ટપાલ વિભાગે નોંધપાત્ર સિદ્ધિઓ, પ્રગતિઓ અને સીમાચિહ્નોનું વર્ષ ચિહ્નિત કર્યું છે, જે સેવા વિતરણમાં વધારો કરવાની અને રાષ્ટ્રના વિકાસમાં ફાળો આપવાની તેની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. વર્ષ 2024 માટે મુખ્ય પહેલો અને વિકાસની વિસ્તૃત સમીક્ષા:

1. પોસ્ટલ કાયદાનું આધુનિકીકરણ

પોસ્ટ ઓફિસ એક્ટ, 2023: સંસદે નવો પોસ્ટલ કાયદો, "પોસ્ટ ઓફિસ એક્ટ, 2023" (2023ના 43) પસાર કર્યો, જેને 24 ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ ભારતના રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળી. આ કાયદો 18 જૂન, 2024 ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો, જેણે 1898ના ભારતીય પોસ્ટ ઓફિસ એક્ટનું સ્થાન લીધું હતું.

૨. અદ્યતન મેઈલ અને પાર્સલ ડિલિવરી

• પીએમએ ટેકનોલોજીઃ પીએમએ (પાર્સલ મોનિટરિંગ એપ્લિકેશન)ની રજૂઆતથી રિયલ-ટાઇમ ડિલિવરી માહિતી વહેંચણીમાં ક્રાંતિ આવી છે. મે 2019થી ઓક્ટોબર 2024 સુધીમાં, જવાબદાર મેઇલની ડિલિવરીમાં 4.33 લાખ લેખોથી લઈને 5.35 કરોડ લેખનો નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે.
• લેટર બોક્સનું ઇ-ક્લિયરન્સઃ લેટર બોક્સની ઇલેક્ટ્રોનિક મંજૂરી માટે એક સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવી છે, જે સમગ્ર ભારતમાં 53,854 લેટર બોક્સ માટે પારદર્શકતા અને ટ્રેકિંગમાં વધારો કરશે.
• રેડિયો ફ્રિક્વન્સી આઇડેન્ટિફિકેશન (આરએફઆઇડી): આરએફઆઇડી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ હવે મેઇલ અને પાર્સલના ટ્રેકિંગ અને ટ્રેસિંગને સરળ બનાવવા માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે. નેટવર્ક પર રિયલ-ટાઇમ ટ્રેકિંગ સુનિશ્ચિત કરવા માટે 42 મુખ્ય મેઇલ એક્સચેન્જ કેન્દ્રો પર આરએફઆઇડી (RFID) ગેટ્સ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે.
• એન બુક સર્વિસ પર ક્લિક કરો: ઇન્ડિયા પોસ્ટે "ક્લિક એન બુક" સેવા શરૂ કરી, જે સ્પીડ પોસ્ટ, રજિસ્ટર્ડ આર્ટિકલ્સ અને રજિસ્ટર્ડ પાર્સલ માટે ઓનલાઇન બુકિંગને સક્ષમ બનાવે છે. આ સેવા 1729 પિન કોડમાં શરૂ કરવામાં આવી છે, જેમાં મોટા શહેરો અને રાજ્યોને આવરી લેવામાં આવ્યા છે.
• નોડલ ડિલિવરી સેન્ટર્સ અને ટ્રાન્સશિપમેન્ટ સેન્ટર્સ: 233 નોડલ ડિલિવરી સેન્ટર્સની સ્થાપનાથી પાર્સલ ડિલિવરીની ઝડપ અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો થયો છે, જેમાં 1600થી વધુ પિન કોડ આવરી લેવામાં આવ્યા છે અને ભારતભરમાં ડિલિવરી કરવામાં આવતા કુલ પાર્સલના 30%નું સંચાલન કરવામાં આવ્યું છે. વાહનોની અવરજવર અને પાર્સલ વિનિમયને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો પર 9 નવા ટ્રાન્સશિપમેન્ટ કેન્દ્રોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આ કેન્દ્રો ગુવાહાટી, ચેન્નાઈ, બેંગલુરુ અને લુધિયાણા સહિતના મુખ્ય શહેરોમાં આવેલા છે.
• એમેઝોન સાથે એમઓયુ: એમેઝોન સેલર સર્વિસીસના સહયોગથી ઇન્ડિયા પોસ્ટે લોજિસ્ટિક્સ કામગીરીને મજબૂત કરવા માટે એક એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ ભાગીદારી ઝડપી પાર્સલ ડિલિવરી માટે વિસ્તૃત પોસ્ટલ નેટવર્કનો લાભ ઉઠાવશે, જે સમગ્ર દેશમાં ઇ-કોમર્સ લોજિસ્ટિક્સમાં વધારો કરશે.

3. સેવાઓ દ્વારા નાગરિકોનું સશક્તિકરણ

• સંરક્ષણ કર્મચારીઓ માટે આધાર સેવાઓ: સિયાચીન ખાતેના સર્વોચ્ચ કેન્દ્ર સહિત સંરક્ષણ કર્મચારીઓ માટે આધાર કેન્દ્રો વિસ્તૃત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં આર્મી પોસ્ટલ સર્વિસ સ્થળોએ 110 ઓપરેશનલ સેન્ટર્સ હતા.
• પાસપોર્ટ સેવાઓ માટે સમજૂતીકરાર (એમઓયુ) : વિભાગે પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો (પીઓપીએસકે)ની કામગીરી ચાલુ રાખવા માટે વિદેશ મંત્રાલય સાથે એમઓયુનું નવીનીકરણ કર્યું હતું, જેનો ઉદ્દેશ વર્ષ 2028-29 સુધીમાં નેટવર્કને 600 કેન્દ્રો સુધી વિસ્તૃત કરવાનો છે, જેનાથી દેશભરમાં પાસપોર્ટ સેવાઓની સુલભતામાં નોંધપાત્ર સુધારો થશે.
• હર ઘર તિરંગા અભિયાન: વિભાગે હર ઘર તિરંગા અભિયાનમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવીને નાગરિકોને 49 લાખથી વધુ રાષ્ટ્રધ્વજનું વિતરણ કરીને દેશભક્તિ અને એકતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.

• કેવાયસી વેરિફિકેશનઃ ડિપાર્ટમેન્ટે યુટીઆઈ અને એસયુયુટીઆઈ સાથે એમઓયુ કર્યા હતા, જેથી મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ઇન્વેસ્ટર્સ માટે ડોર-ટુ-ડોર કેવાયસી વેરિફિકેશન સેવાઓ પૂરી પાડી શકાય. ઓક્ટોબર 2024 સુધીમાં, 400,000 કેવાયસી ચકાસણી સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવામાં આવી છે.
• પ્રધાનમંત્રીના રોજગાર નિર્માણ કાર્યક્રમ (પીએમઈજીપી) એકમોની ભૌતિક ચકાસણીઃ પ્રધાનમંત્રી રોજગાર નિર્માણ કાર્યક્રમ (પીએમઈજીપી) એકમોની ભૌતિક ચકાસણી માટે ટપાલ વિભાગ અને ખાદી અને ગ્રામોદ્યોગ આયોગ (કેવીઆઈસી) વચ્ચે 20.08.2024ના રોજ એક સમજૂતી કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આ ચકાસણીથી પ્રધાનમંત્રી રોજગાર સર્જન કાર્યક્રમ અંતર્ગત લાભાર્થીઓના લોન ખાતામાં સરકારી સબસિડીનું સમાયોજન સરળ બનશે. પ્રધાનમંત્રીનો રોજગાર નિર્માણ કાર્યક્રમ (પીએમઈજીપી) ભારત સરકારની પાયાના સ્તરે સ્વરોજગારી અને ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવાની મુખ્ય પહેલોમાંની એક છે. આ એક નિર્ણાયક પગલું છે, કારણ કે તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે નાના ઉદ્યોગો અને ઉદ્યોગોની સ્થાપના માટે પૂરા પાડવામાં આવેલા ભંડોળનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. પીએમઇજીપી હેઠળ લોનનો બીજો હપ્તો ઇન્ડિયા પોસ્ટ દ્વારા ભૌતિક ચકાસણી પૂર્ણ થયા પછી જ વહેંચવામાં આવે છે, જેથી એ સુનિશ્ચિત થાય છે કે ભંડોળનો ઉપયોગ ઉત્પાદક અસ્કયામતોના સર્જન માટે થાય છે, આમ સ્થાનિક સ્તરે આર્થિક વૃદ્ધિમાં સીધો ફાળો આપે છે. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ ડીઓપી દ્વારા 1,33,000 એકમોની ચકાસણી કરવામાં આવશે.

4. ફિલેટલીઃ સ્ટેમ્પ્સ દ્વારા વારસાની જાળવણી

• રામ જન્મભૂમિ મંદિર સ્ટેમ્પ્સઃ શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરને પવિત્ર કરવા માટે માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા છ સ્મારક સ્ટેમ્પ્સનો સેટ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો, જેમાં આ પવિત્ર સ્થળ પરથી પાણી, રેતી અને સુગંધ જેવા વિશિષ્ટ ડિઝાઇન તત્વોને દર્શાવવામાં આવ્યા હતા. આદરણીય પ્રધાનમંત્રીએ એક પુસ્તક "રામાયણ-શ્રી રામની ગાથા"નું વિમોચન પણ કર્યું હતું, જે 20થી વધુ દેશો દ્વારા ભગવાન રામ અને રામાયણ પર બહાર પાડવામાં આવેલા સ્ટેમ્પ્સનો સંગ્રહ હતો.
• સ્મારક ટપાલ ટિકિટોઃ 1 જાન્યુઆરી, 2024થી 31 ઓક્ટોબર, 2024નાં સમયગાળા દરમિયાન 25 મુદ્દાઓ પરની સ્મારક ટપાલ ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી હતી, જે વિવિધ હસ્તીઓ/મહત્ત્વપૂર્ણ ઘટનાઓ/પ્રસંગો/સંસ્થાઓ/સિદ્ધિઓ અને મૈત્રીપૂર્ણ દેશો સાથે સંયુક્ત મુદ્દાઓ દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલા પ્રદાનની યાદગીરી સ્વરૂપે બહાર પાડવામાં આવી હતી. કેટલીક નોંધપાત્ર ઉજવણીઓમાં ભારત – ધ મધર ઓફ ડેમોક્રેસી, XXXIII ઓલિમ્પિક્સ પેરિસ 2024, ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત – 75 વર્ષ, રાજભાષાની ડાયમંડ જ્યુબિલી, યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયનની 150મી વર્ષગાંઠ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. કરપુરી ઠાકુર, રામચંદ્ર, મહાત્મા હંસરાજ, ભગવાન મહાવીર અને મુકેશ જેવી મહાન વિભૂતિઓની યાદમાં પણ ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી હતી. પશ્ચિમી ઓડિશાનો સાંસ્કૃતિક વારસો, ઓડિશાના સુપ્રસિદ્ધ કવિઓ, યક્ષગણ વગેરે જેવા ભારતના વારસાને પ્રદર્શિત કરવા માટે ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી હતી.
• કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ એ ટપાલ ટિકિટોની વ્યક્તિગત શીટ છે, જેમાં કોર્પોરેટ્સ, સંસ્થાઓ અને સંસ્થાઓ કસ્ટમાઇઝ્ડ શીટ્સ પ્રિન્ટ કરાવી શકે છે. 1 જાન્યુઆરી 2024 થી 31 ઓક્ટોબર 2024 સુધીમાં 38 કસ્ટમાઇઝ્ડ માય સ્ટેમ્પ્સ બહાર પાડવામાં આવી છે.
• પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજનાની પ્રથમ વર્ષગાંઠ પર 20 સપ્ટેમ્બર, 2024ના રોજ ભારતના માનનીય પ્રધાનમંત્રી દ્વારા 18 ટ્રેડ પર કોર્પોરેટ માય સ્ટેમ્પનું ડિજિટલ માધ્યમથી વિમોચન કરવામાં આવ્યું હતું.
• પ્રખ્યાત વ્યક્તિઓની પ્રતિષ્ઠિત પેનલ ફિલાટેલિક સલાહકાર સમિતિ (પીએસી) 26 મી નવેમ્બર 2024 ના રોજ બોલાવવામાં આવી હતી, જે સ્મારક ટપાલ ટિકિટો માટેના વાર્ષિક કેલેન્ડર પર વિચાર-વિમર્શ કરવા અને નવી ફિલાટેલિક પહેલની શોધ કરવા માટે 26 મી નવેમ્બર 2024 ના રોજ બોલાવવામાં આવી હતી. આ બેઠકની અધ્યક્ષતા સંચાર અને ગ્રામીણ વિકાસ રાજ્ય મંત્રી ડૉ. ચંદ્રશેખર પેમ્માસાનીએ કરી હતી. આ બેઠકમાં સાંસદ (લોકસભા) શ્રી દેવુસિંહ ચૌહાણ, સાંસદ (લોકસભા) શ્રી એસ. સેલ્વાગનાબાથી, સાંસદ (રાજ્યસભા), સચિવ પદો, સુશ્રી વંદિતા કૌલ અને પદોના મહાનિદેશક શ્રી સંજય શરણ તેમજ અન્ય આદરણીય સભ્યો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
• લેટર્સ એન્ડ ટ્રાવેલ્સ: પોસ્ટ વિભાગે બેંગલુરુ, પુડુચેરી, રામેશ્વરમ, કન્યાકુમારી, મુન્નાર અને મૈસુરુમાં 2,000 કિ.મી.માં 2,000 કિ.મી.ના અંતરે 14 ઓલ-વિમેન બાઇક રેલીનું આયોજન કર્યું હતું, જેનો ઉદ્દેશ ધાઈ અખાડા – રાષ્ટ્રીય પત્ર લેખન સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન આપવાનો હતો. આ કાર્યક્રમના ભાગરૂપે કર્ણાટક સર્કલના ચીફ પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી રાજેન્દ્ર કુમારે બેંગાલુરુ જીપીઓ ખાતે "બાઈકિંગ એન્ડ લેટર્સ" પર 4 પિક્ચર પોસ્ટકાર્ડ બહાર પાડ્યા હતા. આ સ્પર્ધામાં 2000થી વધુ વિદ્યાર્થીઓએ ભાગ લીધો હતો અને આ વર્ષની થીમ: ધ જોય ઓફ રાઇટિંગ: ડિજિટલ યુગમાં અક્ષરોનું મહત્વ વિષય પર લખ્યું હતું. આ રેલી સોશિયલ મીડિયા ના માધ્યમથી 5 લાખથી વધુ લોકો સુધી પહોંચી હતી, જેમાં પત્ર લેખનની કાલાતીત કળા વિશે જાગૃતિ ફેલાવવામાં આવી હતી અને ધાઈ અખારમાં ભાગીદારીને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી હતી.

5. કુશળ અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર કાર્યબળનું નિર્માણ કરવું

• આઇજીઓટી કર્મયોગી પર તાલીમઃ આઇજીઓટી કર્મયોગી પ્લેટફોર્મ પર 25 લાખ અભ્યાસક્રમો પૂર્ણ કરવા સાથે નોંધપાત્ર સીમાચિહ્ન હાંસલ કર્યું  છે, જે નાગરિક-કેન્દ્રિત અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર કાર્યબળને પ્રોત્સાહન આપે છે. 14 મી નવેમ્બર 2024 ના રોજ રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ સપ્તાહ  દરમિયાન ઉત્કૃષ્ટ યોગદાનને માન્યતા આપીને, કર્મયોગી ભરતે રફી અહમદ કિડવાઈ નેશનલ પોસ્ટલ એકેડેમી (આરએકેએનપીએ), ઉત્તર પ્રદેશ સર્કલ અને તેલંગાણા સર્કલને પ્રશંસાના પ્રમાણપત્રો એનાયત કર્યા હતા. આ ઉપરાંત, વિભાગે આ વર્ષે સફળતાપૂર્વક 42 ડિજિટલ અભ્યાસક્રમોનું સર્જન કર્યું છે, જેનાથી કુલ અભ્યાસક્રમોની સંખ્યા 150 થઈ ગઈ છે, જે હવે આઇજીઓટી કર્મયોગી પ્લેટફોર્મ અને તેના ઇન-હાઉસ ડાક કર્મયોગી પ્લેટફોર્મ બંને પર સુલભ છે  , જે ક્ષમતા-નિર્માણના પ્રયત્નોને વધુ મજબૂત બનાવે છે.
• નેશનલ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ફોર સિવિલ સર્વિસ ટ્રેનિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂશન્સ (એનએસસીએસટીઆઈ) પોર્ટલ પર 7 તાલીમ એકમો (1 આરએકેએનપીએ) અને 6 પીટીસી)નું ઓનબોર્ડિંગ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયું છે.
• ગ્રામીણ ડાક સેવકો વર્કશોપઃ 100 ગ્રામીણ ડાક સેવકો માટે નેતૃત્વ તાલીમથી કૌશલ્ય સંવર્ધન કાર્યક્રમો શરૂ થયા હતા.
• રોજગાર મેળો: 29 સપ્ટેમ્બર, 2024 ના રોજ રોજગાર મેળાના પ્રથમ હપ્તામાં 25,133 વ્યક્તિઓ રોકાયેલા હતા.

6. ટકાઉપણા અને સેવા ઉત્કૃષ્ટતાનું ચાલન

• વિશેષ અભિયાન 4.0 : સ્વચ્છતા અભિયાનને પરિણામે 70,000 ફાઈલોનો નિકાલ કરવામાં આવ્યો, 80,000થી વધુ ફરિયાદોનો નિકાલ કરવામાં આવ્યો, 46,000 ચોરસફૂટ જગ્યાને મુક્ત કરવામાં આવી અને ભંગારના વેચાણમાંથી રૂ. 1.15 કરોડની કમાણી થઈ.
• સ્વચ્છતા હી સેવા 2024: એસએચએસ અભિયાન અને વિશેષ અભિયાન 4.0 દરમિયાન #Ek પેડ મા કે નામ બેનર હેઠળ 36,000 થી વધુ વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા હતા. સફાઇ કામદારો માટે સફાઇ મિત્ર સુરક્ષા શિબિરનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. પોસ્ટ ઓફિસની ટીમોએ ઓળખ કરાયેલા સ્વચ્છતા લક્ષ્ય એકમો (સીટીયુ)માં સ્વૈચ્છિક શ્રમદાન પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરી હતી. સ્વચ્છતા અંગે લોકજાગૃતિ ફેલાવવા માટે પોસ્ટ ઓફિસ ઇમારતોના બાહ્ય ભાગ પર વોલ આર્ટ્સ બનાવવામાં આવી હતી.
• ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ: 56 નવી પોસ્ટલ બિલ્ડિંગનું નિર્માણ અને 95 સુધારેલી સર્વિસ ડિલિવરીનું નવીનીકરણ.
• ઇ-કેવાયસી: ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પોસ્ટ (ડીઓપી)એ દેશભરમાં તમામ પોસ્ટ ઓફિસ શાખાઓમાં ઇલેક્ટ્રોનિક નો યોર કસ્ટમર (ઇ-કેવાયસી) પ્રક્રિયાઓ સફળતાપૂર્વક રજૂ કરી છે. આ પહેલ સર્વિસ ડિલિવરીને આધુનિક બનાવે છે, સુરક્ષા પ્રોટોકોલમાં સુધારો કરે છે અને વૈશ્વિક ડિજિટાઇઝેશન ટ્રેન્ડ્સ સાથે સુસંગત છે. ઇ-કેવાયસી અમલીકરણ ઓળખની ચકાસણીને સુવ્યવસ્થિત કરે છે, જે ગ્રાહકોના અનુભવ અને કાર્યકારી કાર્યક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો કરે છે.
• ડી.આઈ.ડી.આઈ.પી.આઈ.એન. : ટપાલ વિભાગે પ્રમાણિત, આંતર-સંચાલકીય, જીઓકોડેડ એડ્રેસિંગ ઇકોસિસ્ટમ માટે ડિજિટલ જાહેર માળખું સ્થાપિત કરવાના ઉદ્દેશસાથે શરૂઆત કરી છે, જે દેશમાં "સેવા તરીકે સંબોધન" ને સક્ષમ બનાવવા માટે જાહેર અને ખાનગી સેવાઓની નાગરિક-કેન્દ્રિત ડિલિવરી માટે સરળ સરનામાં ઉકેલોને સુનિશ્ચિત કરે  છે. પોસ્ટ વિભાગે જાહેર ટિપ્પણીઓ અને નિષ્ણાતના અભિપ્રાય લેવા માટે નેશનલ એડ્રેસિંગ ગ્રીડ 'ડીઆઈજીઆઈએન' નું બીટા સંસ્કરણ બહાર પાડ્યું છે.

7. વૈશ્વિક પહોંચનું વિસ્તરણ

• ડાક ઘર નિર્માણ કેન્દ્રો – દેશભરમાં પોસ્ટલ ચેનલો મારફતે વાણિજ્યિક નિકાસની સુવિધા માટે 1000થી વધારે ડાક ઘર નિર્માણ કેન્દ્ર (ડીએનકે) ખોલવામાં આવ્યાં છે. તે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ચીજવસ્તુઓના શિપિંગ માટે સુવ્યવસ્થિત પ્રક્રિયા પ્રદાન કરીને ઇ-કોમર્સ વ્યવસાયો, એમએસએમઇ અને નિકાસકારોને સુવિધા આપે છે. તે ફેસલેસ કસ્ટમ્સ ક્લિયરન્સ, પેકેજિંગ અને સ્પર્ધાત્મક દરે શિપિંગ, ઇ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ સાથે સંકલન, આંતરરાષ્ટ્રીય પાર્સલની મુશ્કેલી-મુક્ત ડિલિવરીને સક્ષમ બનાવવા જેવી સેવાઓ પ્રદાન કરે છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગોને વૈશ્વિક બજારોમાં સુલભતા પ્રદાન કરીને તેમને ટેકો આપવાનો છે, ત્યારે ઇન્ડિયા પોસ્ટના વિશાળ નેટવર્ક અને લોજિસ્ટિક્સમાં કુશળતાનો લાભ લેવાનો છે. ડીએનકે પોર્ટલ પર લગભગ 18,000 નિકાસકારોને ઓનબોર્ડ કરવામાં આવ્યા છે.
•   પોસ્ટલ ક્ષેત્રમાં આફ્રિકન દેશો અને ભારતના વહીવટ વચ્ચે સંબંધોને વધુ મજબૂત બનાવવાના ઉદ્દેશ સાથે 21 થી 25 જૂન, 2024 દરમિયાન ભારતમાં 'ઇન્ડિયા આફ્રિકા પોસ્ટલ લીડર્સ મીટ'નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ પહેલ યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયનના "દક્ષિણ-દક્ષિણ અને ત્રિકોણાકાર સહકાર" કાર્યક્રમ હેઠળ કરવામાં આવી છે, જેનું આયોજન ઇન્ડિયા પોસ્ટ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પોસ્ટલ સર્વિસના સહયોગથી કરવામાં આવ્યું છે.
• આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રેક્ડ પેકેટ્સ સેવા, જે 2 કિલોગ્રામ સુધીના પેકેટો માટે ઇ-કોમર્સ ડિલિવરી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, તેને  બહુપક્ષીય અને દ્વિપક્ષીય કરારોની છત્રછાયા હેઠળ 41 દેશોને ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે.
• ટપાલ વિભાગે  હસ્તાક્ષર કરનાર પક્ષો વચ્ચે ઇલેક્ટ્રોનિક પોસ્ટલ પેમેન્ટ સર્વિસ એક્સચેન્જ માટે પોસ્ટલ પેમેન્ટ સર્વિસ બહુપક્ષીય સમજૂતી (પીપીએસએમએ)નો સ્વીકાર  કર્યો હતો. અત્યારે યુપીયુ બહુપક્ષીય સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર કરવા માટે 20 દેશો હસ્તાક્ષર કરી રહ્યાં છે. તેનાથી સરહદ પારથી મોકલવામાં આવતી રકમની સુવિધા મળશે.

8. ઇન્ડિયા પોસ્ટ પેમેન્ટ્સ બેંક

• ચાલુ વર્ષ 2024માં 2.68 કરોડ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે.
• 1.56 કરોડ એટલે કે 59 ટકા મહિલા ખાતાઓ છે.
• ગ્રામીણ ભારતમાં 77% ખાતા ખોલવામાં આવ્યા
• 1.04 કરોડ ગ્રાહકોએ મોબાઇલ બેંકિંગ સેવાઓનો લાભ લીધો છે.
• 69 લાખ લોકોએ વીડીસી (વર્ચ્યુઅલ ડેબિટ કાર્ડ) સેવાઓનો ઉપયોગ કર્યો છે.
• આશરે 2,600 કરોડ એઈપીએસ મારફતે વહેંચવામાં આવે છે.
• યુપીઆઈ મારફતે 1.56 લાખ કરોડના મૂલ્યના આશરે 312 કરોડ વ્યવહારો મોકલવામાં આવે છે.
• આશરે 3.62 કરોડ આઇપીપીબી ગ્રાહકોને એકત્રિત કરીને ડીબીટી લાભો પ્રાપ્ત થયા છે.
• રૂ. 34,950 કરોડ (કુલ ડીબીટી ટ્રાન્ઝેક્શન નંબર 20 કરોડ)
• 1.15 કરોડ આધાર મોબાઇલ અપડેટ્સ કરવામાં આવે છે.
• 4.40 લાખ ડીએલસી પેન્શનરોને આપવામાં આવી છે. બેંકને ડીઓપીપીડબ્લ્યુ, ઇપીએફઓ, આરબીઆઈ, ડીઓટી, પૂર્વીય રેલ્વે, કેરળ રાજ્ય વીજળી બોર્ડ, તમિલનાડુ ટ્રસ્ટ બંદરો વગેરે પાસેથી આદેશ મળ્યા છે.
• આઇપીપીબી મનરેગા, પીએમ કિસાન, પહલ, મુખ્યમંત્રી લાડલી બેહન યોજના, મુખ્યમંત્રી માઝી લડકી બેહન યોજના સહિતની વિવિધ સરકારી યોજનાઓમાં યોગદાન આપી રહી છે. જાન્યુઆરીથી નવેમ્બર 2024 સુધી, બેંકે આશરે -

• કુલ ડીબીટી લાભાર્થીઓમાંથી લગભગ 58 ટકા મહિલાઓ છે, અને બેંક સરકારના નિર્દેશો સાથે સુસંગત રહીને મહિલા સશક્તિકરણની દિશામાં સક્રિયપણે કામ કરી રહી છે.

પોસ્ટ વિભાગ તેની સેવાઓમાં વધુ સુલભતા, કાર્યદક્ષતા અને વિશ્વસનીયતા સુનિશ્ચિત કરીને વિકસિત અને આધુનિકીકરણ કરવાનું ચાલુ રાખે છે. આ પહેલો અને પ્રોજેક્ટ્સ સાથે, તે ડિજિટલ અને કનેક્ટેડ ભારતની વધતી જતી માંગને પહોંચી વળવા માટે સજ્જ છે.

AP/IJ/GP/JD