સંરક્ષણ મંત્રી શ્રી રાજનાથ સિંહે 26 જૂન, 2025ના રોજ ચીનના કિંગદાઓમાં શાંઘાઈ સહકાર સંગઠન (SCO) સંરક્ષણ પ્રધાનોની બેઠકમાં ભારતની આતંકવાદ વિરોધી નીતિની રૂપરેખા આપી. પ્રધાનમંત્રીએ બંને દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં પરિવર્તન માટે એક વ્યાપક રોડમેપ રજૂ કર્યો અને આહ્વાન કર્યું સભ્ય દેશોએ સામૂહિક સુરક્ષા અને સંરક્ષણ માટેના આ ખતરાનો નાશ કરવા માટે એક સાથે આવવું જોઈએ. સંરક્ષણ પ્રધાનો, SCO સેક્રેટરી જનરલ, SCO રિજનલ કાઉન્ટર-ટેરરિઝમ સ્ટ્રક્ચર (RATS) ના ડિરેક્ટર અને અન્ય પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિનિધિઓને સંબોધતા, સંરક્ષણ પ્રધાને કહ્યું કે આ ક્ષેત્ર સામે સૌથી મોટા પડકારો શાંતિ, સુરક્ષા અને વિશ્વાસનો અભાવ છે અને વધતા કટ્ટરવાદ, ઉગ્રવાદ અને આતંકવાદ આ સમસ્યાઓના મૂળ કારણો છે.

શ્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે આતંકવાદ અને બિન-રાજ્ય કલાકારો અથવા સામૂહિક વિનાશના શસ્ત્રો (WMD) ધરાવતા આતંકવાદી જૂથો સાથે શાંતિ અને સમૃદ્ધિ સહઅસ્તિત્વમાં રહી શકતી નથી.

આ પડકારોનો સામનો કરવા માટે નિર્ણાયક પગલાં લેવાની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું કે જેઓ તેમના સંકુચિત અને સ્વાર્થી હેતુઓ માટે આતંકવાદને પ્રાયોજિત કરે છે, પોષે છે અને ઉપયોગ કરે છે તેમને પરિણામોનો સામનો કરવો પડશે. સંરક્ષણ પ્રધાને એમ પણ કહ્યું કે કેટલાક દેશો સરહદ પારના આતંકવાદનો ઉપયોગ તેમની નીતિ તરીકે કરે છે અને આતંકવાદીઓને આશ્રય આપે છે. આવા બેવડા ધોરણો માટે કોઈ જગ્યા હોવી જોઈએ નહીં અને SCO એ આવા દેશોની ટીકા કરવામાં અચકાવું જોઈએ નહીં.

સંરક્ષણ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ભારતે જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા જઘન્ય આતંકવાદી હુમલાના જવાબમાં ઓપરેશન સિંદૂર શરૂ કર્યું હતું, જેમાં આતંકવાદને રોકવા અને સરહદ પારના હુમલાઓનો સામનો કરવાના પોતાના અધિકારનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા દરમિયાન, પીડિતોને તેમની ધાર્મિક ઓળખના આધારે ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી. યુએન દ્વારા નિયુક્ત આતંકવાદી જૂથ લશ્કર-એ-તૈયબા (LeT)ના સહયોગી 'ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ' એ હુમલાની જવાબદારી સ્વીકારી હતી. તેમણે કહ્યું કે પહેલગામ હુમલાની મોડસ ઓપરેન્ડી ભારતમાં લશ્કર-એ-તોયબા દ્વારા કરવામાં આવેલા અગાઉના આતંકવાદી હુમલાઓ સાથે મેળ ખાય છે. ભારતની આતંકવાદ પ્રત્યે શૂન્ય-સહિષ્ણુતા તેની કાર્યવાહી દ્વારા દર્શાવવામાં આવી છે. આમાં આતંકવાદ સામે પોતાનો બચાવ કરવાનો અમારો અધિકાર સામેલ છે. અમે બતાવ્યું છે કે આતંકવાદના કેન્દ્રો હવે સુરક્ષિત નથી અને અમે તેમને નિશાન બનાવવામાં અચકાઈશું નહીં.

શ્રી રાજનાથ સિંહે સરહદ પાર આતંકવાદ સહિત આતંકવાદના નિંદનીય કૃત્યોના ગુનેગારો, આયોજકો, નાણાકીય સહાયકો અને પ્રાયોજકોને જવાબદાર ઠેરવવા અને ન્યાયના કઠેડામાં લાવવાની જરૂરિયાતનો પુનરોચ્ચાર કર્યો. તેમણે આતંકવાદના દરેક કૃત્યને ગુનાહિત અને ગેરવાજબી ગણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે SCO સભ્યોએ આ દુષ્ટતાની સ્પષ્ટ નિંદા કરવી જોઈએ. તેમણે આતંકવાદના તમામ સ્વરૂપો અને અભિવ્યક્તિઓ સામે લડવા માટે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા પણ વ્યક્ત કરી.

સંરક્ષણ મંત્રીએ યુવાનોમાં કટ્ટરવાદના ફેલાવાને રોકવા માટે સક્રિય પગલાં લેવા હાકલ કરી અને આ પડકારનો સામનો કરવામાં RATS મિકેનિઝમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને સ્વીકારી. તેમણે કહ્યું કે ભારતના અધ્યક્ષપદ દરમિયાન જારી કરાયેલ SCO કાઉન્સિલ ઓફ હેડ્સ ઓફ સ્ટેટ એન્ડ સ્ટેટનું 'આતંકવાદ, અલગતાવાદ અને ઉગ્રવાદને પ્રોત્સાહન આપતી કટ્ટરવાદનો સામનો' પર સંયુક્ત નિવેદન આપણી સહિયારી પ્રતિબદ્ધતાનું પ્રતીક છે.

શ્રી રાજનાથ સિંહે આતંકવાદીઓ દ્વારા સરહદો પાર શસ્ત્રો અને માદક દ્રવ્યોની દાણચોરી કરવા માટે ડ્રોન સહિતની ટેકનોલોજીનો સામનો કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે પરંપરાગત સરહદો હવે આ એકબીજા સાથે જોડાયેલા વિશ્વમાં જોખમો સામે એકમાત્ર અવરોધ નથી. તેમણે ભાર મૂક્યો કે વિશ્વ આંતરરાષ્ટ્રીય આતંકવાદ અને સાયબર હુમલાઓથી લઈને હાઇબ્રિડ યુદ્ધ સુધીના પડકારોના જટિલ નેટવર્કનો સામનો કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આ ધમકીઓ રાષ્ટ્રીય સીમાઓનું સન્માન કરતી નથી અને પારદર્શિતા, પરસ્પર વિશ્વાસ અને સહયોગ પર આધારિત એકીકૃત પ્રતિભાવની જરૂર છે.

વર્તમાન અનિશ્ચિત ભૂરાજકીય પરિસ્થિતિમાં SCO ની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડતા, સંરક્ષણ મંત્રીએ કહ્યું કે તેના સભ્ય દેશો વૈશ્વિક GDP માં લગભગ 30 ટકા ફાળો આપે છે અને વિશ્વની લગભગ 40 ટકા વસ્તીનું ઘર છે. તેમણે સલામત, સુરક્ષિત અને સ્થિર ક્ષેત્રના નિર્માણને એક સામૂહિક હિત તરીકે વર્ણવ્યું જે લોકોના જીવનમાં પ્રગતિ અને સુધારણામાં ફાળો આપી શકે છે.

શ્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે વૈશ્વિકરણ તેની ગતિ ગુમાવી રહ્યું છે અને બહુપક્ષીય પ્રણાલીઓના નબળા પડવાથી રોગચાળા પછી શાંતિ અને સુરક્ષા જાળવવાથી લઈને અર્થતંત્રોના પુનર્નિર્માણ સુધીના તાત્કાલિક પડકારોનો સામનો કરવો મુશ્કેલ બન્યો છે. તેમણે કહ્યું કે મોટી શક્તિઓ વચ્ચે સ્પર્ધા તીવ્ર બની રહી છે અને વેપાર અને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ ભૂરાજકીય સ્પર્ધામાં વધુને વધુ સાધનો તરીકે થઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતનું માનવું છે કે બહુપક્ષીય મંચો સુધારવા અને સંવાદ અને સહયોગ માટે મિકેનિઝમ બનાવવાથી દેશો વચ્ચે સંઘર્ષ અટકાવવા માટે સહયોગ સ્થાપિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે.

સંરક્ષણ મંત્રીએ મધ્ય એશિયા સાથે જોડાણ વધારવા માટે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી. તેમણે કહ્યું કે સારી જોડાણ માત્ર પરસ્પર વેપારમાં વધારો જ નહીં પરંતુ પરસ્પર વિશ્વાસ પણ વધારે છે. જો કે, આ પ્રયાસો માટે SCO ચાર્ટરના મુખ્ય સિદ્ધાંતો જાળવવાની જરૂર છે જેમાં સભ્ય દેશોની સાર્વભૌમત્વ અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાનો આદર સામેલ છે.

શ્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે ભારત અફઘાનિસ્તાનમાં શાંતિ, સુરક્ષા અને સ્થિરતા માટે તેની નીતિમાં પ્રતિબદ્ધ અને અડગ રહ્યું છે. તેમણે અફઘાનિસ્તાનમાં તાત્કાલિક પ્રાથમિકતાઓની યાદી આપી જેમાં ત્યાંના લોકોને માનવતાવાદી સહાય પૂરી પાડવી અને એકંદર વિકાસ જરૂરિયાતોમાં યોગદાન આપવું સામેલ છે. તેમણે કહ્યું કે અફઘાનિસ્તાનના સૌથી મોટા પ્રાદેશિક વિકાસ ભાગીદાર તરીકે, ભારતે અફઘાનિસ્તાનના લોકો માટે ક્ષમતા નિર્માણ પહેલ અમલમાં મૂકવાનું ચાલુ રાખ્યું છે.

સંરક્ષણ મંત્રીએ એ પણ ઉલ્લેખ કર્યો કે રોગચાળો, આબોહવા પરિવર્તન, ખોરાક અને પાણીની સુરક્ષા અને સંબંધિત સામાજિક વિક્ષેપો જેવા બિન-પરંપરાગત સુરક્ષા પડકારો કોઈ સીમાઓને ઓળખતા નથી અને લોકોના જીવનને અસર કરે છે. તેમણે કહ્યું કે રાષ્ટ્રો વચ્ચે જવાબદાર નીતિઓ અને સહયોગ વિના આ પડકારોનો સામનો કરી શકાતો નથી. તેમણે કહ્યું કે ભારતની આપત્તિ પ્રતિરોધક માળખાગત જોડાણની પહેલનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર આપત્તિ પ્રતિરોધક માળખાગત સુવિધાઓ જ નહીં પરંતુ માળખાગત જોખમ વ્યવસ્થાપન, ધોરણો, ધિરાણ અને પુનઃપ્રાપ્તિને પણ પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. તે માનવતાવાદી સહાય અને આપત્તિ રાહતનો સામનો કરવા માટે ક્ષમતાઓનું નિર્માણ અને શેર કરવા માટે દેશો કેવી રીતે એક સાથે આવી રહ્યા છે તેનું પણ એક ઉદાહરણ છે.

શ્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે ભારતનું SAGAR (પ્રદેશમાં બધા માટે સુરક્ષા અને વિકાસ) અને Oojan (પ્રદેશમાં સુરક્ષા અને વિકાસ માટે પરસ્પર અને સર્વાંગી પ્રગતિ)નું વિઝન વિકાસ અને આર્થિક વિકાસ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવાનું પ્રમાણ છે, જેમાં સુરક્ષા અને સ્થિરતા સૌથી આવશ્યક ઘટકો છે. તેમણે SCO સભ્યો વચ્ચે વધુ સહયોગ અને પરસ્પર વિશ્વાસ માટે ભારતના સમર્થન પર ભાર મૂક્યો અને આજના પડકારોનો સામનો કરતી વખતે લોકોની આકાંક્ષાઓ અને અપેક્ષાઓ પૂરી કરવા માટે સામૂહિક રીતે પ્રયાસ કરવા વિનંતી કરી. તેમણે કહ્યું કે, આપણે આપણા પડોશમાં સ્થિરતા અને સુરક્ષાને મજબૂત કરવાના આપણા પ્રયાસમાં સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ.

સંરક્ષણ મંત્રીએ કહ્યું કે ભારત 'એક પૃથ્વી, એક પરિવાર, એક ભવિષ્ય' ના સૂત્રના આધારે વૈશ્વિક પડકારોનો સામનો કરવા માટે સર્વસંમતિ બનાવવા માંગે છે, જે વસુધૈવ કુટુમ્બકમ (વિશ્વ એક પરિવાર છે) ના તેના સભ્યતા મૂલ્યો પર આધારિત છે. પરસ્પર સમજણ અને પરસ્પર લાભ આપણા માર્ગદર્શક સિદ્ધાંતો હોવા જોઈએ, એમ તેમણે કહ્યું.

AP/IJ/GP/JD