પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં આયોજિત કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળની બેઠકમાં ગુજરાતનાં લોથલ ખાતે નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (એનએમએમએચસી)નાં વિકાસને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ પ્રોજેક્ટ બે તબક્કામાં પૂર્ણ થશે.

મંત્રીમંડળે સ્વૈચ્છિક સંસાધનો/યોગદાન મારફતે ભંડોળ ઊભું કરીને માસ્ટર પ્લાન અનુસાર પ્રથમ તબક્કા અને બીજા તબક્કા માટે સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી પણ આપી હતી અને ભંડોળ ઊભું કર્યા પછી તેના અમલીકરણને મંજૂરી આપી હતી.

ફેઝ 1બી હેઠળ લાઇટ હાઉસ મ્યુઝિયમના નિર્માણ માટે ડિરેક્ટોરેટ જનરલ ઓફ લાઇટહાઉસીસ એન્ડ લાઇટશિપ્સ (ડીજીએલએલ) દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે.

ભવિષ્યના તબક્કાઓના વિકાસ માટે એક અલગ સોસાયટીની સ્થાપના કરવામાં આવશે, જેનું સંચાલન બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રીની અધ્યક્ષતામાં ગવર્નિંગ કાઉન્સિલ દ્વારા કરવામાં આવશે, જેનું સંચાલન સોસાયટીઝ રજિસ્ટ્રેશન એક્ટ, 1860 હેઠળ કરવામાં આવશે, જેનો ઉદ્દેશ ગુજરાતના લોથલમાં એનએમએસએચસીના અમલીકરણ, વિકાસ, વ્યવસ્થાપન અને સંચાલનનો છે.

પ્રોજેક્ટનો પ્રથમ તબક્કો 60 ટકાથી વધુ શારીરિક પ્રગતિ સાથે અમલીકરણ હેઠળ છે અને 2025 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાની યોજના છે. પ્રોજેક્ટનો પ્રથમ તબક્કો અને પ્રથમ તબક્કો ઇપીસી મોડમાં વિકસાવવામાં આવશે તથા પ્રોજેક્ટનો બીજો તબક્કો જમીન સબલીઝિંગ/પીપીપી મારફતે વિકસાવવામાં આવશે, જેનો ઉદ્દેશ એનએમએમએચસીને વૈશ્વિક કક્ષાનાં હેરિટેજ મ્યુઝિયમ તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે.

રોજગારી નિર્માણની સંભવિતતા સહિતની મુખ્ય અસરોઃ

એનએમએચસી પ્રોજેક્ટનાં વિકાસમાં આશરે 22,000 રોજગારીનું સર્જન થવાની અપેક્ષા છે, જેમાં 15,000 પ્રત્યક્ષ રોજગારી અને 7,000 પરોક્ષ રોજગારી મળશે.

લાભાર્થીઓની સંખ્યા:

એનએમએચસીના અમલીકરણથી વૃદ્ધિને વેગ મળશે અને સ્થાનિક સમુદાયો, પ્રવાસીઓ અને મુલાકાતીઓ, સંશોધકો અને વિદ્વાનો, સરકારી સંસ્થાઓ, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, સાંસ્કૃતિક સંસ્થાઓ, પર્યાવરણ અને સંરક્ષણ જૂથો, વ્યવસાયોને ઘણી મદદ મળશે.

પાર્શ્વભાગ:

ભારતના 4,500 વર્ષ જૂના દરિયાઇ વારસાને પ્રદર્શિત કરવાના પ્રધાનમંત્રીના વિઝન અનુસાર પોર્ટ્સ, શિપિંગ એન્ડ વોટરવે (એમઓપીએસડબલ્યુ) એ લોથલમાં વૈશ્વિક કક્ષાનું નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (એનએમએમએચસી) સ્થાપિત કર્યું છે.

એનએમએએચસીનો માસ્ટરપ્લાન જાણીતી આર્કિટેક્ચર ફર્મ મેસર્સ આર્કિટેક્ટ હાફીઝ કોન્ટ્રાક્ટર દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે અને ફેઝ 1એનું નિર્માણ ટાટા પ્રોજેક્ટ્સ લિમિટેડને સોંપવામાં આવ્યું છે.

એન.એમ.એચ.સી.ને વિવિધ તબક્કાઓમાં વિકસિત કરવાની યોજના છે, જેમાં:

• પ્રથમ તબક્કામાં 6 ગેલેરીઓ સાથે NMHC મ્યુઝિયમ હશે, જેમાં બાહ્ય નૌકાદળની કલાકૃતિઓ (આઇએનએસ નિશંક, સી હેરિયર યુદ્ધ વિમાન, યુએચ3 હેલિકોપ્ટર વગેરે), ખુલ્લી જળચર ગેલેરીથી ઘેરાયેલી લોથલ ટાઉનશિપની પ્રતિકૃતિ મોડલ અને જેટી વોક વે સામેલ છે, જે દેશની સૌથી મોટી ગેલેરીમાંની એક છે.
• પ્રથમ તબક્કામાં એનએમએચસી મ્યુઝિયમ હશે, જેમાં વધુ 8 ગેલેરીઓ હશે, લાઇટ હાઉસ મ્યુઝિયમ હશે, જે વિશ્વનું સૌથી ઊંચું હશે, બાગીચા કોમ્પ્લેક્સ (આશરે 1500 કાર, ફૂડ હોલ, મેડિકલ સેન્ટર વગેરે માટે કાર પાર્કિંગની સુવિધા સાથે).
• બીજા તબક્કામાં દરિયાકિનારાનાં રાજ્યોનાં પેવેલિયન (જે-તે દરિયાકિનારાનાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા વિકસાવવામાં આવશે), હોસ્પિટાલિટી ઝોન (દરિયાઈ થીમ ઇકો રિસોર્ટ અને મ્યુઓઓટીલ્સ સાથે), રિયલ ટાઇમ લોથલ સિટી, મેરિટાઇમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ અને હોસ્ટેલનાં મનોરંજન તથા 4 થીમ આધારિત પાર્ક (મેરિટાઇમ એન્ડ નેવલ થીમ પાર્ક, ક્લાઇમેટ ચેન્જ થીમ પાર્ક, મોન્યુમેન્ટ પાર્ક અને એડવેન્ચર એન્ડ એમ્યુઝમેન્ટ પાર્ક) સામેલ હશે.

AP/GP/JD