়ে।

মুঠ ভৌগোলিক অঞ্চলৰ শতাংশ বনাঞ্চল আৱৰণ ২০১৫ চনত ২১.৩৪%ৰ পৰা ২০২৩ চনত ২১.৭৬%লৈ বৃদ্ধি পাইছে, যিয়ে দেশৰ বনাঞ্চলসমূহৰ ক্ৰমাগত বৃদ্ধিৰ কথা প্ৰকাশ কৰিছে।

***

Samrat/Allen/DM