પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ઉત્તરપ્રદેશ સરકાર  પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભ 2025 એક ભવ્ય, સુરક્ષિત અને આધ્યાત્મિક રીતે સમૃદ્ધ કાર્યક્રમ બની રહે તે માટે વ્યાપક તૈયારીઓ  કરી રહી છે.  સમગ્ર વિશ્વમાંથી 40 કરોડથી વધુ શ્રદ્ધાળુઓની હાજરીની અપેક્ષા છે, 13 જાન્યુઆરીથી 26 ફેબ્રુઆરી દરમિયાન  યોજાનારા આ 45 દિવસના ઉત્સવમાં  ભારતનો સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસો અને આધ્યાત્મિક પરંપરાઓ પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે. હાથ ધરવામાં આવેલા વિસ્તૃત પ્રયાસો નીચે મુજબ છેઃ

1. 14. 1. ચાવીરૂપ માળખાગત વિકાસ
   15. કામચલાઉ સિટી સેટઅપ: મહાકુંભ નગરને એક કામચલાઉ શહેરમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેમાં હજારો તંબુઓ અને આશ્રયસ્થાનો છે, જેમાં  આઇઆરસીટીસીના "મહાકુંભ ગ્રામ" લક્ઝરી ટેન્ટ સિટી જેવા સુપર ડિલક્સ આવાસોનો સમાવેશ થાય છે, જે આધુનિક સુવિધાઓ સાથે ડિલક્સ ટેન્ટ અને વિલા પ્રદાન કરે છે.
   15. માર્ગો અને પુલોઃ
       • 92 રસ્તાઓનું નવીનીકરણ  અને 17 મુખ્ય રસ્તાઓનું બ્યુટિફિકેશન  પૂર્ણતાના આરે છે.
       • 3,308 પોન્ટૂનનો ઉપયોગ કરીને 30 પોન્ટૂન પુલનું નિર્માણ કાર્ય ચાલી રહ્યું છે. 28 પહેલેથી જ કાર્યરત છે.
   15. નેવિગેશન માટે સાઇનેજઃ મુલાકાતીઓને  માર્ગદર્શન આપવા માટે કુલ 800 મલ્ટિ-લેંગ્વેજ સાઇનેજ (હિન્દી, અંગ્રેજી અને પ્રાદેશિક ભાષાઓ) સ્થાપિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. 400થી વધુ પૂર્ણ થઈ ગયા છે, બાકીના 31 ડિસેમ્બર સુધીમાં તૈયાર થઈ જશે.
   15. સાર્વજનિક ઉપયોગિતાઓ: માર્ગો માટે 2,69,000થી વધુ  ચેકર્ડ પ્લેટો નાખવામાં આવી છે. મોબાઇલ શૌચાલયો અને મજબૂત કચરો વ્યવસ્થાપન પ્રણાલી સ્વચ્છતા સુનિશ્ચિત કરશે.

1. સુરક્ષા વ્યવસ્થા:

• અદ્યતન દેખરેખ:
  • મુખ્ય સ્થળોએ 340થી વધુ નિષ્ણાતો સાથે એઆઈ-સંચાલિત ક્રાઉડ ડેન્સિટી મોનિટરિંગ.
  • હવાઈ દેખરેખ માટે હજારો સીસીટીવી કેમેરા અને ડ્રોન.
  • ઉન્નત સલામતી માટે પ્રવેશ બિંદુઓ પર ચહેરાની ઓળખ તકનીક.
• ફાયર સેફ્ટી: 35 મીટર ઊંચી, 30 મીટર પહોળી આગને પહોંચી વળવા માટે સક્ષમ  ચાર આર્ટિક્યુલેટિંગ વોટર ટાવર્સ (એડબલ્યુટી)ની તૈનાતી.
• ફાયર સેફ્ટીના પગલાં માટે ₹131 કરોડથી વધુની  ફાળવણી કરવામાં આવી છે. આગની ઘટનાઓને રોકવા અને સલામતી વધારવા માટે એડબલ્યુટી વીડિયો અને થર્મલ ઇમેજિંગ સિસ્ટમ સહિતની અદ્યતન ટેકનોલોજીથી સજ્જ છે.
• અંડરવોટર ડ્રોનઃ પ્રથમ વખત 100  મીટર સુધી ડાઇવિંગ કરવામાં સક્ષમ અંડરવોટર ડ્રોન  સંગમ વિસ્તારમાં રાઉન્ડ ધ ક્લોક સર્વેલન્સ પૂરું પાડશે.
• સાયબર સિક્યોરિટી: 56 સાયબર વોરિયર્સની ટીમ ઓનલાઇન ખતરા પર નજર રાખશે.  તમામ પોલીસ સ્ટેશનોમાં સાયબર હેલ્પ ડેસ્ક બનાવવામાં આવી રહ્યા છે.
• સલામતી અને આપત્તિની તત્પરતા વધારવા માટે અત્યાધુનિક મલ્ટિ-ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ વ્હિકલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો  હતો. કુદરતી આપત્તિઓથી લઈને માર્ગ અકસ્માતો સુધીની પરિસ્થિતિઓને સંભાળવામાં સક્ષમ છે. તેમાં 10થી 20 ટોનની ક્ષમતા ધરાવતી એક લિફ્ટિંગ બેગનો સમાવેશ થાય છે, જે કાટમાળ નીચે દબાયેલી વ્યક્તિઓને બચાવી શકે છે, અને 1.5 ટોન સુધીના વજનવાળા ભારે પદાર્થોને ઊંચકવા અને ખસેડવા માટે વિશિષ્ટ મશીનોનો સમાવેશ થાય છે.

3. આરોગ્ય સેવાઓ

• તબીબી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર:
  • સર્જિકલ અને ડાયગ્નોસ્ટિક સુવિધાઓથી સજ્જ અસ્થાયી હોસ્પિટલો.
  • "ભીષ્મ ક્યુબ"ની જમાવટ, જે એક સાથે 200 લોકોની સારવાર કરવામાં સક્ષમ  છે.
• આઇ કેર ઇનિશિયેટિવ: "નેત્ર કુંભ" કેમ્પનો હેતુ 5 લાખથી વધુ યાત્રાળુઓ માટે આંખના પરીક્ષણ અને 3 લાખથી વધુ ચશ્માનું વિતરણ કરવાનો  છે, જે ગિનિસ વર્લ્ડ રેકોર્ડ સ્થાપિત કરશે.
• એક નેત્રદાન શિબિરની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જ્યાં 2019માં 11,000થી વધુ લોકોએ તેમની આંખો દાન કરી હતી, અને આ વર્ષે ભારતમાં 1.5 કરોડ દૃષ્ટિહીન વ્યક્તિઓમાં અંધત્વ ઘટાડવામાં મદદ કરવા દાતાઓને વધુ પ્રોત્સાહિત કરવાનું લક્ષ્ય છે.
• સંવેદનશીલ જૂથો માટે વિશેષ કાળજીઃ વૃદ્ધ યાત્રાળુઓ અને બાળકો  માટે સમર્પિત આરોગ્ય શિબિરોમાં ગતિશીલતાની સહાય, હાઇડ્રેશન સપોર્ટ અને ઇમરજન્સી કેર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે.

4. પર્યાવરણીય ટકાઉપણું

• રિવર પ્રોટેક્શન: ગંગા અને યમુના નદીઓમાં સ્વચ્છ પાણી સુનિશ્ચિત કરવા માટે 3 અસ્થાયી સુએઝ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (એસટીપી) સ્થાપિત કરવામાં આવી રહ્યા છે.
• ઇકો-ફ્રેન્ડલી પગલાં: લાઇટિંગ માટે સૌર ઊર્જાનો ઉપયોગ, ફરીથી વાપરી શકાય તેવી સામગ્રીને પ્રોત્સાહન અને સિંગલ-યુઝ પ્લાસ્ટિક પર પ્રતિબંધ.

5. ડિજીટલ નવીનતાઓ

• મોબાઇલ એપ અને ઓનલાઇન સેવાઓઃ એક સમર્પિત એપ ભીડની ગીચતા, કટોકટીની ચેતવણીઓ, દિશાનિર્દેશો અને રહેઠાણની વિગતો પર રિયલ-ટાઇમ અપડેટ્સ પ્રદાન  કરે છે. ઓનલાઇન નોંધણી અને ટિકિટિંગ મુલાકાતીઓના સંચાલનને સુવ્યવસ્થિત કરે છે.
• વાઇ-ફાઇ ઝોનઃ કામચલાઉ વાઇ-ફાઇ ઝોન મુલાકાતીઓ માટે કનેક્ટિવિટી સુનિશ્ચિત કરશે.
• મહાકુંભ નગરમાં નેવિગેશન માટે ગૂગલ મેપ્સ સાથે સંકલન.

6. પ્રવાસન અને સાંસ્કૃતિક પ્રોત્સાહન

• ઉત્તર પ્રદેશ પેવેલિયન:
  • નાગાવાસુકી મંદિર નજીક 5 એકરમાં ફેલાયેલું  આ મંદિર ઉત્તરપ્રદેશની પર્યટન સર્કિટ (દા.ત., રામાયણ સર્કિટ, કૃષ્ણ-વ્રજ સર્કિટ, બૌદ્ધ સર્કિટ, બુંદેલખંડ સર્કિટ) પ્રદર્શિત કરે છે અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોની સાથે હસ્તકળાનું બજાર પણ ધરાવે છે.
• સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો :  ભારતના આધ્યાત્મિક વારસા પર શાસ્ત્રીય સંગીત, નૃત્ય અને પ્રદર્શનોનું પ્રદર્શન  રાજ્યની સાંસ્કૃતિક સમૃદ્ધિને ઉજાગર કરશે.
• નવા કોરિડોર અને મંદિરનું નવીનીકરણ:
  • અક્ષયવટ કોરિડોર, સરસ્વતી કૂપ કોરિડોર અને પાતાળપુરી કોરિડોર જેવા નવા કોરિડોરનો વિકાસ.
  • નાગવાસુકી મંદિર અને હનુમાન મંદિર કોરિડોરનું નવીનીકરણ.

7. આર્થિક અસર

• આ મહાકુંભથી સ્થાનિક વેપારને વેગ મળી રહ્યો છે, જેમાં ડાયરી, કેલેન્ડર, શણની થેલીઓ અને સ્ટેશનરી જેવી મહાકુંભ થીમ આધારિત ઉત્પાદનોની માગમાં વધારો થઈ રહ્યો છે. સાવચેતીપૂર્વક બ્રાન્ડિંગને કારણે વેચાણમાં 25% સુધીનો વધારો થયો છે.

8. વૈશ્વિક આઉટરીચ

• ભારતની વિવિધતા દર્શાવતા બહુભાષી સંકેતો અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય મુલાકાતીઓ માટે વિશેષ જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. આ વ્યાપક પ્રયાસો દ્વારા મહાકુંભ 2025નો ઉદ્દેશ્ય માત્ર એક ધાર્મિક સભા જ નહીં પરંતુ આધ્યાત્મિકતા, સંસ્કૃતિ, સુરક્ષા, ટકાઉપણું અને આધુનિકતાની વૈશ્વિક ઉજવણી કરવાનો છે.

સંદર્ભો

• ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના માહિતી અને જનસંપર્ક વિભાગ (ડી.પી.આઈ.આર.)
• https://kumbh.gov.in/

પીડીએફમાં ડાઉનલોડ કરો

AP/IJ/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com