કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે સેન્ટ્રલ ઝોનલ કાઉન્સિલની 25મી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. વારાણસી, ઉત્તર પ્રદેશમાં 25મી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરવામાં આવી. આ બેઠકમાં ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શ્રી યોગી આદિત્યનાથ, ઉત્તરાખંડના મુખ્યમંત્રી શ્રી પુષ્કર સિંહ ધામી, મધ્ય પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શ્રી મોહન યાદવ અને છત્તીસગઢના મુખ્યમંત્રી શ્રી વિષ્ણુ દેવ સાઈએ હાજરી આપી હતી. આ બેઠકમાં સભ્ય રાજ્યોના વરિષ્ઠ મંત્રીઓ, કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ, આંતર-રાજ્ય પરિષદ સચિવાલયના સચિવ, સભ્ય રાજ્યોના મુખ્ય સચિવો અને રાજ્ય અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોના અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

બેઠકમાં, ગૃહમંત્રી, તમામ મુખ્યમંત્રીઓ અને સભ્યોએ પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની મજબૂત ઇચ્છાશક્તિ અને ભારતીય સશસ્ત્ર દળોની બહાદુરીને અભિનંદન આપતો ઠરાવ રજૂ કર્યો, જેને પરિષદે ધ્વનિ મત દ્વારા મંજૂરી આપી હતી. કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ પોતાના સંબોધનમાં કહ્યું કે 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારત બનાવવાના પ્રધાનમંત્રી મોદીના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવામાં કેન્દ્રીય પ્રાદેશિક પરિષદના રાજ્યોની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા છે. તેમણે કહ્યું કે કેન્દ્રીય પ્રાદેશિક પરિષદ એકમાત્ર પ્રાદેશિક પરિષદ છે જ્યાં બે સભ્ય રાજ્યો વચ્ચે કોઈપણ પ્રકારની સમસ્યા કે વિવાદ નથી અને આ એક મહાન સિદ્ધિ છે.

બેઠકમાં ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે 2004-14 દરમિયાન ઝોનલ કાઉન્સિલની માત્ર 11 બેઠકો અને ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાયી સમિતિઓની માત્ર 14 બેઠકો યોજાઈ હતી, પરંતુ 2014-25માં ઝોનલ કાઉન્સિલની 28 બેઠકો અને ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાયી સમિતિઓની 33 બેઠકો યોજાઈ છે, જે બે ગણો વધારો દર્શાવે છે. ઉપરાંત, તેમણે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે આ બેઠકોમાં અત્યાર સુધીમાં 1287 મુદ્દાઓનું નિરાકરણ લાવવામાં આવ્યું છે, જે ઐતિહાસિક અને પ્રોત્સાહક પણ છે.

બેઠકમાં ગૃહમંત્રીએ સભ્ય દેશોની ગ્રામ પંચાયતોની આવક વધારવા અને આ માટે નિયમો બનાવવા પણ કહ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે પંચાયતોની આવક વધારીને જ ભારતની ત્રિ-સ્તરીય લોકશાહી પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થા વધુ અસરકારક બનશે.

આજની બેઠકમાં રાષ્ટ્રીય મહત્વના વ્યાપક વિષયો સહિત કુલ 19 મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આમાં મહિલાઓ અને બાળકો સામે બળાત્કારના કેસોની ઝડપી તપાસ અને ઝડપી નિકાલ માટે ફાસ્ટ ટ્રેક સ્પેશિયલ કોર્ટ (FTSC) ના અમલીકરણ, દરેક ગામની નિર્ધારિત ત્રિજ્યામાં ઈંટ-અને-મોર્ટાર બેંકિંગ સુવિધા અને ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ સપોર્ટ સિસ્ટમ (ERSS-112) ના અમલીકરણ જેવા વિવિધ મુદ્દાઓનો સમાવેશ થાય છે. બેઠકમાં, ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે પ્રાદેશિક પરિષદના તમામ રાજ્યોએ બાળકોમાં કુપોષણ દૂર કરવા, ડ્રોપ-આઉટ રેશિયો શૂન્ય કરવા અને સહયોગ મજબૂત કરવા સુનિશ્ચિત કરવા જોઈએ.

રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 1956ની કલમ 15 થી 22 હેઠળ પાંચ પ્રાદેશિક પરિષદોની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી આ પાંચ પ્રાદેશિક પરિષદોના અધ્યક્ષ છે અને સભ્ય રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્યમંત્રીઓ/લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરો/પ્રશાસકો તેના સભ્યો છે, જેમાંથી સભ્ય રાજ્યોમાંથી એક રાજ્યના મુખ્યમંત્રી (દર વર્ષે રોટેશન પર) ઉપાધ્યક્ષ છે. રાજ્યપાલ દ્વારા દરેક સભ્ય રાજ્યમાંથી 2 મંત્રીઓને કાઉન્સિલના સભ્ય તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવે છે. દરેક પ્રાદેશિક પરિષદે મુખ્ય સચિવોના સ્તરે એક સ્થાયી સમિતિની પણ રચના કરી છે. રાજ્યો દ્વારા પ્રસ્તાવિત મુદ્દાઓ સૌપ્રથમ સંબંધિત ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાયી સમિતિઓ સમક્ષ ચર્ચા માટે મૂકવામાં આવે છે. સ્થાયી સમિતિઓમાં વિચારણા કર્યા પછી, બાકીના મુદ્દાઓ ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોમાં વિચારણા માટે મૂકવામાં આવે છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ દેશના સર્વાંગી વિકાસ માટે સહકારી અને સ્પર્ધાત્મક સંઘવાદનો લાભ લેવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે. 'મજબૂત રાજ્યો મજબૂત રાષ્ટ્ર બનાવે છે' ની ભાવનામાં, ઝોનલ કાઉન્સિલો બે કે તેથી વધુ રાજ્યો અથવા કેન્દ્ર અને રાજ્યોને અસર કરતા મુદ્દાઓ પર સંવાદ અને ચર્ચા માટે એક વ્યવસ્થિત પદ્ધતિ પૂરી પાડે છે અને આમ પરસ્પર સહયોગ વધારવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ છે.

ઝોનલ કાઉન્સિલોની ભૂમિકા સલાહકારી છે, પરંતુ વર્ષોથી આ કાઉન્સિલો વિવિધ ક્ષેત્રોમાં પરસ્પર સમજણ અને સહકારના સ્વસ્થ બંધનને પ્રોત્સાહન આપવામાં મહત્વપૂર્ણ પરિબળ સાબિત થઈ છે. તમામ રાજ્ય સરકારો, કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોના સહયોગથી, છેલ્લા અગિયાર વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં વિવિધ ઝોનલ કાઉન્સિલો અને તેમની સ્થાયી સમિતિઓની કુલ 62 બેઠકો યોજાઈ છે.

AP/IJ/GP/JD