କୋଇଲା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ
ଘରୋଇ କୋଇଲା ଭଣ୍ଡାରରୁ ଶକ୍ତି ସୁରକ୍ଷା
Posted On:
26 MAR 2025 12:59PM by PIB Bhubaneshwar
ଦେଶର ଶକ୍ତି ସୁରକ୍ଷାରେ ଯୋଗଦାନ ଦେବା ପାଇଁ ଭାରତରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଘରୋଇ କୋଇଲା ଭଣ୍ଡାର ଅଛି ଏବଂ ଏହା ଦେଶର ୫୫ ପ୍ରତିଶତ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରେ। ଭାରତୀୟ ଭୂତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ (GSI) ଅନୁଯାୟୀ, ୦୧ .୦୪.୨୦୧୪ ସୁଦ୍ଧା ଦେଶର କୋଇଲା ଏବଂ ଲିଗନାଇଟ୍ ସମ୍ପଦ ଯଥାକ୍ରମେ ୩୮୯ .୪୨ ବିଲିୟନ ଟନ୍ ଏବଂ ୪୭.୨୯ ବିଲିୟନ ଟନ୍ ଅଟେ।
ଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନର କୋଇଲା ଭଣ୍ଡାରକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। କୋଇଲା ନିଷ୍କାସନ ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ, କୋଇଲା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ବୃହତ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ପ୍ରଚଳନ କରିଛନ୍ତି ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସର୍ବନିମ୍ନ ମାନବ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସହିତ ଉତ୍ପାଦକତା ବୃଦ୍ଧି, ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବୃଦ୍ଧି। କୋଇଲା କାଟିବା ପାଇଁ ଭୂତଳ ଖଣିରେ ନିରନ୍ତର ଖଣି ଶ୍ରମିକ (CM) ଏବଂ ଖୋଲା କାଷ୍ଟ ଖଣିରେ ପୃଷ୍ଠ ଖଣି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଏ ଏବଂ ଅଧିକ ବୋଝ ହଟାଇବା ପାଇଁ ବଡ଼ ଆକାରର ଭାରୀ ପୃଥିବୀ ଗତି ଯନ୍ତ୍ରପାତି (HEMM) ନିୟୋଜିତ କରାଯାଏ।
ଦେଶର ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର କୋଇଲାର ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛନ୍ତି। ୨୦୨୩-୨୪ ବର୍ଷରେ, ଦେଶରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସର୍ବାଧିକ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଛି। ୨୦୨୩-୨୪ ବର୍ଷରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଘରୋଇ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ ୯୯୭ .୮୨୬ ମେଟ୍ରିକ ଟନ୍ ଥିଲା, ଯାହା ୨୦୨୨ -୨୦୨୩ ବର୍ଷରେ ୮୯୩ .୧୯୧ ମେଟ୍ରିକ ଟନ୍ ଥିଲା, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୧ .୭୧ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ଦର୍ଶାଉଛି। ୨୦୨୪-୨୫ ବର୍ଷରେ, ଦେଶରେ ୯୨୯.୧୫ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ (ଅସ୍ଥାୟୀ) କୋଇଲା (ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଛି, ଯାହା ଗତ ୨୦୨୩-୨୪ ବର୍ଷର ସମାନ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ୮୮୧.୧୬ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ କରିଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ୫.୪୫ ପ୍ରତିଶତ ରହିଛି।
ଶକ୍ତି ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଦେଶରେ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ, ସରକାର ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି:
୧.କୋଇଲା ବ୍ଲକଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ କୋଇଲା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା ନିୟମିତ ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଏ।
୨. ଖଣି ଏବଂ ଖଣିଜ (ବିକାଶ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ୨୦୧୧ (MMDR ଆଇନ) ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଘରୋଇ ଖଣି ମାଲିକମାନେ (ପରମାଣୁ ଖଣିଜ ବ୍ୟତୀତ) ସେମାନଙ୍କର ବାର୍ଷିକ ଖଣିଜ (କୋଇଲା ସମେତ) ଉତ୍ପାଦନର ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ବଜାରରେ ବିକ୍ରୟ କରିପାରିବେ। ଏଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଖଣି ସହିତ ଜଡିତ ଶେଷ ବ୍ୟବହାର ପ୍ଲାଣ୍ଟ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅତିରିକ୍ତ ପରିମାଣର ଦେୟ ପରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାକୁ ପଡିବ।
୩.କୋଇଲା କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ସିଙ୍ଗଲ ୱିଣ୍ଡୋ କ୍ଲିୟରାନ୍ସ ପୋର୍ଟାଲ, ଯାହା କୋଇଲା ଖଣିର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ।
୪ . କୋଇଲା ଖଣିର ଶୀଘ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁମୋଦନ/ମଞ୍ଜୁରୀ ପାଇବାରେ କୋଇଲା ବ୍ଲକ ଆବଣ୍ଟନକାରୀଙ୍କୁ ସହାୟତା କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରକଳ୍ପ ମନିଟରିଂ ୟୁନିଟ୍।
୫.ରାଜସ୍ୱ ବଣ୍ଟନ ଆଧାରରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଖଣି ନିଲାମ ୨୦୨୦ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ବାଣିଜ୍ୟିକ ଖଣି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ, ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଉତ୍ପାଦନ ତାରିଖ ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍ପାଦିତ କୋଇଲା ପରିମାଣ ପାଇଁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପରେ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ରିହାତି ଦିଆଯାଇଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, କୋଇଲା ଗ୍ୟାସିଫିକେସନ୍ କିମ୍ବା ତରଳୀକରଣ (ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ରିହାତି) ଉପରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଆଯାଇଛି।
୬ . ବାଣିଜ୍ୟିକ କୋଇଲା ଖଣି ପାଇଁ ନିୟମ ଏବଂ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ବହୁତ ଉଦାର, ଯେଉଁଥିରେ କୋଇଲା ବ୍ୟବହାର ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନାହିଁ, ନୂତନ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକୁ ନିଲାମ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଛି, ଆଗୁଆ ପରିମାଣ କମ୍, ମାସିକ ଦେୟ ସହିତ ଆଗୁଆ ପରିମାଣକୁ ସଜାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଛି, କୋଇଲା ଖଣିର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନରେ ନମନୀୟତାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଦକ୍ଷତା ପାରାମିଟରଗୁଡ଼ିକ ଉଦାର, ନିଲାମ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସ୍ୱଚ୍ଛ, ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ମାର୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ୧୦୦ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ନିବେଶ (FDI) ଏବଂ ରାଜସ୍ୱ ବଣ୍ଟନ ମଡେଲ ଜାତୀୟ କୋଇଲା ସୂଚକାଙ୍କ ଉପରେ ଆଧାରିତ।
ଉପରୋକ୍ତ ସହିତ, କୋଇଲା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଘରୋଇ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟ ନେଇଛନ୍ତି:
କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ କୋଇଲା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ଭୂତଳ ଖଣିରେ ପ୍ରମୁଖ ଭାବରେ ନିରନ୍ତର ଖଣି ଶ୍ରମିକ (CM) ଏବଂ ଯେଉଁଠାରେ ସମ୍ଭବ, ହାଇୱାଲ୍ ଖଣି ଶ୍ରମିକ (HW) ସହିତ ଗଣ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା (MPT) ପ୍ରଚଳନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଖୋଲା (OC) ଖଣିରେ, ଉଚ୍ଚ କ୍ଷମତାସମ୍ପନ୍ନ ଖନନକାରୀ, ଡମ୍ପର ଏବଂ ପୃଷ୍ଠ ଖଣିରେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତିର ପ୍ରଚଳନ ଏବଂ କୋଇଲା ପରିଚାଳନା ପ୍ଲାଣ୍ଟ (CHP), କ୍ରଶର, ମୋବାଇଲ୍ କ୍ରଶର, ପ୍ରି-ୱେଟ୍-ବିନ ଇତ୍ୟାଦି କୋଇଲା ନିଷ୍କାସନ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିକାଶ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଆମଦାନୀ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ, କୋଇଲାକୁ ଓପନ୍ ଜେନେରାଲ ଲାଇସେନ୍ସ (OGL) ଅଧୀନରେ ରଖାଯାଇଛି ଏବଂ ଗ୍ରାହକମାନେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ଶୁଳ୍କ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କ ଚୁକ୍ତିଭିତ୍ତିକ ମୂଲ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କ ପସନ୍ଦର ଉତ୍ସରୁ କୋଇଲା ଆମଦାନୀ କରିପାରିବେ।
ଗତ ଦୁଇ ବର୍ଷ ଏବଂ ଚଳିତ ବର୍ଷ (ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଆମଦାନୀ ହୋଇଥିବା କୋଇଲାର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନଲିଖିତ:
|
କୋଇଲା ଆମଦାନୀ
(ପରିମାଣ ନିୟୁତ ଟନ୍ରେ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ନିୟୁତ ଟଙ୍କାରେ)
|
|
|
କୋକିଂ କୋଇଲା
|
ନନ୍ କୋକିଂ କୋଇଲା
|
ମୋଟ କୋଇଲା
|
|
|
ପରିମାଣ
|
ମୂଲ୍ୟ Rs.
|
ପରିମାଣ
|
ମୂଲ୍ୟ Rs.
|
ପରିମାଣ
|
ମୂଲ୍ୟ Rs.
|
|
୨୦୨୨-୨୩
|
୫୬.୦୫
|
୧୫୩୮୩୯୯.୭୪
|
୧୮୧.୬୨
|
୨୨୯୭୪୪୪.୦୨
|
୨୩୭.୬୭
|
୩୮୩୫୮୪୩.୭୬
|
|
୨୦୨୩-୨୪
|
୫୮.୮୧
|
୧୩୩୦୦୦୩.୬୨
|
୨୦୫.୭୨
|
୧୭୭୨୧୫୦.୮୯
|
୨୬୪.୫୩
|
୩୧୦୨୧୫୪.୫୧
|
|
୨୦୨୩-୨୪-ଡିସେମ୍ବର -୨୩
|
୪୪.୩୯
|
୯୭୪୦୧୧.୪୯
|
୧୫୫.୮୦
|
୧୩୬୩୭୧୧.୮୨
|
୨୦୦.୧୯
|
୨୩୩୭୭୨୩.୩୧
|
|
୨୦୨୪-୨୫-ଡିସେମ୍ବର-୨୪
|
୪୨.୭୫
|
୭୯୮୧୭୯.୫୩
|
୧୪୦.୬୭
|
୧୧୧୬୩୮୭.୦୯
|
୧୮୩.୪୨
|
୧୯୧୪୫୬୬.୬୨
|
|
ବିକାଶ %
|
-୩.୬୮
|
-୧୮.୦୫
|
-୯.୭୨
|
-୧୮.୧୪
|
-୮.୩୮
|
-୧୮.୧୦
|
କୋଇଲା ଆମଦାନୀର ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି:
୧. ଘରୋଇ କୋଇଲା ଉତ୍ପାଦନରେ ବୃଦ୍ଧି
୨. କୋକିଂ କୋଇଲା ଆମଦାନୀ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଇସ୍ପାତ କ୍ଷେତ୍ରକୁ କୋକିଂ କୋଇଲା ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ କୋକିଂ କୋଇଲା ମିଶନର ଶୁଭାରମ୍ଭ।
କୋଇଲା ଖଣି କାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସ୍ଥାନ-ଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ। ପରିବେଶଗତ ପ୍ରଭାବକୁ ପରିଚାଳନା କରିବା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମାନଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ରଖିବା ପାଇଁ, ଏକ ପରିବେଶଗତ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା ଅନୁମୋଦିତ ହୁଏ ଯାହା ଅନୁଯାୟୀ ସ୍ଥାୟୀ ଖଣି ଏବଂ ପରିବେଶଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦକ୍ଷେପ ଯୋଜନା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଏ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ଏକ ପରିବେଶଗତ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା (EMP) ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ଖଣି ପୂର୍ବ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ପରିବେଶଗତ ପ୍ରଭାବ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ (EIA) କରାଯାଏ। ସେହି ଆଧାରରେ, ପରିବେଶଗତ ମଞ୍ଜୁରୀ (EC) ଦିଆଯାଇଥାଏ। ଏହାକୁ ମଞ୍ଜୁର କରିବା ସମୟରେ, ପରିବେଶଗତ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ/ପ୍ରଶମନ ପଦକ୍ଷେପ ରଖାଯାଇଛି, ଯାହାକୁ ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତାବକମାନଙ୍କୁ ପାଳନ କରିବାକୁ ପଡିବ। ପରିବେଶଗତ ମଞ୍ଜୁରୀ ପାଇବା ପରେ, ପ୍ରକଳ୍ପ ପ୍ରସ୍ତାବକମାନେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୋର୍ଡ (SPCB) ଠାରୁ ଜଳ ଏବଂ ବାୟୁ ଆଇନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ଥରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ସମ୍ମତି (CTE) ଏବଂ ସମୟ ସମୟରେ ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ସମ୍ମତି (CTO) ମଧ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତି। ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ସମୟରେ ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, SPCB ଇତ୍ୟାଦି ନିୟାମକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା EC, CTO ଇତ୍ୟାଦିରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସର୍ତ୍ତାବଳୀର ଅନୁପାଳନ ନିୟମିତ ଭାବରେ ତଦାରଖ କରାଯାଏ।
ଦେଶରେ କୋଇଲା ଖଣିରେ ପରିବେଶଗତ ସ୍ଥିରତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଏବଂ ପରିବେଶ-ଅନୁକୂଳ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି, ଯେପରିକି ବୃକ୍ଷରୋପଣ/ଜୈବ-ପୁନଃପ୍ରାପ୍ତି, ସାମୁଦାୟିକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଖଣି ଜଳର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଇକୋ-ପାର୍କର ବିକାଶ, ଏବଂ ଶକ୍ତି ଦକ୍ଷତା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ।
କେନ୍ଦ୍ର କୋଇଲା ଏବଂ ଖଣି ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଜି. କିଶନ ରେଡ୍ଡୀ ଆଜି ଲୋକସଭାରେ ଏକ ଲିଖିତ ଉତ୍ତରରେ ଏହି ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।
***
SPD
(Release ID: 2115594)
Visitor Counter : 17