रेल्वे सुरक्षा दलाने (आरपीएफ)  2021 पासून एकूण 916 व्यक्तींना अटक केली आहे, ज्यात 586 बांगलादेशी नागरिक आणि 318 रोहिंग्यांचा समावेश आहे. हे त्यांच्या देशाच्या सुरक्षा राखण्याच्या प्रतिबद्धतेचे प्रदर्शन करते. जून आणि जुलै 2024 मध्ये, रेल्वे सुरक्षा दलाने उत्तरपूर्वी रेल्वे (एनएफआर) विभागांत 88 बांगलादेशी आणि रोहिंग्या स्थलांतरितांना अटक केली. काही व्यक्तींनी भारतात अवैधपणे प्रवेश केल्याची कबुली दिली आणि ते कोलकाता सारख्या ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेने प्रवास करत होते.

ऑक्टोबर 2024 मध्ये प्रकाशित अहवालांनुसार, बांगलादेशी सीमेमध्ये सुरक्षा उपाय वाढवण्याच्या प्रयत्नांनंतरही, अवैध स्थलांतरित भारतात प्रवेश करत आहेत, मुख्यत: आसाम मार्गाने, आणि रेल्वेचा वापर इतर राज्यांमध्ये प्रवास करण्यासाठी एक मुख्य मार्ग म्हणून केला जात आहे. हा घटनाक्रम भारतीय प्राधिकरणांसमोरील एक महत्त्वाचे आव्हान उभे करतो, कारण रेल्वे नेटवर्कवर अवैध प्रवेश रोखण्यासाठी कडक सुरक्षा उपाय राबवले जात आहेत. रेल्वेचा वापर करून स्थलांतरितांची हालचाल एक राज्यातून दुसऱ्या राज्यात होण्यास मदत होते, ज्यामुळे अनधिकृत प्रवेशाची सखोल तपासणी करणे अत्यंत कठीण बनते.

या समस्येवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी, रेल्वे सुरक्षा दलाने सीमा सुरक्षा दल (बीएसएफ), स्थानिक पोलिस, आणि गुप्तचर यंत्रणांसोबत समन्वय वाढवले आहे. या आंतरसंस्थात्मक सहकार्यामुळे  त्यांच्या कार्यक्षमतेत लक्षणीय सुधारणा झाल्या आहेत, ज्यामुळे अवैध स्थलांतरितांची ओळख आणि त्यांना त्वरित अटक करणे शक्य झाले आहे.

मात्र रेल्वे सुरक्षा दलाला पकडलेल्या व्यक्तींविरुद्ध न्यायिक प्रक्रिया सुरू करण्याचे अधिकार नाहीत. त्याऐवजी, पकडलेल्या व्यक्तींना पोलिस आणि इतर अधिकृत संस्थांना सोपवले जाते, जे त्यांना पुढील कायदेशीर कारवाईसाठी जबाबदार असतात.

बांगलादेश आणि म्यानमारसारख्या शेजारील देशांमधील राजकीय अस्थिरता आणि भौगोलिक परिस्थितीमुळे,तसेच या प्रदेशातील सामाजिक-धार्मिक घटकांमुळे भारतात आश्रय, रोजगार आणि निवासासाठी येणाऱ्यांची संख्या वाढली आहे. ही राष्ट्रीय सुरक्षासमोरील एक गंभीर चिंता आहे. रेल्वे नेटवर्कचा वापर करून अवैध स्थलांतरितांचा अचूक आकडा उपलब्ध असला तरी, अलीकडील अहवाल दर्शवितात की अवैध स्थलांतरित रेल्वे नेटवर्कचा वापर करून आसाम आणि त्रिपुरा सारख्या राज्यांमधून इतर भागांमध्ये जात आहेत.

रेल्वे सुरक्षा दलाने या महत्त्वाच्या समस्येचा सामना करण्याचे आव्हान स्वीकारले आहे आणि भारताच्या सीमांवर प्रवेश करणाऱ्या अवैध स्थलांतरितांना ओळखून त्यांना अटक करण्यामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली आहे. या व्यक्ती फक्त राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी धोका नाहीत, तर त्यांचा वेठबिगारी, घरकाम, वेश्या व्यवसाय, आणि मानवी अवयवांच्या तस्करीसाठी शोषणासारख्या गुन्ह्यांमध्येही सहभाग असू शकतो.

***

S.Patil/G.Deoda/P.Kor

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा: @PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com