Press Release:Press Information Bureau

સંસ્કૃતિ મંત્રાલય

કલાગ્રામ: મહાકુંભ 2025નું સાંસ્કૃતિક રત્ન

Posted On: 15 JAN 2025 8:11PM by PIB Ahmedabad

કલ્પના કરો કે તમે ભારતની સૌથી પવિત્ર નદીઓ ગંગા, યમુના અને પૌરાણિક સરસ્વતીના સંગમ પર ઊભા છો. આ હવા વિદ્યુત ઊર્જાથી જીવંત છે, જેમાં લાખો યાત્રાળુઓના સુમેળભર્યા મંત્રોચ્ચાર, મંદિરની ઘંટડીઓનો પડઘો અને આ શાશ્વત નદીઓના લયબદ્ધ પ્રવાહનો સમાવેશ થાય છે. આ મહાકુંભ 2025 છે, જે વિશ્વનો સૌથી મોટો આસ્થા અને આધ્યાત્મિકતાનો મેળો છે, જ્યાં ભક્તિને અપ્રતિમ ધોરણે ઉજવણી મળે છે.

પ્રયાગરાજના આ આકાશી વાતાવરણની અંદર કાલાગ્રામ આવેલું છે, જે 10 એકરના વિશાળ નાગાવાસુકી વિસ્તારમાં વસેલું એક સાંસ્કૃતિક રત્ન છે. કલાગ્રામ એ માત્ર એક પ્રદર્શન સ્થળ નથી; તે ભારતના વારસાની જીવંત, શ્વાસ લેતી ચાકળા છે. અહીં જ ભારતની કાલાતીત પરંપરાઓ આજની સર્જનાત્મક કથાને પૂર્ણ કરે છે, જે તેની વિવિધતા અને ઊંડાણ માટે જાણીતા રાષ્ટ્રના આત્મામાં એક નિમજ્જન યાત્રા પ્રદાન કરે છે.

ભારત સરકારના સંસ્કૃતિ મંત્રાલય દ્વારા કલ્પના અને ક્યુરેટ કરવામાં આવેલા કલાગ્રામની રચના એક સંવેદનાત્મક ઓડિસી તરીકે કરવામાં આવી છે, જે 3સી: ક્રાફ્ટ, ક્યુઝિન્સ અને કલ્ચરમાં રહેલી છે. આ જીવંત આશ્રયસ્થાન પ્રાચીન કળા સ્વરૂપો, ઉત્કૃષ્ટ પ્રાદેશિક વાનગીઓ અને મંત્રમુગ્ધ કરી દેતેવા કાર્યક્રમોને એકસાથે લાવે છે, જે એક અપ્રતિમ અનુભવનું સર્જન કરે છે, જે ભારતના સાંસ્કૃતિક વારસાના મૂર્ત અને અમૂર્ત એમ બંને પાસાઓની ઉજવણી કરે છે.

12 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત દ્વારા ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું, કલાગ્રામ ભારતની પરંપરાઓના સારના પ્રવેશદ્વાર તરીકે સેવા આપે છે. તે માત્ર એક સ્થળ જ નથી; તે એક ઇન્ટરેક્ટિવ અને પરિવર્તનકારી અનુભવ છે, જે દેશભરના કારીગરો, કલાકારો અને રાંધણ માસ્ટર્સની વાર્તાઓને એક સાથે વણે છે.

ભવ્ય સ્વાગત: જ્યાંથી વાર્તાઓની શરૂઆત થાય છે

કલાગ્રામમાં તમારી સફર તેની વિસ્મયકારક પ્રવેશદ્વારથી શરૂ થાય છે- જે ૬૩૫ ફૂટ પહોળી, ૫૪ ફૂટ ઊંચી શ્રેષ્ઠ કૃતિ છે. આ સ્થાપત્યની અજાયબી એ ભારતના પવિત્ર વારસાનું દ્રશ્ય વર્ણન છે, જેમાં 12 જ્યોતિર્લિંગોની કથાઓ અને ભગવાન શિવના હલાલના વપરાશની પૌરાણિક ક્રિયાનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. દૈવી ઊર્જાથી ઝળહળી ઊઠતી અગ્રભાગની અટપટી કારીગરી આગળ આવનારી જાદુઈ યાત્રાનો સૂર નક્કી કરે છે.

સંસ્કૃતિના હૃદયમાં પગલું ભરો

અંદર ગયા પછી કલાગ્રામ ભારતની વિવિધતાના મંત્રમુગ્ધ કરી દે તેવા મોઝેઈકની જેમ પ્રગટ થાય છે. સાવચેતીપૂર્વક ડિઝાઇન કરવામાં આવેલા સાત સંસ્કૃતિ આંગન દેશના વિવિધ પ્રદેશોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જે દરેક કોલકાતાના દક્ષિણેશ્વર કાલી મંદિર અને પુષ્કરના બ્રહ્મા મંદિર જેવા આઇકોનિક મંદિરોની આસપાસ આધારિત છે. આ વિસ્તારો પ્રાદેશિક કારીગરીનો ખજાનો છે, જે બંગાળના પટ્ટાચિત્ર પેઇન્ટિંગ્સ અને આસામના વાંસની કારીગરીથી માંડીને તે તમિલનાડુના તંજોર પેઇન્ટિંગ્સ અને મધ્ય પ્રદેશની આદિવાસી કળા સુધીની તમામ બાબતોનું પ્રદર્શન કરે છે.

અહીં, તમે 230 કુશળ કારીગરોના કુશળ હાથોને પ્રાચીન તકનીકોને જીવંત બનાવતા જોઈ શકો છો, અને કદાચ તેમની ઉત્કૃષ્ટ રચનાઓના રૂપમાં ઇતિહાસનો એક ભાગ પણ ઘરે લઈ જઈ શકો છો.

જ્યાં કલા આત્માને મળે છે: પ્રદર્શન જે મંત્રમુગ્ધ કરે છે

કલાગ્રામની હવા લગભગ 15,000 સાંસ્કૃતિક કલાકારોના તાલ સાથે ગુંજી ઊઠે છે, જેઓ દરરોજ બહુવિધ તબક્કાઓ પર પરફોર્મ કરે છે. સંગીત નાટક અકાદમી અને ઝોનલ કલ્ચરલ સેન્ટર્સ જેવી પ્રખ્યાત સંસ્થાઓ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલા આ પ્રસ્તુતિઓમાં આત્મીય શાસ્ત્રીય સંગીતથી માંડીને લોકનૃત્યોનું વિદ્યુતીકરણ કરવામાં આવે છે. કથક નૃત્યાંગનાનાં અટપટાં પગલાં હોય કે ભાંગડા મંડળીની ઊર્જા હોય, દરેક અભિનય પરંપરામાં ડૂબેલી એક વાર્તા કહે છે.

નેશનલ સ્કૂલ ઓફ ડ્રામા દ્વારા થિયેટર પ્રોડક્શન્સ અને સેલિબ્રિટી પર્ફોમન્સ કે જે પ્રેક્ષકોને મંત્રમુગ્ધ કરવાનું વચન આપે છે તે આકર્ષકતામાં ઉમેરો કરવો. આવી સમૃદ્ધ લાઇનઅપ સાથે, કાલાગ્રામની દરેક મુલાકાત શોધવા માટે કંઈક નવું પ્રદાન કરે છે.

દંતકથાઓમાં ડાઇવ કરો: નિમજ્જન ઝોન

કલાગ્રામની એક વિશેષતા અનુભૂતિ મંડપમ છે, જે અન્ય કોઈની જેમ નિમજ્જન અનુભવ છે. અત્યાધુનિક 360-ડિગ્રી વિઝ્યુઅલ્સ અને અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી દ્વારા મુલાકાતીઓને ગંગા અવતારનની વૈશ્વિક કથામાં લઈ જવામાં આવે છે- જે ગંગાના પૃથ્વી પર અવકાશી ઉતરાણ છે. નદીની ગર્જનાત્મક શક્તિનો અનુભવ કરો કારણ કે તે ભગવાન શિવ દ્વારા મનોહર રીતે સમાવિષ્ટ છે, જે અદભૂત વાસ્તવિકતા સાથે જીવંત દૈવી મહત્વની ક્ષણ છે. આ માત્ર એક વાર્તા નથી, પરંતુ આ એક એવો અનુભવ છે જે તમારા ગયા પછી પણ લાંબા સમય સુધી તમારી સાથે રહે છે.

ઇતિહાસ જીવંત બને છે: પ્રદર્શન ઝોન

મહાવીર શાશ્વત શાશ્વત કુંભ ઝોન મહાકુંભના ગહન વારસામાં વિદ્વત્તાપૂર્ણ ડાઇવ પ્રદાન કરે છે. આર્કિયોલોજિકલ સર્વે ઓફ ઇન્ડિયા અને નેશનલ આર્કાઈવ્ઝ જેવી સંસ્થાઓના સહયોગથી આ ઝોનમાં કલાકૃતિઓ, ડિજિટલ પ્રદર્શનો અને ઐતિહાસિક સૂઝ-બુઝ રજૂ કરવામાં આવી છે, જે કુંભમેળાની ભવ્યતાને સદીઓથી ઉજાગર કરે છે. આ એક એવી જગ્યા છે જ્યાં ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિનો સમન્વય થાય છે, જે યુનેસ્કો દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત આ અમૂર્ત સાંસ્કૃતિક વારસાની ઊંડી સમજ પૂરી પાડે છે.

એક સેલેસ્ટિયલ નાઇટ અને સાત્વિક ડિલાઇટ્સ

કલાગ્રામ એ માત્ર સંસ્કૃતિની જ વાત નથી, પરંતુ તે જોડાણ વિશે પણ છે. ખાસ એસ્ટ્રો નાઇટ્સ પર, મુલાકાતીઓ ટેલિસ્કોપ દ્વારા તારાઓથી પ્રકાશિત આકાશને જોઈ શકે છે, જે બ્રહ્માંડ સાથે એક એવી સ્થિતિમાં ફરીથી જોડાઈ શકે છે જે લગભગ આધ્યાત્મિક લાગે છે.

અને ફૂડ લવર્સ માટે સાત્વિક ફ્લેવર્સ ઓફ ઇન્ડિયા ઝોન એક રાંધણ સ્વર્ગ છે. પ્રયાગરાજની સ્થાનિક વાનગીઓથી માંડીને ભારતભરની સિગ્નેચર વાનગીઓ સુધી, આ ઝોનમાં આ પવિત્ર પ્રસંગને અનુરૂપ શુદ્ધતા અને કાળજી સાથે તૈયાર કરવામાં આવેલી સાત્વિક વાનગીઓની 28 જાતો આપવામાં આવી છે.

ઓર્ડિનરીથી આગળ: સંલગ્ન રહો અને અન્વેષણ કરો

કલાગ્રામ આકર્ષક પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા સહભાગિતાને આમંત્રણ આપે છે. લલિત કલા અકાદમીની ફોટોગ્રાફી સ્પર્ધામાં ભાગ લો, અથવા તો આઇજીએનસીએ અને ઝોનલ કલ્ચરલ સેન્ટર્સ દ્વારા નિર્મિત ડોક્યુમેન્ટરીમાં તમારી જાતને ગુમાવી દો. કલાગ્રામનો દરેક ખૂણો શીખવાની, સર્જન કરવાની અને પ્રેરણા મેળવવાની તકો ધરાવે છે.

વિશ્વને કોલ

કલાગ્રામ એ સંસ્કૃતિની ઉજવણી કરતાં પણ વિશેષ છે - તે એક આમંત્રણ છે. ભારતના હૃદયને શોધવાનું આમંત્રણ, જ્યાં દરેક હસ્તકલા, દરેક પ્રદર્શન અને દરેક વાનગી એક વાર્તા કહે છે. આ એક એવું સ્થળ છે જ્યાં વૈશ્વિક પ્રવાસીઓ ભારતના વારસાની ઊંડાઈનો અનુભવ કરી શકે છે અને સ્થાનિક લોકો તેમના મૂળ સાથે ફરી જોડાઈ શકે છે. તમે ઇતિહાસના શોખીન હોવ, કલાપ્રેમી હો, ફૂડી હોવ કે પછી પ્રેરણાની શોધમાં કોઈ વ્યક્તિ હોવ, કલાગ્રામ એક અવિસ્મરણીય પ્રવાસનું વચન આપે છે. તેના જીવંત પ્રદર્શન અને જુસ્સાદાર પ્રદર્શનથી આગળ વધીને તે ભારતની સ્થાયી ભાવના સાથે ઊંડો સંબંધ પૂરો પાડે છે - એક એવી ભાવના જે તેના લોકો, તેમની હસ્તકલા અને તેમની વાર્તાઓમાં ખીલે છે.