బీహార్ గవర్నరు శ్రీ రాజేంద్ర ఆర్లేకర్ గారు, ఈ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి శ్రీ నితీష్ కుమార్ గారు, మన విదేశాంగ మంత్రి శ్రీ ఎస్ జైశంకర్ గారు, విదేశీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి శ్రీ పబిత్రా గారు, వివిధ దేశాలకు చెందిన ప్రముఖులు,  రాయబారులు, వైస్ ఛాన్సలర్, ప్రొఫెసర్లు,  విద్యార్థులు ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్న మిత్రులందరూ

మూడోసారి ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన తొలి 10 రోజుల్లోనే నలందను సందర్శించే అవకాశం లభించింది. ఇది నిజంగా నా అదృష్టం, మరియు ఇది భారతదేశం యొక్క అభివృద్ధి ప్రయాణానికి శుభ సంకేతంగా నేను భావిస్తున్నాను. నలంద అనేది కేవలం పేరు మాత్రమే కాదు. నలంద అనేది ఒక గుర్తింపు, ఒక గౌరవం. నలంద ఒక విలువ, ఒక మంత్రం, ఒక అహంకారం, ఒక గాథ. జ్వాలల్లో పుస్తకాలు మండినా జ్వాలలు జ్ఞానాన్ని ఆర్పలేవనే సత్యాన్ని ప్రకటించడమే నలంద. నలంద విధ్వంసం భారత దేశాన్ని అంధకారంతో నింపింది. ఇప్పుడు, దాని పునరుద్ధరణ భారతదేశ స్వర్ణయుగానికి నాంది పలకబోతోంది.

మిత్రులారా ,

పురాతన శిథిలాలకు సమీపంలో ఉన్న నలంద పునరుజ్జీవనం, ఈ కొత్త ప్రాంగణం, భారతదేశం యొక్క సామర్థ్యాలను ప్రపంచానికి పరిచయం చేస్తుంది. బలమైన మానవ విలువలపై నిర్మించిన దేశాలకు చరిత్రను పునరుద్ధరించడం, మంచి భవిష్యత్తుకు పునాదులు వేయడం ఎలాగో తెలుసని నలందా నిరూపిస్తుంది. మిత్రులారా, నలంద కేవలం భరత్ గతం యొక్క పునరుజ్జీవనం మాత్రమే కాదు. ఇది ప్రపంచంలోని అనేక దేశాల వారసత్వంతో ముడిపడి ఉంది, ముఖ్యంగా ఆసియాలో. యూనివర్శిటీ క్యాంపస్ ప్రారంభోత్సవానికి ఇన్ని దేశాలు హాజరుకావడం అపూర్వం. నలంద విశ్వవిద్యాలయం పునర్నిర్మాణంలో మన భాగస్వామ్య దేశాలు కూడా పాల్గొన్నాయి. ఈ సంద ర్భంగా భార త్ లోని అన్ని మిత్ర దేశాల కు, మీ అంద రికీ నా శుభాకాంక్ష లు తెలియ జేస్తున్నాను. బిహార్ ప్రజలకు అభినందనలు తెలిపారు. బిహార్ తన గౌరవాన్ని తిరిగి పొందడానికి అభివృద్ధి పథంలో దూసుకెళ్తున్న తీరు, ఈ నలందా క్యాంపస్ ఆ ప్రయాణానికి ప్రేరణ.

మిత్రులారా ,

నలంద ఒకప్పుడు భారతదేశ సంప్రదాయం మరియు అస్తిత్వానికి ఒక శక్తివంతమైన కేంద్రంగా ఉండేదని మనందరికీ తెలుసు. నలంద అంటే 'విద్య, జ్ఞాన ప్రవాహం నిరాటంకంగా జరిగే ప్రదేశం' అని అర్థం. ఇదీ విద్యపై భరత్ దృక్పథం. విద్య హద్దులు దాటి లాభనష్టాల దృక్పథానికి అతీతం. విద్యే మనల్ని తీర్చిదిద్దుతుంది, ఆలోచనలు ఇస్తుంది, వాటిని తీర్చిదిద్దుతుంది. పురాతన నలందాలో, పిల్లలను వారి గుర్తింపు లేదా జాతీయత ఆధారంగా చేర్చలేదు. అన్ని దేశాల నుంచి, అన్ని వర్గాల నుంచి యువకులు ఇక్కడికి వచ్చేవారు. నలంద విశ్వవిద్యాలయం యొక్క ఈ కొత్త ప్రాంగణంలో ఆధునిక రూపంలో ఆ పురాతన వ్యవస్థను బలోపేతం చేయాలి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక దేశాల నుంచి విద్యార్థులు ఇక్కడికి రావడం సంతోషంగా ఉందన్నారు. 20కి పైగా దేశాలకు చెందిన విద్యార్థులు నలందలో విద్యనభ్యసిస్తున్నారు. ఇది 'వసుధైవ కుటుంబకం' (ప్రపంచం ఒక కుటుంబం) స్ఫూర్తికి అందమైన చిహ్నం.

మిత్రులారా ,

రాబోయే కాలంలో నలంద విశ్వవిద్యాలయం మరోసారి మన సాంస్కృతిక మార్పిడికి ప్రధాన కేంద్రంగా మారుతుందని నేను నమ్ముతున్నాను. భారత్, ఆగ్నేయాసియా దేశాల కళాఖండాల డాక్యుమెంటేషన్ పై ఇక్కడ గణనీయమైన కృషి జరుగుతోంది. ఇక్కడ కామన్ ఆర్కైవల్ రిసోర్స్ సెంటర్ ను కూడా ఏర్పాటు చేశారు. ఆసియాన్-ఇండియా యూనివర్శిటీ నెట్వర్క్ ఏర్పాటుకు నలంద విశ్వవిద్యాలయం కృషి చేస్తోంది. ఇంత తక్కువ సమయంలో అనేక ప్రముఖ అంతర్జాతీయ సంస్థలు ఇక్కడ ఒక్కటయ్యాయి. 21వ శతాబ్దాన్ని ఆసియా శతాబ్దంగా అభివర్ణిస్తున్న తరుణంలో, ఈ సమిష్టి కృషి మన ఉమ్మడి పురోగతికి కొత్త శక్తిని ఇస్తుంది.

మిత్రులారా ,

భారతదేశంలో విద్య మానవాళికి దోహదపడే సాధనంగా పరిగణించబడుతుంది. మన జ్ఞానాన్ని మానవాళి శ్రేయస్సు కోసం ఉపయోగించడానికి మనం నేర్చుకుంటాము. మరో రెండు రోజుల్లో జూన్ 21న అంతర్జాతీయ యోగా దినోత్సవం జరగనుంది. నేడు భారత్ లో వందలాది రకాల యోగా రూపాలు ఉన్నాయి. మన ఋషులు దీనిపై విస్తృతమైన పరిశోధనలు చేసి ఉంటారు! అయితే యోగాపై ఎవరూ ప్రత్యేకతను చాటుకోలేదు. నేడు ప్రపంచం మొత్తం యోగాను ఆదరిస్తోందని, యోగా దినోత్సవం ప్రపంచ వేడుకగా మారింది. మన ఆయుర్వేదాన్ని ప్రపంచంతో పంచుకున్నాం. నేడు, ఆయుర్వేదం ఆరోగ్యకరమైన జీవనానికి వనరుగా కనిపిస్తుంది. సుస్థిర జీవనశైలికి, సుస్థిరాభివృద్ధికి మరో ఉదాహరణ మన ముందుంది. శతాబ్దాలుగా భారత్ ఆదర్శంగా నిలుస్తోంది. పర్యావరణాన్ని మనతో పాటు తీసుకెళ్తూ పురోగతి సాధించాం. ఆ అనుభవాల ఆధారంగా మిషన్ ఎల్ఐఎఫ్ఈ వంటి మానవీయ దృక్పథాన్ని భారత్ ప్రపంచానికి అందించింది. నేడు అంతర్జాతీయ సౌర కూటమి వంటి వేదికలు సురక్షితమైన భవిష్యత్తుకు ఆశాకిరణంగా మారుతున్నాయి. ఈ నలంద యూనివర్శిటీ క్యాంపస్ కూడా ఇదే స్ఫూర్తిని పెంపొందిస్తుంది. నెట్ జీరో ఎనర్జీ, నెట్ జీరో ఎమిషన్స్, నెట్ జీరో వాటర్, నెట్ జీరో వేస్ట్ తరహాలో పనిచేసే దేశంలోనే తొలి క్యాంపస్ ఇది. "అప్పో దీపో భవ" (మీకు వెలుగుగా ఉండండి) అనే మంత్రాన్ని అనుసరించి, ఈ క్యాంపస్ మొత్తం మానవాళికి కొత్త మార్గాన్ని చూపుతుంది.

మిత్రులారా ,

విద్య అభివృద్ధి చెందినప్పుడు, ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు సంస్కృతి యొక్క మూలాలు కూడా బలపడతాయి. అభివృద్ధి చెందిన దేశాలను గమనిస్తే, వారు విద్యారంగ నాయకులుగా మారినప్పుడు వారు ఆర్థిక మరియు సాంస్కృతిక నాయకులుగా మారారని మనం చూస్తాము. నేడు ప్రపంచం నలుమూలల నుంచి విద్యార్థులు, మేధావులు ఆ దేశాలకు వెళ్లి చదువుకోవాలనుకుంటున్నారు. ఒకప్పుడు మన సొంత నలంద, విక్రమశిలలో ఇదే పరిస్థితి ఉండేది. అందువలన విద్యలో భారతదేశం ముందంజలో ఉన్నప్పుడు, దాని ఆర్థిక శక్తి కూడా కొత్త శిఖరాలకు చేరుకోవడం యాదృచ్ఛికం కాదు. ఏ దేశాభివృద్ధికైనా ఇదొక ప్రాథమిక రోడ్ మ్యాప్. అందుకే 2047 నాటికి అభివృద్ధి చెందాలన్న లక్ష్యంతో పనిచేస్తున్న భారత్ ఇందుకోసం విద్యారంగాన్ని మారుస్తోంది. భారతదేశం ప్రపంచానికి విద్య, విజ్ఞాన కేంద్రంగా మారాలన్నదే నా లక్ష్యం. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అత్యంత ప్రముఖ విజ్ఞాన కేంద్రంగా భారత్ మరోసారి గుర్తింపు పొందాలన్నదే నా లక్ష్యం.ఇందుకోసం భారత్ తన విద్యార్థులను చిన్నవయసు నుంచే సృజనాత్మక స్ఫూర్తితో అనుసంధానం చేస్తోంది. నేడు అటల్ టింకరింగ్ ల్యాబ్స్ లో అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అందిపుచ్చుకోవడం ద్వారా కోటి మందికి పైగా పిల్లలు లబ్ది పొందుతున్నారు. మరోవైపు చంద్రయాన్, గగన్ యాన్ వంటి మిషన్లు విద్యార్థుల్లో సైన్స్ పట్ల ఆసక్తిని పెంచుతున్నాయి. ఇన్నోవేషన్ ను ప్రోత్సహించేందుకు భారత్ దశాబ్దం క్రితం స్టార్టప్ ఇండియా మిషన్ ను ప్రారంభించింది. అప్పట్లో దేశంలో కొన్ని వందల స్టార్టప్ లు మాత్రమే ఉండేవి. కానీ నేడు భారత్ లో 1,30,000కు పైగా స్టార్టప్ లు ఉన్నాయి. మునుపటితో పోలిస్తే భారత్ ఇప్పుడు రికార్డు స్థాయిలో పేటెంట్లు దాఖలు చేస్తోందని, పరిశోధన పత్రాలు ప్రచురితమవుతున్నాయని తెలిపారు. యువ ఆవిష్కర్తలకు పరిశోధన, ఆవిష్కరణలకు వీలైనన్ని ఎక్కువ అవకాశాలు కల్పించడంపై మా దృష్టి ఉంది. ఇందుకోసం లక్ష కోట్ల రూపాయల రీసెర్చ్ ఫండ్ ను ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు ప్రభుత్వం ప్రకటించింది.

మిత్రులారా ,

ప్రపంచంలోనే అత్యంత సమగ్రమైన, సంపూర్ణ నైపుణ్య వ్యవస్థ, ప్రపంచంలోనే అత్యంత అధునాతన పరిశోధన ఆధారిత ఉన్నత విద్యావిధానాన్ని భారత్ కలిగి ఉండాలన్నదే మా ప్రయత్నం. ఈ ప్రయత్నాల ఫలితాలు కూడా కనిపిస్తున్నాయి. గత కొన్నేళ్లుగా భారత విశ్వవిద్యాలయాలు ప్రపంచ ర్యాంకింగ్స్ లో మెరుగైన పనితీరును కనబరుస్తున్నాయి. పదేళ్ల క్రితం క్యూఎస్ ర్యాంకింగ్ లో భారత్ నుంచి కేవలం 9 విద్యాసంస్థలు మాత్రమే ఉండేవి. ప్రస్తుతం ఈ సంఖ్య 46కు పెరిగింది. కొద్ది రోజుల క్రితం టైమ్స్ హయ్యర్ ఎడ్యుకేషన్ ఇంపాక్ట్ ర్యాంకింగ్స్ కూడా విడుదలయ్యాయి. కొన్నేళ్ల క్రితం వరకు ఈ ర్యాంకింగ్ లో భారత్ నుంచి 13 సంస్థలు మాత్రమే ఉండేవి. ఇప్పుడు భారత్ కు చెందిన దాదాపు 100 విద్యాసంస్థలు ఈ గ్లోబల్ ఇంపాక్ట్ ర్యాంకింగ్ లో చోటు దక్కించుకున్నాయి.గత పదేళ్లుగా భారత్ లో సగటున వారానికి ఒక విశ్వవిద్యాలయం ఏర్పాటైంది. భారత్ లో కొత్త ఐటీఐ (ఇండస్ట్రియల్ ట్రైనింగ్ ఇన్ స్టిట్యూట్ ) ఏర్పాటైంది. ప్రతి మూడో రోజు అటల్ టింకరింగ్ ల్యాబ్ ను తెరుస్తారు. భారత్ లో ప్రతిరోజూ రెండు కొత్త కళాశాలలు ఏర్పాటయ్యాయి. ప్రస్తుతం దేశంలో 23 ఐఐటీలు ఉన్నాయి. పదేళ్ల క్రితం 13 ఐఐఎంలు ఉండేవి. నేడు, ఈ సంఖ్య 21. పదేళ్ల క్రితంతో పోలిస్తే ఇప్పుడు మూడు రెట్లు అంటే 22 ఎయిమ్స్ లు ఉన్నాయి. పదేళ్లలో మెడికల్ కాలేజీల సంఖ్య దాదాపు రెట్టింపు అయింది. నేడు విద్యారంగంలో గణనీయమైన సంస్కరణలు జరుగుతున్నాయి. జాతీయ విద్యావిధానం దేశంలోని యువత కలలను విస్తరించింది. భారతీయ విశ్వవిద్యాలయాలు కూడా విదేశీ విశ్వవిద్యాలయాలతో కలిసి పనిచేయడం ప్రారంభించాయి. వీటితో పాటు డీకిన్, వోలాంగాంగ్ వంటి అంతర్జాతీయ విశ్వవిద్యాలయాలు భారత్ లో తమ క్యాంపస్ లను తెరుస్తున్నాయి. ఈ ప్రయత్నాలన్నీ భారతీయ విద్యార్థులకు ఉన్నత విద్య కోసం దేశంలోనే అత్యుత్తమ విద్యాసంస్థలను అందుబాటులోకి తెస్తున్నాయి. ఇది కూడా మన మధ్యతరగతికి డబ్బును ఆదా చేస్తోంది.

మిత్రులారా ,

నేడు మన ప్రముఖ సంస్థలు విదేశాల్లో క్యాంపస్ లను తెరుస్తున్నాయి. ఈ ఏడాది ఐఐటీ ఢిల్లీ అబుదాబిలో క్యాంపస్ ను ప్రారంభించింది. ఐఐటీ మద్రాస్ టాంజానియాలో క్యాంపస్ ను కూడా ప్రారంభించింది. భారతీయ విద్యా సంస్థలు విశ్వవ్యాప్తం కావడానికి ఇది ఆరంభం మాత్రమే. నలంద విశ్వవిద్యాలయం వంటి సంస్థలు కూడా ప్రపంచంలోని ప్రతి మూలకు చేరుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది.

మిత్రులారా ,

ప్రస్తుతం ప్రపంచం దృష్టి మొత్తం భారత్ పైనా, యువతపైనా ఉంది. ప్రజాస్వామ్య తల్లి అయిన బుద్ధుడి భూమితో భుజం భుజం కలిపి నడవాలని ప్రపంచం కోరుకుంటోంది. 'ఒకే భూమి, ఒకే కుటుంబం, ఒకే భవిష్యత్తు' అని భారత్ చెప్పినప్పుడు ప్రపంచం దానికి అండగా నిలుస్తుంది. 'ఒకే సూర్యుడు, ఒకే ప్రపంచం, ఒకే గ్రిడ్' అని భారత్ చెప్పినప్పుడు ప్రపంచం దాన్ని భవిష్యత్తుకు దిశానిర్దేశంగా చూస్తుంది. "ఒకే భూమి, ఒకే ఆరోగ్యం" అని భారతదేశం చెప్పినప్పుడు ప్రపంచం దానిని గౌరవిస్తుంది మరియు అంగీకరిస్తుంది. ఈ ప్రపంచ సోదరభావ స్ఫూర్తికి నలంద భూమి కొత్త కోణాన్ని ఇవ్వగలదు. అందువల్ల నలంద విద్యార్థుల బాధ్యత మరింత ఎక్కువ. మీరు భారతదేశానికి మరియు మొత్తం ప్రపంచానికి భవిష్యత్తు. ఈ 25 ఏళ్ల అమృత్ కల్ భారత యువతకు చాలా కీలకం. నలంద విశ్వవిద్యాలయంలోని ప్రతి విద్యార్థికి ఈ 25 సంవత్సరాలు అంతే ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి నుంచి ఎక్కడికి వెళ్లినా మీ విశ్వవిద్యాలయంలోని మానవీయ విలువలు స్పష్టంగా కనిపించాలి.మీ లోగో యొక్క సందేశాన్ని ఎల్లప్పుడూ గుర్తుంచుకోండి. మీరు దీన్ని నలంద మార్గం అంటారు కదా? వ్యక్తుల మధ్య సామరస్యం మరియు వ్యక్తులు మరియు ప్రకృతి మధ్య సామరస్యం మీ లోగోకు ఆధారం. మీ ఉపాధ్యాయుల నుండి నేర్చుకోండి, కానీ ఒకరి నుండి మరొకరు నేర్చుకోవడానికి కూడా ప్రయత్నించండి. కుతూహలంగా ఉండండి, ధైర్యంగా ఉండండి మరియు అన్నింటికీ మించి దయగా ఉండండి. సమాజంలో సానుకూల మార్పు తీసుకురావడానికి మీ జ్ఞానాన్ని ఉపయోగించండి. మీ పరిజ్ఞానంతో మంచి భవిష్యత్తును నిర్మించుకోండి. మన భారతదేశానికి గర్వకారణమైన నలంద యొక్క గర్వం మీ విజయం ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది. మీ జ్ఞానం సమస్త మానవాళికి మార్గనిర్దేశం చేస్తుందని నేను నమ్ముతున్నాను. మన యువత భవిష్యత్తులో ప్రపంచానికి నాయకత్వం వహిస్తుందని నేను నమ్ముతున్నాను మరియు నలంద ప్రపంచ ప్రయోజనాలకు ఒక ముఖ్యమైన కేంద్రంగా మారుతుందని నేను నమ్ముతున్నాను.

మిత్రులారా ,

ఈ ఆశతో మీ అందరికీ నా హృదయపూర్వక ధన్యవాదాలు తెలియజేస్తున్నాను. ప్రభుత్వం నుంచి పూర్తి మద్దతు ఇవ్వాలన్న నితీశ్ పిలుపును స్వాగతిస్తున్నాను. ఈ ఆలోచనా ప్రయాణానికి సాధ్యమైనంత ఎక్కువ శక్తిని అందించడంలో భారత ప్రభుత్వం ఎప్పటికీ వెనుకడుగు వేయదు. ఇదే స్ఫూర్తితో మీ అందరికీ నా శుభాకాంక్షలు తెలియజేస్తున్నాను. ధన్యవాదాలు!