પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી અને યુરોપિયન કમિશનના પ્રમુખ સુશ્રી ઉર્સુલા વોન ડેર લેયેને પુષ્ટિ કરી હતી કે, યુરોપિયન યુનિયન-ઇન્ડિયા વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીએ તેમના લોકો માટે અને વ્યાપક વૈશ્વિક ભલાઈ માટે મજબૂત લાભ પ્રદાન કર્યા છે. તેમણે આ ભાગીદારીને ઉચ્ચ-સ્તર સુધી લઈ જવા માટે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી. જે ભારત-યુરોપિયન યુનિયનની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીના 20 વર્ષ અને ભારત-ઈસી સહકાર સમજૂતીના 30 વર્ષથી વધુના ગાળાને અનુરૂપ છે.

રાષ્ટ્રપતિ વોન ડેર લેયેન 27-28 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ યુરોપિયન યુનિયન કોલેજ ઓફ કમિશનર્સનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેઓ તેમની સીમાચિહ્નરૂપ સત્તાવાર મુલાકાતે હતા. યુરોપિયન ખંડની બહાર કોલેજ ઓફ કમિશનર્સની તેમના નવા આદેશની શરૂઆત પછીની આ પ્રથમ મુલાકાત છે અને ભારત-યુરોપિયન યુનિયનના દ્વિપક્ષીય સંબંધોના ઇતિહાસમાં આ પ્રકારની પ્રથમ મુલાકાત પણ છે.

બે સૌથી મોટા લોકશાહી દેશો અને વિવિધ બહુલવાદી સમાજો સાથેના ખુલ્લા બજારના અર્થતંત્ર તરીકે, ભારત અને યુરોપિયન યુનિયને તેમની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો અને સ્થિતિસ્થાપક બહુધ્રુવીય વૈશ્વિક વ્યવસ્થાને આકાર આપવામાં સહિયારી રુચિ વ્યક્ત કરી હતી. જે શાંતિ અને સ્થિરતા, આર્થિક વૃદ્ધિ અને સ્થાયી વિકાસને ટેકો આપે છે.

બંને નેતાઓ સંમત થયા હતા કે, લોકશાહી, કાયદાનું શાસન અને નિયમો-આધારિત આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થા સહિત સહિયારા મૂલ્યો અને સિદ્ધાંતો, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ચાર્ટરનાં ઉદ્દેશો અને સિદ્ધાંતોને અનુરૂપ ભારત અને યુરોપિયન યુનિયનનાં સમાન વિચારસરણી ધરાવતાં અને વિશ્વસનીય ભાગીદારો બનાવે છે. ભારત અને યુરોપિયન યુનિયન વચ્ચે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીની હવે અગાઉ કરતાં વધારે જરૂર છે. જેનો ઉદ્દેશ વૈશ્વિક મુદ્દાઓનું સંયુક્તપણે સમાધાન કરવાનો, સ્થિરતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને પારસ્પરિક સમૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

આ સંદર્ભમાં તેમણે ભારત અને યુરોપ વચ્ચે વેપાર અને પુરવઠા સાંકળોનું જોખમ ઓછું કરવા, રોકાણ, ઉભરતી મહત્ત્વપૂર્ણ ટેકનોલોજીઓ, નવીનતા, પ્રતિભા, ડિજિટલ અને હરિયાળા ઔદ્યોગિક સંક્રમણ, અંતરિક્ષ અને ભૂ-સ્થાનિક ક્ષેત્રો, સંરક્ષણ અને લોકો વચ્ચેનાં સંપર્કોને જોખમમાં મૂકવાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે આબોહવામાં ફેરફાર, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનું શાસન, વિકાસ માટે નાણાં અને પરસ્પર અવલંબિત દુનિયામાં આતંકવાદ સહિત સામાન્ય વૈશ્વિક પડકારોનો સામનો કરવા સહકારની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.

બંને નેતાઓએ ભારત-યુરોપિયન યુનિયન ટ્રેડ એન્ડ ટેકનોલોજી કાઉન્સિલ (ટીટીસી)ની બીજી મંત્રીમંડળીય બેઠક મારફતે થયેલી પ્રગતિને આવકારી હતી. જે વેપાર, વિશ્વસનીય ટેકનોલોજી અને ગ્રીન ટ્રાન્ઝિશનનાં આંતરછેદ પર ગાઢ જોડાણ અને વ્યૂહાત્મક સંકલનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આ મુલાકાત દરમિયાન યોજાઈ હતી.

તેમણે યુરોપિયન યુનિયન કોલેજ ઓફ કમિશનર્સ અને તેમના ભારતીય સમકક્ષ મંત્રીઓ વચ્ચે હાથ ધરવામાં આવેલા વિચાર-વિમર્શમાંથી ઉદભવતા ચોક્કસ પરિણામોને પણ આવકાર્યા હતા.

આ માટે બંને નેતાઓએ આ મુજબ પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી:

 1. સંતુલિત, મહત્ત્વાકાંક્ષી અને પારસ્પરિક લાભદાયક એફટીએ માટે વાટાઘાટો હાથ ધરવા માટે તેમની સંબંધિત વાટાઘાટ ટીમોને કાર્ય સોંપવું. જેનો ઉદ્દેશ વર્ષ દરમિયાન તેને પૂર્ણ કરવાનો છે. જેથી ભારતમાં યુરોપિયન યુનિયનના વેપાર અને આર્થિક સંબંધોમાં વૃદ્ધિની મધ્યસ્થતા અને મહત્વને માન્યતા મળે. નેતાઓએ અધિકારીઓને બજારની પહોંચ વધારવા અને વેપાર અવરોધો દૂર કરવા માટે વિશ્વસનીય ભાગીદારો તરીકે કામ કરવા જણાવ્યું હતું. તેઓએ તેમને રોકાણ સુરક્ષા પરના કરાર અને ભૌગોલિક સંકેતો પરના કરાર પર વાટાઘાટો આગળ વધારવાનું કામ પણ સોંપ્યું હતું.

ii. ભારત-યુરોપિયન યુનિયન વેપાર અને ટેકનોલોજી કાઉન્સિલને આર્થિક સુરક્ષા અને સપ્લાય ચેઇન સ્થિતિસ્થાપકતા, બજારની સુલભતા અને વેપાર માટેના અવરોધો, સેમીકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ્સને મજબૂત કરવા, વિશ્વસનીય અને ટકાઉ આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, હાઇ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ, 6જી, ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, વિશ્વસનીય ભાગીદારીઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને ગ્રીન અને ક્લીન એનર્જી ટેકનોલોજી માટે સંયુક્ત સંશોધન અને નવીનતાના ક્ષેત્રોમાં પરિણામલક્ષી સહકારને આકાર આપવા માટેના તેના જોડાણને વધુ ગાઢ બનાવવા માટે નિર્દેશ આપવો. આ ક્ષેત્રોમાં ઉદ્યોગો સાથેનો સંબંધ છે. જેમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનો (ઇવી) માટે બેટરીનું રિસાયક્લિંગ, દરિયાઇ પ્લાસ્ટિક કચરા અને કચરાથી ગ્રીન/પુનઃપ્રાપ્ય હાઇડ્રોજનનો સમાવેશ થાય છે. આ સંદર્ભમાં, તેઓએ સેમીકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇનને પ્રોત્સાહન આપવા, પૂરક શક્તિઓનો લાભ લેવા, પ્રતિભાના વિનિમયને સરળ બનાવવા અને વિદ્યાર્થીઓ અને યુવાન વ્યાવસાયિકો વચ્ચે સેમીકન્ડક્ટર કુશળતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સેમીકન્ડક્ટર પર એમઓયુના અમલીકરણમાં પ્રગતિને આવકારી; તેમજ ભારત 6જી જોડાણ અને યુરોપિયન યુનિયનના 6જી સ્માર્ટ નેટવર્ક્સ એન્ડ સર્વિસીસ ઇન્ડસ્ટ્રી એસોસિએશન વચ્ચે સુરક્ષિત અને ભરોસાપાત્ર ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ અને સ્થિતિસ્થાપક સપ્લાય ચેઇન ઊભી કરવા માટે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.

iii. કનેક્ટિવિટી, સ્વચ્છ ઊર્જા અને આબોહવા, જળ, સ્માર્ટ અને સ્થાયી શહેરીકરણ અને આપત્તિ વ્યવસ્થાપનના ક્ષેત્રોમાં ભારત-યુરોપિયન યુનિયનની ભાગીદારી હેઠળ સહકારને વધુ વિસ્તૃત અને ગાઢ બનાવવો તેમજ સ્વચ્છ હાઇડ્રોજન, ઓફશોર વિન્ડ, સૌર ઊર્જા, સ્થાયી શહેરી ગતિશીલતા, ઉડ્ડયન અને રેલવે જેવા ચોક્કસ ક્ષેત્રોમાં સહકારને ગાઢ બનાવવા માટે કામ કરવું. આ સંદર્ભમાં તેમણે ભારત-યુરોપિયન યુનિયન ગ્રીન હાઇડ્રોજન ફોરમ અને ઓફશોર વિન્ડ એનર્જી પર ઇન્ડિયા-ઇયુ બિઝનેસ સમિટના આયોજન પર થયેલી સમજૂતીને આવકારી હતી.

iv. યુરોપિયન યુનિયનના કમિશનરો અને ભારતીય મંત્રીઓ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય ચર્ચા દરમિયાન ઓળખી કાઢવામાં આવેલા સહકારના નવા વિશિષ્ટ ક્ષેત્રો વિકસાવવા, જે પારસ્પરિક પ્રગતિને વેગ આપવા ભવિષ્યના સંયુક્ત વ્યૂહાત્મક એજન્ડામાં પ્રતિબિંબિત થશે.

5. નવી દિલ્હીમાં જી20 લીડર્સ સમિટ દરમિયાન જાહેર કરવામાં આવેલા ઇન્ડિયા-મિડલ ઇસ્ટ-યુરોપ ઇકોનોમિક કોરિડોર (આઇએમઇસી)ને સાકાર કરવા માટે નક્કર પગલાં લેવા, આંતરરાષ્ટ્રીય સૌર ગઠબંધન (આઇએસએ), આપત્તિ પ્રતિરોધક માળખા માટે ગઠબંધન, આપત્તિ પ્રતિરોધક માળખા (સીડીઆરઆઈ), લીડરશીપ ગ્રૂપ ફોર ઇન્ડસ્ટ્રી ટ્રાન્ઝિશન (લીડિટ 2.0) અને ગ્લોબલ બાયોફ્યુઅલ્સ એલાયન્સના માળખામાં તેમના સહકારને ગાઢ બનાવવો.

6. ખાસ કરીને ઉચ્ચ શિક્ષણ, સંશોધન, પર્યટન, સંસ્કૃતિ, રમતગમત અને તેમના યુવાનો વચ્ચેના ક્ષેત્રોમાં લોકો-થી-લોકોના સંબંધોને મજબૂત કરવા અને આ પ્રકારના આદાન-પ્રદાનને વધારવા માટે એક સક્ષમ વાતાવરણ ઉભું કરવું. ઉપરાંત ભારતની વધતી જતી માનવમૂડીને ધ્યાનમાં રાખીને કુશળ કાર્યબળ અને વ્યાવસાયિકોના ક્ષેત્રોમાં કાનૂની, સલામત અને વ્યવસ્થિત સ્થળાંતરને પ્રોત્સાહન આપવું તથા યુરોપિયન યુનિયનના સભ્ય દેશોની જનસંખ્યાકીય રૂપરેખા અને શ્રમ બજારની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખવી.

બંને નેતાઓએ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા પર નિર્મિત મુક્ત, ખૂલ્લા, શાંતિપૂર્ણ અને સમૃદ્ધ ઇન્ડો-પેસિફિકને પ્રોત્સાહન આપવાની તેમની કટિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી તથા સાર્વભૌમત્વ માટે પારસ્પરિક સન્માન તથા અસરકારક પ્રાદેશિક સંસ્થાઓ દ્વારા ટેકો અપાયેલા વિવાદોનું શાંતિપૂર્ણ સમાધાન કર્યું હતું. ભારતે ઇન્ડો-પેસિફિક ઓશન્સ ઇનિશિયેટિવ (આઇપીઓઆઇ)માં સામેલ થવા માટે યુરોપિયન યુનિયનનું સ્વાગત કર્યું હતું. બંને પક્ષોએ આફ્રિકા અને ઇન્ડો-પેસિફિક સહિત ત્રિપક્ષીય સહકારની શોધ કરવા પણ પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી.

બંને નેતાઓએ સંરક્ષણ અને સુરક્ષાનાં ક્ષેત્રમાં વધી રહેલા સહકાર પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો, જેમાં સંયુક્ત કવાયતો અને ભારતીય નૌકાદળ અને યુરોપિયન યુનિયનની દરિયાઈ સુરક્ષા સંસ્થાઓ વચ્ચે જોડાણ સામેલ છે. યુરોપિયન યુનિયનના પક્ષે યુરોપિયન યુનિયનના પરમેનન્ટ સ્ટ્રક્ચર્ડ કોઓપરેશન (પેસ્કો) હેઠળના પ્રોજેક્ટ્સમાં જોડાવામાં તેમજ સિક્યોરિટી ઓફ ઇન્ફોર્મેશન એગ્રીમેન્ટ (એસઓઆઇએ) માટે વાટાઘાટોમાં જોડાવા માટે ભારતની રુચિને આવકારી હતી. નેતાઓએ સુરક્ષા અને સંરક્ષણ ભાગીદારીની શોધ કરવા માટે પણ પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે વેપાર અને દરિયાઈ માર્ગોનું રક્ષણ કરવા માટે પરંપરાગત અને બિન-પરંપરાગત જોખમોનો સામનો કરીને દરિયાઈ સુરક્ષા સહિત આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સુરક્ષા પ્રત્યેની તેમની કટિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો. તેમણે આતંકવાદનો સામનો કરવા માટે સહયોગને ગાઢ બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને આતંકવાદનો સામનો કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારને મજબૂત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો, જેમાં સરહદ પારના આતંકવાદ અને આતંકવાદને વ્યાપક અને સ્થાયી રીતે ધિરાણ સામેલ છે.

બંને નેતાઓએ મધ્ય-પૂર્વની સ્થિતિ અને યુક્રેનમાં યુદ્ધ સહિત મુખ્ય આંતરરાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા કરી હતી. તેમણે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા, સંયુક્ત રાષ્ટ્રનાં ઘોષણાપત્રનાં સિદ્ધાંતો અને પ્રાદેશિક અખંડતા અને સાર્વભૌમિકતાનાં સન્માન પર આધારિત યુક્રેનમાં ન્યાયી અને સ્થાયી શાંતિ માટે ટેકો વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા સાથે સુસંગત માન્યતા પ્રાપ્ત સરહદોની અંદર શાંતિ અને સુરક્ષામાં ખભેખભો મિલાવીને રહેતાં ઇઝરાયલ અને પેલેસ્ટાઇન સાથે બે રાજ્યનાં સમાધાનનાં વિઝન પ્રત્યેની કટિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો.

નેતાઓએ ચર્ચાના ઉત્પાદક અને દીર્ઘદ્રષ્ટિવાળા સ્વરૂપને ઓળખ્યું હતું અને નીચેના નક્કર પગલાઓ પર સંમત થયા હતા:

(1) વર્ષના અંત સુધીમાં એફટીએના સમાપનને ઝડપી બનાવો.

(ii) નવી પહેલો અને કાર્યક્રમોમાંથી તકો શોધવા માટે સંરક્ષણ ઉદ્યોગ અને નીતિ પર વધુ કેન્દ્રિત ચર્ચા.

(iii) આઇએમઇસી પહેલની સમીક્ષા કરવા ભાગીદારો સાથે સમીક્ષા બેઠક.

(iv) સહિયારી આકારણી, સંકલન અને આંતરવ્યવહારિકતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં જાગૃતિ પર જોડાઓ.

5. સેમિકન્ડક્ટર્સ અને અન્ય મહત્ત્વપૂર્ણ ટેકનોલોજીમાં સહકારને ગાઢ બનાવવા માટે ટીટીસીની આગામી બેઠક વહેલામાં વહેલી તકે બોલાવવી.

(6) ગ્રીન હાઇડ્રોજન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને સરકારો અને ઉદ્યોગો વચ્ચે સ્વચ્છ અને હરિત ઊર્જા પર સંવાદ વધારવો.

(7) ત્રિપક્ષીય સહકારના પ્રોજેક્ટ્સ સહિત ઇન્ડો-પેસિફિકમાં જોડાણને મજબૂત કરવું.

(8) સજ્જતા, પ્રતિભાવની ક્ષમતા અને સંકલન માટે નીતિ અને ટેકનિકલ સ્તરની સંલગ્નતા સહિત ઉચિત વ્યવસ્થાઓના વિકાસ મારફતે આપત્તિ નિવારણ પર સહકારને મજબૂત કરવો.

બંને નેતાઓએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, આ મહત્ત્વપૂર્ણ મુલાકાતથી સંબંધોનાં ઇતિહાસમાં એક નવા પ્રકરણનો શુભારંભ થશે. તથા ભારત-યુરોપિયન યુનિયન વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને વધારે વિસ્તૃત અને ગાઢ બનાવવાની તેમની કટિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી. તેમણે વહેલામાં વહેલી તકે પારસ્પરિક અનુકૂળ સમયે ભારતમાં આગામી ભારત યુરોપિયન યુનિયન સમિટનું આયોજન કરવા અને આ પ્રસંગે નવા સંયુક્ત વ્યૂહાત્મક એજન્ડાને અપનાવવા માટે આતુરતા વ્યક્ત કરી હતી. રાષ્ટ્રપતિ વોન ડેર લેયેને ઉષ્માસભર આતિથ્ય-સત્કાર બદલ પ્રધાનમંત્રી મોદીનો આભાર માન્યો હતો.

AP/IJ/GP/JD