રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ અને ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી જગદીપ ધનખરે આજે જણાવ્યું હતું કે, "રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે આપણને સ્વદેશી શક્તિની જરૂર છે. યુદ્ધ સામે શ્રેષ્ઠ બચાવ એ છે કે, જ્યારે આપણે મજબૂત સ્થિતિમાં હોઈએ. જ્યારે તમે હંમેશા યુદ્ધ માટે તૈયાર હોવ ત્યારે શાંતિ સુનિશ્ચિત થાય છે... શક્તિ ફક્ત તકનીકી ક્ષમતા અથવા પરંપરાગત શસ્ત્રોથી જ આવતી નથી, તે લોકોમાંથી પણ આવે છે."

નાગરિકોએ પોતાની ફરજો બજાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકતા તેમણે કહ્યું, "સંતુલન જાળવવું મહત્વપૂર્ણ છે. આપણે ફક્ત આપણા મૂળભૂત અધિકારો વિશે વાત કરીએ છીએ, તેમને 24x7 માંગીએ છીએ, અને મૂળભૂત ફરજો પ્રત્યે સંપૂર્ણપણે ઉદાસીન છીએ!... જો આપણે ફક્ત આપણા અધિકારો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ છીએ અને ફરજોને અવગણીએ છીએ, તો આપણે વિશ્વના સૌથી મોટા લોકશાહીમાં નાગરિક તરીકે આપણી જવાબદારી નિભાવી રહ્યા નથી. શરૂઆતમાં બંધારણમાં આ ફરજો નહોતી. આપણા બંધારણ ઘડવૈયાઓએ અપેક્ષા રાખી હતી કે આપણે સ્વાભાવિક રીતે આ ફરજો પ્રત્યે પ્રતિબદ્ધ રહીશું. પરંતુ પછીથી જ્યારે જરૂરિયાત અનુભવાઈ, ત્યારે 42માં અને 86માં  બંધારણીય સુધારા દ્વારા તેનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. જો હું મૂળભૂત ફરજોનો સારાંશ આપું છું, તો તે રાષ્ટ્રીય કલ્યાણ, જાહેર આચરણ, શિસ્ત, જાહેર પ્રવચન, પર્યાવરણ અને જીવનમાં સુખાકારીના તમામ પાસાઓમાં યોગદાન આપવાનું છે."

તેમણે આગળ કહ્યું, “લોકો વિચારે છે કે આપણે કેવી રીતે યોગદાન આપીએ છીએ? સ્વદેશીનો વિચાર આર્થિક રાષ્ટ્રવાદ સાથે જોડાયેલો છે. આર્થિક રાષ્ટ્રવાદનો અર્થ છે કે આપણે સ્વદેશી વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ‘વોકલ ફોર લોકલ’ અપનાવો. આનાથી આપણા કારીગરોને આપણી જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પ્રેરણા મળશે. પરંતુ જો આપણે દેશમાં બનાવી શકાય તેવી વસ્તુઓની આયાત કરીએ, તો ત્રણ સમસ્યાઓ ઊભી થાય છે - એક, વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડારમાં બિનજરૂરી ઘટ, બીજું, આપણા દેશના લોકો પાસેથી રોજગાર છીનવી લેવો અને ત્રીજું, ઉદ્યોગસાહસિકતાને મંદ કરવી. દરેક વ્યક્તિ યોગદાન આપી શકે છે - તે શું પહેરે છે, શું ખાય છે, કયા જૂતા પહેરે છે. પરંતુ આપણે વિદેશી વસ્તુઓ તરફ આકર્ષાઈએ છીએ અને ભૂલી જઈએ છીએ કે તે આપણા રાષ્ટ્રીય અર્થતંત્રને નુકસાન પહોંચાડે છે. તેથી જ હું કહું છું કે આર્થિક રાષ્ટ્રવાદ એ લોકોનું કાર્ય છે.”

ઉપરાષ્ટ્રપતિ નિવાસ ખાતે રાજ્યસભા ઇન્ટર્નશિપ પ્રોગ્રામ - ફેઝ 7ના ઉદ્ઘાટન સત્રમાં બોલતા તેમણે કહ્યું કે, "તાજેતરની ઘટના, ઓપરેશન સિંદૂર, એ આપણી વિચારસરણીને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખી છે. આપણે પહેલા કરતાં વધુ રાષ્ટ્રવાદી બન્યા છીએ. આનું ઉદાહરણ એ છે કે તમામ રાજકીય પક્ષો ભારતનો શાંતિ અને આતંકવાદ પ્રત્યે શૂન્ય સહિષ્ણુતાનો સંદેશ વિદેશમાં લઈ જવા માટે એકઠા થયા છે. તાજેતરની ઘટનાઓએ આપણને સ્પષ્ટ કરવું જોઈએ કે આપણી પાસે હવે એક જ રસ્તો છે - એકતામાં રહેવું અને મજબૂત બનવું. સંસ્થાઓની જેમ, રાજકીય પક્ષોની પણ રાષ્ટ્રીય હેતુ પ્રત્યે નૈતિક જવાબદારી છે. કારણ કે આખરે બધી સંસ્થાઓનું ધ્યાન રાષ્ટ્રીય વિકાસ, રાષ્ટ્રીય કલ્યાણ, જન કલ્યાણ, પારદર્શિતા, જવાબદારી અને અખંડિતતા છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને આર્થિક પ્રગતિ જેવા વિષયો પર, બધા પક્ષોએ રાષ્ટ્રીય હિતને તેમના રાજકીય હિતોથી ઉપર રાખવું જોઈએ. હું તમામ રાજકીય વર્ગોને અપીલ કરું છું કે તેઓ ઊંડાણપૂર્વક ચિંતન કરે અને આ નિષ્કર્ષ પર પહોંચે કે આ વિષયો પર સર્વસંમતિ હોવી જોઈએ. ક્યારેક રાષ્ટ્રવાદ અને સુરક્ષા જેવા વિષયો પર રાજકારણ ખૂબ ગરમ થઈ જાય છે - આપણે આને દૂર કરવું પડશે."

શ્રી ધનખરે સંસદના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો અને કહ્યું, "ભારતીય સંસદ કોઈ સામાન્ય વિધાનસભા સંસ્થા નથી. તે આજે 140 કરોડ લોકોની ઇચ્છાનું પ્રતિબિંબ છે. તે એકમાત્ર વૈધાનિક બંધારણીય મંચ છે. જે લોકોની સાચી ઇચ્છાને પ્રગટ કરે છે. તેથી, સંસદની એક ખાસ ભૂમિકા છે - એક, તે કાયદા ઘડવા માટે અંતિમ સંસ્થા છે અને બીજું, તે કારોબારી તંત્રને જવાબદાર બનાવે છે. શાસન ચોક્કસ મુખ્ય સિદ્ધાંતો - પારદર્શિતા, જવાબદારી દ્વારા સંચાલિત થાય છે અને હવે આધુનિક સમયમાં, સંસ્થાઓના શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શનનો પણ તેમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. સંસદ ચર્ચા, સંવાદ, ચર્ચા અને વિચાર-વિમર્શ માટેનું સર્વોચ્ચ મંચ છે."

સહકાર અને સર્વસંમતિના મહત્વ પર ભાર મૂકતા તેમણે કહ્યું, "આપણું બંધારણ એક પવિત્ર દસ્તાવેજ છે. તે આપણા બંધારણ ઘડવૈયાઓ દ્વારા લગભગ ત્રણ વર્ષના સઘન વિચાર-વિમર્શ પછી તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. તેમણે વિભાજનકારી મુદ્દાઓ, સળગતા મુદ્દાઓ અને અત્યંત સંવેદનશીલ વિષયોને સહકાર, સંકલન અને સર્વસંમતિથી ઉકેલ્યા છે. જીવનમાં એ શીખવું મહત્વપૂર્ણ છે કે આપણે બીજાના દૃષ્ટિકોણનો આદર કરવો જોઈએ. જો તમને લાગે કે ફક્ત તમે જ સાચા છો અને બીજી વ્યક્તિ ખોટી છે, તો તમે તમારી જાતને એક મહત્વપૂર્ણ વિચારથી વંચિત રાખી રહ્યા છો. મારો વ્યક્તિગત અનુભવ એ છે કે ઘણીવાર બીજાનો દૃષ્ટિકોણ સાચો હોય છે."

તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું, “બંધારણ એક એવો દસ્તાવેજ છે જે આપણી સભ્યતાના ઉત્ક્રાંતિને પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે. જ્યારે તમે બંધારણની મૂળ નકલ જુઓ છો, ત્યારે તમને આપણા ભવ્ય ભૂતકાળ - ગુરુકુળ, સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ, રામ, સીતા અને લક્ષ્મણનું અયોધ્યા પરત ફરવાનું (જે મૂળભૂત અધિકારો પર ભાગ 3માં છે) દર્શાવતા 22 ચિત્રો જોવા મળશે. રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો પરના ભાગમાં ભગવાન કૃષ્ણને અર્જુનને ગીતાનો ઉપદેશ આપતા દર્શાવવામાં આવ્યા છે. જ્યારે બંધારણ આપણને મૂળભૂત અધિકારો આપે છે, ત્યારે તે આપણને નાગરિક ફરજો નિભાવવાનો પણ આદેશ આપે છે. અધિકારો ત્યારે વધુ સાર્થક બને છે. ભારત વિશ્વના એવા થોડા દેશોમાંનો એક છે. જ્યાં તમે તમારા મૂળભૂત અધિકારોના ઉલ્લંઘન માટે સીધા સુપ્રીમ કોર્ટમાં જઈ શકો છો. પરંતુ નાગરિકો અને સંસ્થાઓએ બંધારણની મર્યાદામાં રહીને તેમના અધિકારો અને સત્તાઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. આપણે આપણા પાડોશીને પ્રેમ કરીએ છીએ, તેથી આપણે તેની સીમાઓમાં દખલ ન કરવી જોઈએ - શારીરિક રીતે નહીં, અન્ય કોઈ રીતે નહીં. તેવી જ રીતે, દરેક પરિસ્થિતિમાં બંધારણની મર્યાદાઓનું સન્માન કરવું જરૂરી છે. જો આમાં કોઈ વિક્ષેપ પડે, તો તમે ભય અનુભવી શકો છો.

AP/IJ/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com