ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବରରୁ ଅନେକ ଜାଲିଆତି କଲ୍ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସୁଛି। ବାସ୍ତବରେ ବିଦେଶରୁ କାର୍ଯ୍ୟରତ ସାଇବର ଅପରାଧୀମାନେ ଏହି କଲ୍ ଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଲ୍‍ କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଅପରାଧୀମାନେ କଲିଂ ଲାଇନ୍ ଆଇଡେଣ୍ଟିଟି (ସିଏଲଆଇ)ର ବ୍ୟବହାର କରି କଲ୍ ର ପ୍ରକୃତ ଉତ୍ପତ୍ତିକୁ ଲୁଚାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ଯାହା ଫଳରେ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେବା, ନକଲି ଡିଜିଟାଲ୍ ଗିରଫଦାରି ଏବଂ ଏପରିକି ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ କିମ୍ବା ଆଇନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ପରିଚୟ ଦେବା ଭଳି ଅନେକ ଘଟଣା ଘଟୁଛି। ନିକଟରେ ଡ୍ରଗ୍ସ, ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେକ୍ସ ରାକେଟ୍ ସହ ଜଡ଼ିତ ମିଥ୍ୟା ଅଭିଯୋଗ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଚିନ୍ତାକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇ ଦେଇଛି।

ଏହି ବଢୁଥିବା ବିପଦର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଟେଲିକମ୍ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ (ଟିଏସପି) ସହଯୋଗରେ ଟେଲିକମ୍ ବିଭାଗ ଏକ ଉନ୍ନତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଚଳନ କରିଛି, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଟେଲିକମ୍ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ଆସୁଥିବା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନକଲି କଲଗୁଡିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ଅବରୋଧ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି। ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ନିୟୋଜିତ ହେଉଛି: ପ୍ରଥମତଃ, ଟିଏସପି ସ୍ତରରେ, ନିଜ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଫୋନ୍ ନମ୍ବର ଥିବା କଲ୍ କୁ ରୋକିବା ପାଇଁ; ଏବଂ ଦ୍ବିତୀୟତଃ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ତରରେ, ଅନ୍ୟ ଟିଏସପିଙ୍କ ଗ୍ରାହକ ସଂଖ୍ୟା ସହିତ କଲ୍ ବନ୍ଦ କରିବା।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୪ଟି ଟିଏସପି ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସଫଳତାର ସହ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିସାରିଛନ୍ତି। ୪.୫ ନିୟୁତ ନକଲି କଲ୍ ର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଭାରତୀୟ ଟେଲିକମ୍ ନେଟୱାର୍କରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଉଛି। ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାମିଲ ଅଛି ଯାହା ସମସ୍ତ ଟିଏସପିରେ ଅବଶିଷ୍ଟ ନକଲି କଲ୍ କୁ ଦୂର କରିବ, ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।

ତେବେ ଠକମାନେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଠକିବା ପାଇଁ ନୂଆ ନୂଆ ଉପାୟ ଆପଣାଉଛନ୍ତି। ଟେଲିକମ୍ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଡିଓଟି ଠିକ୍ ସମୟରେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଉଛି। ଦ୍ରୁତ ବିକଶିତ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଯୁଗରେ ଟେଲିକମ୍ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ନିରାପଦ କରିବା ପାଇଁ ଟେଲିକମ୍ ବିଭାଗ ଏକାଧିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି। ତେବେ ଏହି ଦୃଢ଼ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସତ୍ତ୍ୱେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟରେ ଠକମାନେ ସଫଳ ହେବାର ଉଦାହରଣ ରହିଛି।

ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସାଇବର ଅପରାଧ, ଆର୍ଥିକ ଠକେଇ ପାଇଁ ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳର ଅପବ୍ୟବହାର କୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ରୋକିବାରେ ଡିଓଟିକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ସନ୍ଦେହଜନକ ଠକେଇ ଯୋଗାଯୋଗକୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ରିପୋର୍ଟ କରିବାକୁ ଡିଓଟି ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ । ଏହା ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ନକଲି, ଶୋଷଣ ଏବଂ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦ ବିରୋଧରେ ସକ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।

ନାଗରିକମାନେ ସଂଚାର ସାଥୀ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ (https://sancharsaathi.gov.in/)ରେ ଉପଲବ୍ଧ ଚକସୁ ସୁବିଧାରେ ଏଭଳି କଲ୍ ବିଷୟରେ ସ୍କ୍ରିନ୍ ସଟ୍, ରସିଦ ମାଧ୍ୟମ, ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଠକେଇର ବର୍ଗ, ଏପରି ଯୋଗାଯୋଗ ପାଇବାର ତାରିଖ ଏବଂ ସମୟ ସମେତ ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ଠକେଇ କଲ୍, ଏସ୍ଏମ୍ଏସ୍ ଏବଂ ହ୍ୱାଟ୍ସଆପ୍ ମେସେଜ୍ ବିଷୟରେ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରି ରିପୋର୍ଟ କରିପାରିବେ। ଏକ ଓଟିପି ଆଧାରିତ ଯାଞ୍ଚ କରାଯିବ।

ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସାଇବର ଠକେଇରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଦିଗରେ ଚକସୁ ସୁବିଧା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ । ସନ୍ଦେହଜନକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ରିପୋର୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରଦାନ କରି, ଏହା ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଠକେଇର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ନିରାକରଣରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କ୍ଷତିରୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ ।

ଏହାବ୍ୟତୀତ ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳର ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ପାଇଁ ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି।

୧. ସାଇବର ଅପରାଧ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଠକେଇ ପାଇଁ ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳର ଅପବ୍ୟବହାରକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଟେଲିକମ୍ ବିଭାଗ (ଡିଓଟି) ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ୟୁନିଟ୍ (ଡିଆଇୟୁ) ପ୍ରକଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।

• ସଂଚାର ସାଥୀ ପୋର୍ଟାଲ: ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳର ଅପବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ରିପୋର୍ଟିଂ ପାଇଁ ଡିଓଟି ଏକ ନାଗରିକ କେନ୍ଦ୍ରୀତ ସଂଚାର ସାଥୀ ପୋର୍ଟାଲ (www.sancharsaathi.gov.in) ବିକଶିତ କରିଛି ଯାହା ନିମ୍ନଲିଖିତ ଅନୁଯାୟୀ ଅଛି:
• ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ଠକେଇ ସଂଯୋଗ ଏବଂ ଅବାଞ୍ଛିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସଂଯୋଗ (ୟୁସିସି) ରିପୋର୍ଟ କରିବା;
• ସେମାନଙ୍କ ନାମରେ ଜାରି ହୋଇଥିବା ମୋବାଇଲ୍ ସଂଯୋଗଗୁଡିକ ଜାଣିବା ଏବଂ ବିଚ୍ଛିନ୍ନହେବା ପାଇଁ ମୋବାଇଲ୍ ସଂଯୋଗଗୁଡିକ ରିପୋର୍ଟ କରିବା ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ନିଆଯାଇ ନାହିଁ;
• ଚୋରି ହୋଇଥିବା / ହଜିଯାଇଥିବା ମୋବାଇଲ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡସେଟ୍ କୁ ଅବରୋଧ ଏବଂ ଟ୍ରେସିଂ ପାଇଁ ରିପୋର୍ଟ କରିବା;
• ଏକ ନୂତନ / ପୁରୁଣା ଡିଭାଇସ୍ କିଣିବା ସମୟରେ ମୋବାଇଲ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡସେଟ୍ ର ପ୍ରକୃତତା ଯାଞ୍ଚ କରିବା;
• ଭାରତୀୟ ଟେଲିଫୋନ୍ ନମ୍ବର ସହିତ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବାକୁ ଥିବା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କଲ୍ ଗୁଡ଼ିକୁ କଲିଂ ଲାଇନ୍ ପରିଚୟ ଭାବରେ ରିପୋର୍ଟ କରିବା।

୩. ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ସାଇବର ଅପରାଧ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଠକେଇ ରୋକିବା ପାଇଁ ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳର ଅପବ୍ୟବହାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଂଶୀଦାର କରିବା ପାଇଁ ଡିଓଟି ଏକ ଅନଲାଇନ ସୁରକ୍ଷିତ ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ (ଡିଆଇପି) ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଡିଓଟି କ୍ଷେତ୍ର ୟୁନିଟ୍, ସମସ୍ତ ଟେଲିକମ୍ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ (ଟିଏସପି), ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ, ୪୬୦ ଟି ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ୩୩ଟି ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ପୋଲିସ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏଜେନ୍ସି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଂଶୀଦାରମାନେ ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ସାମିଲ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ସହିତ, ଏହି ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବରଗୁଡିକ ସହିତ ଲିଙ୍କ୍ ହୋଇଥିବା ସମ୍ପୃକ୍ତ ସେବାଗୁଡିକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା ସହିତ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବାର କାରଣ ସହିତ ପ୍ରାୟ ସଠିକ ସମୟ ଆଧାରରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିବା ମୋବାଇଲ୍ ସଂଯୋଗଗୁଡ଼ିକର ତାଲିକା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

• ଏଆଇ ଭିତ୍ତିକ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରି ଡିଓଟି ନକଲି/ ଜାଲ୍‍ କାଗଜପତ୍ରରେ ନିଆଯାଇଥିବା କିମ୍ବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରି ନିଆଯାଇଥିବା ମୋବାଇଲ ସଂଯୋଗକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିଛି। ଏଭଳି ମୋବାଇଲ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଟେଲିକମ୍ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ଠକେଇ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ମୋବାଇଲ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡସେଟ୍ କୁ ଟେଲିକମ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମରୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଉଛି।

ଡିଓଟି ଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକର ଫଳାଫଳ, ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଅଟେ:

କ. ନକଲି/ଜାଲ୍‍ କାଗଜପତ୍ରରେ ନିଆଯାଇଥିବା ୧.୭୭ କୋଟି ମୋବାଇଲ ସଂଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଛି ।

ଖ. ଦେଶର ସାଇବର କ୍ରାଇମ ହଟସ୍ପଟ/ଜିଲ୍ଲାରେ ସାଇବର ଅପରାଧୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ୩୩.୪୮ ଲକ୍ଷ ମୋବାଇଲ ସଂଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା ଏବଂ ୪୯,୯୩୦ ମୋବାଇଲ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡସେଟ୍ କୁ ବ୍ଲକ୍ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି।

ଗ. ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସୀମାଠାରୁ ଅଧିକ ୭୭.୬୧ ଲକ୍ଷ ମୋବାଇଲ୍ ସଂଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଛି।

ଘ. ସାଇବର ଅପରାଧ କିମ୍ବା ଠକେଇ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ୨.୨୯ ଲକ୍ଷ ମୋବାଇଲ ଫୋନ୍ କୁ ପାନ୍‍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅବରୋଧ କରିଛି ।

ଙ. ଚୋରି/ହଜିଯାଇଥିବା ୨୧.୦୩ ଲକ୍ଷ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୧୨.୦୨ ଲକ୍ଷ ଠାବ କରାଯାଇଛି।

• ଜାଲ୍‍ ଏସଏମଏସ ପଠାଇବାରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପ୍ରାୟ ୨୦,୦୦୦ ସଂସ୍ଥା, ୩୨,୦୦୦ ଏସଏମଏସ ହେଡର ଏବଂ ୨ ଲକ୍ଷ ଏସଏମଏସ ଟେମ୍ପଲେଟ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଛି ।

ଛ. ପାଖାପାଖି ୧୧ ଲକ୍ଷ ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ପେମେଣ୍ଟ ୱାଲେଟ୍ ଦ୍ୱାରା ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରାଯାଇଛି ଯାହା ନକଲି / ଜାଲ୍‍ ଦସ୍ତାବିଜରେ ନିଆଯାଇଥିବା ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମୋବାଇଲ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଲିଙ୍କ୍ ହୋଇଛି।

ଜ. ପ୍ରାୟ ୧୧ ଲକ୍ଷ ହ୍ୱାଟ୍ସଆପ୍ ପ୍ରୋଫାଇଲ୍ /ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ହ୍ଵାଟ୍ସଆପ୍ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିଛି ଯାହା ନକଲି/ ଜାଲ କାଗଜପତ୍ରରେ ନିଆଯାଇଥିବା ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମୋବାଇଲ୍ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଲିଙ୍କ୍ ହୋଇଛି ।

ଝ. ୭୧,୦୦୦ ପଏଣ୍ଟ ଅଫ୍ ସେଲ୍ (ସିମ୍ ଏଜେଣ୍ଟ)ଙ୍କୁ କଳା ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ଏକାଧିକ ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ୩୬୫ଟି ଏଫଆଇଆର ରୁଜୁ ହୋଇଛି।

HS