કેન્દ્રીય શ્રમ અને રોજગાર તથા યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાની અધ્યક્ષતામાં નવી દિલ્હીમાં આયોજિત શ્રમ મંત્રીઓ અને રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના સચિવો સાથે બે દિવસીય રાષ્ટ્રીય સ્તરની બેઠકનો આજથી શુભારંભ થયો હતો.  શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી સુશ્રી શોભા કરંદલાજે તેમજ વિવિધ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના શ્રમ મંત્રીઓ આ બેઠકો દરમિયાન ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. શ્રીમતી સુમિતા દાવરા, સચિવે ચર્ચા-વિચારણા માટેનો સંદર્ભ નક્કી કર્યો હતો.

ડૉ. માંડવિયાએ ઉદઘાટન સંબોધન કરતાં શ્રમ સુધારાઓ હાથ ધરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો, જે વર્ષ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતનાં વિઝનને સાકાર કરવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તમામ નીતિગત નિર્ણયોના મૂળમાં કામદારોના કલ્યાણ અને ઔદ્યોગિક વિકાસ વચ્ચેનું સંતુલન જાળવવું આવશ્યક છે. તેમણે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને સહકારી સંઘવાદની ભાવનામાં તેમનાં દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સુધારાઓ પર જાણકારીની વહેંચણીમાં સહભાગી થવા અપીલ કરી હતી તથા તેમનાં સૂચનોને ભારતમાં રોજગારી અને શ્રમ સુધારણા એજન્ડાને આગળ વધારવા વિસ્તૃત કાર્યયોજનામાં પરિવર્તિત કરવામાં આવશે.

બે દિવસ (29 અને 30 જાન્યુઆરી, 2025) સુધી ચાલનારી આ બેઠકો શ્રમ સુધારણા, ગિગ અને પ્લેટફોર્મ વર્કર્સ સહિત સંગઠિત અને અસંગઠિત કામદારો માટે સામાજિક સુરક્ષા તથા ઇએસઆઇસી મેડિકલ અને હેલ્થકેર સેવાઓનાં વિસ્તરણ માટે પાયાનાં કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. શ્રમ બજારમાં માગ અને પુરવઠાને અનુરૂપ કામગીરી કરવા, રોજગારીનાં સર્જનને પ્રોત્સાહન આપવા અને રાષ્ટ્રીય કારકિર્દી સેવા (એનસીએસ) પોર્ટલ અને મોડલ કેરિયર સેન્ટર્સ (એમસીસી) વગેરે મારફતે રોજગારીનાં સર્જન અને રોજગારીને પ્રોત્સાહન આપવા સમાન પ્રકારનાં હસ્તક્ષેપો પર સમાન ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે.

શ્રમ મંત્રીઓ અને રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહીને આ બેઠકો રાજ્યો દ્વારા લેબર કોડને અનુરૂપ હાથ ધરવામાં આવેલા સુધારાઓને પ્રદર્શિત કરવા તથા ક્રોસ લર્નિંગ અને નોલેજ શેરિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક મંચ પ્રદાન કરે છે.

પ્રથમ દિવસ દરમિયાન ચર્ચા (1) શ્રમ સુધારાઓ પર કેન્દ્રિત હતી. 2. ઇએસઆઇસીની તબીબી સુવિધાઓ અને હેલ્થકેર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સુધારા; અને (iii) નેશનલ કેરિયર સર્વિસ (એનસીએસ) પોર્ટલ અને મોડેલ કેરિયર સેન્ટર્સ (એમસીસી) સહિતની પહેલો.

શ્રમ સુધારાઓ

કેટલાંક રાજ્યોએ વર્તમાન કાયદા હેઠળ શ્રમ સંહિતાને અનુરૂપ સુધારા હાથ ધર્યા છે. આ સુધારાનો ઉદ્દેશ વેપાર-વાણિજ્ય કરવાની વધારે સરળતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો, અનુપાલનના ભારણમાં ઘટાડો, અપરાધનિર્ણયીકરણ, કાર્યબળમાં મહિલાઓની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવાનો અને રોજગારી અને શ્રમ સંબંધિત અન્ય હસ્તક્ષેપોને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, જે શ્રમ નિયમનોની મૈત્રીપૂર્ણ ઇકોસિસ્ટમ તરફ દોરી જશે. આ પ્રકારનાં હસ્તક્ષેપો રોજગારીનાં સર્જન અને શ્રમ કલ્યાણ એમ બંનેને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે આપણને વર્ષ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતનાં માર્ગે દોરી જાય છે.

એ બાબતની નોંધ લેવામાં આવી હતી કે, 18થી વધારે રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ મોટા ભાગના સુધારાઓનો અમલ કરી દીધો છે અને 32થી વધારે રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ ચાર લેબર કોડ હેઠળ નિયમોનો મુસદ્દો અગાઉથી પ્રકાશિત કર્યો છે, જ્યારે બાકીના રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ વર્ષ દરમિયાન સંતોષકારક પ્રગતિ કરી છે. તમામ 36 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો 31 માર્ચ, 2025 સુધીમાં લેબર કોડને અનુરૂપ નિયમોના સુમેળભર્યા મુસદ્દાનું પૂર્વ-પ્રકાશન પૂર્ણ કરશે તેવી અપેક્ષા છે.

ઇએસઆઇસી તબીબી સુવિધાઓ અને હેલ્થકેર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સુધારા

(1) પીએમ-એબીજેએવાય સાથે ઇએસઆઇસીનો સમન્વય પર ચર્ચા કેન્દ્રિત; (ii) પ્રાથમિક/માધ્યમિક તબીબી સંભાળ માટે રાજ્ય પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (પીએચસી) અને સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (સીએચસી)નો ઉપયોગ; (iii) સ્ટેટ ઇએસઆઈ સોસાયટીની રચના; (iv)ઇએસઆઈએસ હોસ્પિટલો/દવાખાનાઓમાં ધનવંતરી મોડ્યુલનો અમલ અને (v) મેડિકલ કોલેજો અને ચેરિટી હોસ્પિટલોને ઇએસઆઇસી હોસ્પિટલો તરીકે નિયુક્ત કરવી એ પણ એ સમયની મુખ્ય વિશેષતાઓમાંની એક હતી.

પીએમ-એબીજેએવાય હોસ્પિટલો, પીએચસી/સીએચસી સહિત વર્તમાન હેલ્થકેર માળખાનો ઉપયોગ કરીને જરૂરી તબીબી સુવિધાઓનાં અપગ્રેડેશન સાથે વિસ્તૃત લાભ પ્રદાન કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો, ખાસ કરીને ઓછી સુવિધા ધરાવતાં વિસ્તારોમાં વિસ્તૃત લાભ પ્રદાન કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો.

રોજગારી અને રોજગારીના સર્જનને પ્રોત્સાહન આપવું

પ્રથમ દિવસે કેન્દ્રીય શ્રમ અને રોજગાર તથા યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ ઈ-શ્રમ પહેલ અંતર્ગત બે મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલો – ઓક્યુપેશનલ શોર્ટેજ ઇન્ડેક્સ (ઓએસઆઈ) અને રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ માઇક્રોસાઇટ્સનો શુભારંભ કર્યો હતો. ઓએસઆઈ એ એક સીમાચિહ્નરૂપ પહેલ છે જેનો હેતુ મજૂર બજારની માંગ અને પુરવઠા સાથે મેળ ખાવાનો અને ભારતભરમાં રોજગારના પરિણામોને વધારવાનો છે. ઇ-શ્રમ સૂક્ષ્મદર્શાવો દ્વિ-માર્ગીય સંકલનની સુવિધા આપશે અને અસંગઠિત કામદારોને સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણ, રોજગારીની તકો, કૌશલ્ય સંવર્ધન કાર્યક્રમો વગેરેની સાતત્યપૂર્ણ સુલભતા માટે વન-સ્ટોપ સોલ્યુશન પ્રદાન કરશે.

સત્ર દરમિયાન, રાષ્ટ્રીય કારકિર્દી સેવા (એનસીએસ) પોર્ટલ અને મોડેલ કેરિયર સેન્ટર (એમસીસી) સુવિધાઓના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવામાં રાજ્યોની ભૂમિકા રજૂ કરવામાં આવી હતી. રાજ્યોને અગ્રતાના ધોરણે રોજગાર પોર્ટલોનું ડિજિટાઇઝેશન પૂર્ણ કરવા અને એનસીએસ સાથે સંકલન કરવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી, જેથી નોકરી શોધનારાઓને કારકિર્દી-સંબંધિત સેવાઓ અને કારકિર્દી પરામર્શ અને રોજગાર સુવિધા માટે ભૌતિક કેન્દ્રો માટે વન-સ્ટોપ સોલ્યુશનનો વ્યાપક લાભ મળી શકે.

સહભાગીઓ દ્વારા પ્રથમ દિવસ દરમિયાન કેટલીક ઉપયોગી આંતરદૃષ્ટિ અને સૂચનો શેર કરવામાં આવ્યા હતા. મંત્રાલય રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના સહયોગથી કેન્દ્રિત રીતે સુધારાઓનો અમલ કરવા માટે એક વ્યાપક કાર્યયોજના તૈયાર કરી રહ્યું છે.

દિવસની સમાપ્તિ વાઇબ્રેન્ટ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમ સાથે થઈ હતી, જે ભારતના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસાને પ્રદર્શિત કરે છે.

AP/IJ/GP/JD